Đối với cơ thể con người, hệ thần kinh là cơ quan có sự phân hóa cao nhất với các ống cùng một mạng lưới chằng chịt chạy khắp cơ thể. Quá trình hoạt động của hệ thần kinh cũng như sự hình thành nhận thức và tư duy của con người không kể không kể đến vai trò của xung thần kinh.
30/05/2023 | Teo não - Căn bệnh liên quan đến thần kinh rất nguy hiểm 26/05/2023 | Hội chứng ống cổ tay chuẩn đoán bằng tiêu chuẩn "vàng" - khảo sát điện thần kinh cơ 12/05/2023 | Thuốc giảm đau thần kinh tọa và những điều bạn cần biết
1. Xung thần kinh là gì?
Đây là khái niệm chỉ sóng xung điện trong cơ thể, lan truyền và chạy dọc theo các màng tế bào. Hoạt động của xung thần kinh dễ nhận nhất tại màng sợi trục thần kinh và tại các tế bào dễ bị kích thích, chẳng hạn như: tế bào nội tiết hay cơ tim.
Sự dẫn truyền xung thần kinh là một hiện tượng có tính liên tiếp, tức là xuất phát tại một điểm, chúng sẽ lan truyền sang các cấu trúc nơron lân cận. Điều này tạo ra cơ sở cho việc xử lý thông tin, mang tới nhận thức và tư duy cho con người. Đối với những lứa tuổi khác nhau, nhu cầu và mức độ nhận thức cũng khác nhau.
Thần kinh là cơ quan mà sự phân hóa đạt mức cao nhất
2. Sự dẫn truyền của xung thần kinh được thực hiện như thế nào?
Khi một nơ ron thần kinh sinh ra điện thế hoạt động, chúng sẽ không giới hạn ở một điểm mà tạo sự lan truyền dọc theo sợi trục của nó. Sau đó, các tín hiệu này sẽ được truyền qua synap thần kinh và gây phản ứng tại một nơ ron hoặc tế bào khác.
Dẫn truyền của xung thần kinh trên sợi trục nơron có thể được thực hiện theo hai con đường:
-
Dẫn truyền hướng tâm: là dẫn truyền cảm giác với hướng được xác định là từ ngoại vi vào tủy sống.
-
Dẫn truyền ly tâm: theo hướng từ vỏ não ra tới các cơ quan cảm nhận cảm ngoại vi. Loại dẫn truyền này có thể mang lại tác dụng ức chế hoặc giúp giảm cảm giác đau đớn.
3. Một số bệnh lý liên quan tới xung thần kinh, hệ thần kinh
Có thể nói, khi cơ chế hoạt động của xung thần kinh hay hệ thần kinh xuất hiện bất cứ dấu hiệu bất thường nào, cũng có thể dẫn tới bệnh lý. Trong đó, có những bệnh rất nguy hiểm, chẳng hạn như:
Tai biến mạch máu não
Là hiện tượng nguồn cung máu cho não bị nghẽn do tắc hoặc vỡ mao mạch, động mạch hay tĩnh mạch. Lúc này, lượng oxy và dưỡng chất cần thiết cho các tế bào não hoạt động sẽ bị thiếu hụt khiến chúng chết dần. Nếu kéo dài, lượng tế bào não chết càng cao gây ra những tổn thương nặng, thậm chí tử vong cho người bệnh.
Tai biến được chia thành hai dạng: xuất huyết (chủ yếu do vỡ) và thiếu máu cục bộ (chủ yếu do tắc mạch hoặc huyết khối). Bệnh gây nguy cơ tử vong cao, đồng thời còn dẫn tới: yếu hoặc liệt cơ, khó hoặc mất khả năng nói, suy giảm thị lực,...
Parkinson
Là dạng bệnh mà sự rối loạn hệ thần kinh ảnh hưởng và tác động chủ yếu tới chức năng vận động. Biểu hiện dễ nhận là cơn run ở tay, khó khăn trong di chuyển, cứng cơ hoặc rối loạn ngôn ngữ,...
Ảnh hưởng tới chức năng vận động là dấu hiệu điển hình của Parkinson
Alzheimer
Là dạng bệnh với biểu hiện điển hình bằng tình trạng mất trí nhớ cũng như các chức năng nhận thức. Bệnh do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân mất cân bằng quá trình phosphoryl hóa TAU.
Các nhà khoa học đã nghiên cứu và chỉ ra các mô, hệ thần kinh trung ương, ngoại vi tồn tại một dạng protein liên kết vi chất gọi là protein TAU. Đây là thành phần quan trọng của bộ khung tế bào thần kinh, giúp ổn định các vi ống. Điều này mang lại tác dụng duy trì cấu trúc của neuron cũng như sự vận chuyển của sợi trục hay sự dẻo dai của synap.
Khi các đột biến xảy ra, chức năng của protein TAU bị thay đổi, quá trình phosphoryl tăng lên gây ảnh hưởng tới sự vận chuyển dinh dưỡng làm cho các tế bào bị thoái hóa, tiêu biến, chết đi và vón lại thành mảng hoặc đám rối. Dần dần, não không thể tiếp nhận và lưu trữ thông tin nữa, gây ra hiện tượng quên. Nặng hơn, người bệnh sẽ không thể giao tiếp và thực hiện các chức năng bình thường nữa.
Là hiện tượng một nhóm tế bào tại vỏ não bị kích thích và phóng điện đột ngột, vượt ra ngoài khả năng kiểm soát. Triệu chứng có thể gặp gồm: chân tay co cứng, vắng ý thức đột ngột hoặc co giật,...
Đau nửa đầu
Khá phổ biến với các triệu chứng kèm theo gồm: buồn nôn, nôn, sợ ánh sáng,... Bệnh gặp nhiều hơn ở giới nữ và có thể kéo dài từ vài giờ tới vài ngày.
Nguyên nhân là vì sự hoạt động quá mức của các tế bào thần kinh làm các chất như prostaglandin, serotonin,... bị giải phóng quá mức, dẫn tới các cơn đau.
Đau nửa đầu phổ biến hơn ở nữ giới
Thường gặp khi hệ miễn dịch bị tấn công khiến lớp bảo vệ bên ngoài bị phá hủy, dẫn tới sự tổn thương nghiêm trọng ở các dây thần kinh. Bệnh có thể được nhận thấy qua hiện tượng mệt mỏi, yếu cơ, suy giảm nhận thức, trí nhớ, khó khăn trong cử động, có thể cả động kinh,...
4. Cách bảo vệ sức khỏe hệ thần kinh
Mỗi chúng ta đều có thể bảo vệ sức khỏe cho hệ thần kinh thông qua các hoạt động như:
Chế độ ăn uống
Đảm bảo đủ protein, glucose tốt có nguồn gốc từ: đậu, ngũ cốc nguyên hạt hay khoai,... Cùng với đó, omega-3, axit béo, kẽm, vitamin,... cũng rất cần thiết cho não, hệ thần kinh.
Đồng thời, cần tránh xa những chất có hại, gồm: thực phẩm chiên rán, chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ, đường,... chất kích thích, gây nghiện.
Tập luyện đều đặn cho cơ thể và não
Với sức khỏe cơ thể, bạn có thể lựa chọn bất kỳ môn thể dục, thể thao nào yêu thích, phù hợp. Với não, có thể luyện tư duy, trí nhớ thông qua đọc sách, giải câu đố, chơi các trò chơi trí tuệ như sudoku, kakuro,...
Nghỉ ngơi khoa học
Cơ thể nói chung cần được nghỉ ngơi hợp lý để tái tạo sức lực. Vì thế, bạn nên bố trí thời gian để thư giãn, ngủ nghỉ, đặc biệt nên ngủ sâu, đủ giấc để nạp thêm năng lượng.
Tránh xa những nơi ô nhiễm
Có rất nhiều công trình nghiên cứu đã chỉ ra sự liên quan giữa ô nhiễm không khí với suy giảm sức khỏe, tổn thương não. Một số chất độc như thủy ngân, cadmium,... có thể khiến tế bào não bị ảnh hưởng xấu.
Tránh chấn thương, tránh tác động mạnh tới vùng đầu
Bằng cách đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy, chơi thể thao hoặc khi tập luyện các nội dung có thể gây tác động tới đầu.
Chăm sóc tim mạch
Bởi trái tim có nhiệm vụ bơm máu đi nuôi cơ thể và bộ não nên trái tim khỏe sẽ đảm bảo cho việc thực hiện chức năng này được tốt hơn. Nhờ vậy mà não cũng được nuôi dưỡng khỏe mạnh hơn.
Quan tâm sức khỏe của trái tim cũng là để chăm sóc cho sức khỏe não bộ
Định kỳ kiểm tra, đánh giá sức khỏe não bộ
Cùng với kiểm tra sức khỏe toàn thân nhằm kịp thời phát hiện và khắc phục bất thường.
Khi có nhu cầu được tư vấn, thăm khám điều trị các vấn đề về sức khỏe hệ thần kinh, bạn hãy đến Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC hoặc gọi tới số 1900 56 56 56 để được hướng dẫn chi tiết.
1900 565656
