Vai trò của nhuộm gram nước tiểu trong chẩn đoán nhiễm trùng đường tiết niệu

Nhiễm trùng đường tiết niệu là một trong những tình trạng thường gặp cả với trẻ em và người lớn ở nhiều độ tuổi khác nhau. Một trong số những phương pháp thường dùng để chẩn đoán, đánh giá mức độ bệnh nhằm đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả là nhuộm gram nước tiểu.

1. Nhiễm trùng đường tiết niệu là bệnh gì?

Hệ tiết niệu trong cơ thể của chúng ta bao gồm các bộ phận như: thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo. Trong đó, chức năng chính của thận là lọc máu, lọc chất thải, tạo thành nước tiểu. Nước tiểu được hình thành, theo đường niệu quản, tới bàng quang và được dự trữ tại đây. Khi bàng quang đầy sẽ tạo phản xạ co thắt, xuất hiện cảm giác buồn tiểu và sẽ thải ra ngoài qua niệu đạo. 

Ở điều kiện bình thường, nước tiểu vô trùng. Song, do một số lý do, một bộ phận bất kỳ thuộc hệ tiết niệu bị viêm nhiễm, có thể là niệu đạo, bàng quang, niệu quản hay thận khiến cho trong nước này xuất hiện vi khuẩn, gọi là tình trạng nhiễm trùng tiểu.

Một số loại vi khuẩn gây bệnh thường gặp, đó là: E.coli, Klebsiella, Proteus, Enterococcus, S.saprophyticus,... 

Phụ nữ là đối tượng dễ bị nhiễm trùng tiểu

Thông thường, hầu hết các trường hợp bị nhiễm khuẩn có liên quan tới các cơ quan thuộc đường tiết niệu dưới và xảy ra ở phụ nữ nhiều hơn là nam giới do cấu tạo niệu đạo của nữ ngắn. Khi các cơ quan này bị viêm nhiễm, chúng không chỉ gây cảm giác khó chịu hay đau đớn cho người bệnh mà còn khiến xảy ra nguy cơ lây lan tới thận.

2. Nhuộm gram nước tiểu là gì?

Nhuộm gram là một trong những kỹ thuật đóng vai trò quan trọng trong ngành vi sinh vật học. Sở dĩ có tên này bởi nó được giới thiệu lần đầu tiên năm 1884 bởi Hans Christian Gram - một nhà vi khuẩn học người Đan Mạch. 

Ban đầu, đây là kỹ thuật dùng để xác định vi sinh vật gây viêm phổi với màu nhuộm chính được dùng là xanh methylen hoặc tinh thể tím.

Kỹ thuật này được thực hiện dựa trên việc sử dụng nhiều loại hóa chất nhằm mục đích phân biệt vi khuẩn mang gram dương hoặc âm dựa trên cơ sở đặc tính hóa lý ở thành tế bào của nó.

Đặc tính hóa lý ở thành tế bào của vi khuẩn là cơ sở của xét nghiệm này

Mẫu bệnh phẩm để thực hiện có thể là dịch cơ thể hoặc mẫu sinh thiết có nghi ngờ bị nhiễm khuẩn. Do thành tế bào của vi khuẩn gram dương dày, có dạng lưới, thành tế bào của vi khuẩn gram âm thì mỏng và có lớp màng LPS ở ngoài nên sự phản ứng với chất nhuộm của chúng cũng khác nhau.

Thông thường, bệnh gây ra do vi khuẩn gram âm thường nguy hiểm hơn bởi vì lớp màng bên ngoài của nó có một nang bao bọc và nang này che các kháng nguyên khiến cho việc phát hiện trở nên khó khăn.

Kỹ thuật nhuộm gram nước tiểu được thực hiện bằng cách:

• Nước tiểu đã được lấy, bỏ vào ống sau đó lắc kỹ.

• Kỹ thuật viên dùng pipet lấy ra 10μl nước tiểu rồi phết lên tấm lam kính.

• Tiêu bản nước tiểu này sẽ được để khô một cách tự nhiên hoặc ở mức nhiệt 60 độ C.

• Dùng dung dịch tím Gel titan hoặc Lugol để nhuộm tiêu bản đã được lấy.

• Dùng cồn 90 độ để tẩy màu.

• Dùng Fucsin hoặc Safranin để nhuộm lại.

• Sau mỗi bước nhuộm, tiêu bản được đặt dưới vòi nước chảy nhẹ để rửa.

• Vi khuẩn gram dương do có nhiều acid teichoic, lớp peptidoglycan dày nên khi dùng cồn để tẩy thì sẽ không mất màu tím như nhuộm lần đầu. Trong khi đó, lớp màng tế bào của vi khuẩn gram âm nếu có sự tác động bởi cồn sẽ dễ bị phá hủy và mất màu tím. Khi nhuộm bằng thuốc có màu đỏ, nó sẽ chuyển sang màu của thuốc nhuộm. 

• Tiêu bản này sẽ được làm khô, sau đó dùng kính hiển vi để soi. Vi khuẩn sẽ được kiểm tra, mô tả thông qua việc quan sát về hình dáng, kích thước, số lượng và phân loại (gram âm thì bắt màu đỏ, dương bắt màu tím).

• Dựa vào kết quả nhuộm gram nước tiểu, bác sĩ có thể xác định loại vi khuẩn gây ra tình trạng nhiễm khuẩn, mức độ của bệnh để đề ra phương án điều trị. 

Việc lấy mẫu nước tiểu có thể được thực hiện thông qua ba cách:

• Với nước tiểu giữa dòng: thời gian lấy là vào buổi sáng. Trước khi lấy, bộ phận sinh dục được vệ sinh và bỏ đi những giọt tiểu đầu.

• Thông qua dụng cụ hỗ trợ (catheter hoặc chọc hút): nếu là catheter thì dụng cụ này sẽ được đặt dẫn từ bàng quang, qua niệu đạo tới ống đựng. Với những người lớn hoặc trẻ em bị bí tiểu, có thể chọc qua xương mu để hút nước tiểu ra ngoài.

Bệnh phẩm là nước tiểu giữa dòng

3. Những lưu ý khi thực hiện chẩn đoán qua nhuộm gram nước tiểu

Khi thực hiện xét nghiệm này, việc lấy mẫu đúng cách đóng vai trò quan trọng, góp phần đảm bảo cho kết quả được chính xác. Chính vì vậy, cần lưu ý một số điểm như sau:

Khi thực hiện lấy mẫu, cần đảm bảo yêu cầu chung là:

• Lấy tại vị trí nhiều vi khuẩn hoặc vi khuẩn đang được nhân lên.

• Thời điểm thích hợp: Khi có kế hoạch tiến hành xét nghiệm, cần thông báo cho bác sĩ những loại thuốc đang dùng và tuân thủ hướng dẫn về việc tạm ngưng thuốc, tránh ảnh hưởng tới kết quả.

• Đúng kỹ thuật: điều này giúp tránh sự xâm nhập của vi khuẩn từ bên ngoài môi trường vào mẫu bệnh phẩm. Cùng với đó, trong quá trình vận chuyển cũng như thực hiện tại phòng xét nghiệm, cần được đảm bảo kỹ thuật một cách nghiêm ngặt.

Có thể nói, mặc dù việc tiến hành thực hiện khá đơn giản song không vì thế mà có thể bỏ qua những lưu ý về kỹ thuật. Chính vì vậy, khi có nhu cầu được xét nghiệm nhuộm gram nước tiểu hoặc bất kỳ một loại xét nghiệm nào, quý khách cần đến với các địa chỉ uy tín, đảm bảo về cả hai yếu tố: đội ngũ nhân lực và máy móc, thiết bị.

MEDLATEC là địa chỉ đảm bảo uy tín ở cả hai yếu tố: nhân lực và thiết bị

Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC là gợi ý uy tín để đảm bảo đáp ứng các nhu cầu này. Quý khách có thể lựa chọn một trong hai hình thức: đến trực tiếp tại Bệnh viện hoặc các Phòng khám Chuyên khoa Xét nghiệm để tiến hành, hoặc lựa chọn dịch vụ lấy mẫu tận nơi do MEDLATEC triển khai.

Dù là hình thức nào, yêu cầu kỹ thuật cũng được đảm bảo đầy đủ, quá trình thực hiện được tiến hành một cách nghiêm ngặt, giá cả hợp lý. Đặc biệt, nếu lựa chọn dịch vụ lấy mẫu tận nơi, quý khách chỉ phải trả thêm 10.000 đồng tiền hỗ trợ đi lại lấy mẫu và trả kết quả.

Quý khách có nhu cầu đặt lịch xét nghiệm tại MEDLATEC vui lòng gọi đến số 1900 56 56 56, Tổng đài viên sẽ tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.