Suy hô hấp ở trẻ và các dấu hiệu cha mẹ cần cảnh giác

Các bệnh về đường hô hấp ở trẻ thường có xu hướng gia tăng vào các thời điểm giao mùa, hay gặp nhất là các bệnh như tai - mũi - họng, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, viêm phổi, hay hen phế quản,... Những bệnh lý này nếu không sớm được phát hiện và điều trị có thể gây biến chứng suy hô hấp ở trẻ rất nguy hiểm.

1. Suy hô hấp ở trẻ - nguyên nhân do đâu?

3 yếu tố dưới đây sẽ ảnh hưởng đến quá trình hô hấp của cơ thể:

• Dòng máu tuần hoàn trong phổi;

• Thông khí phế nang;

• Khả năng không khí được khuếch tán qua mao mạch phế nang.

Nếu một trong 3 yếu tố hoặc có sự kết hợp của các yếu tố nêu trên xảy ra thì sẽ khiến người bệnh bị suy hô hấp. Đối với trẻ em, nguyên nhân khiến trẻ dễ gặp phải tình trạng này là do:

• Tại đường thở của trẻ bị mắc kẹt dị vật;

• Trẻ trước đây từng bị viêm phế quản cấp, viêm màng não, viêm phổi cấp hoặc bị hen suyễn, bệnh về tim mạch;

• Trẻ bị nhược cơ, bại liệt, bị rắn hổ mang cắn, mắc hội chứng Guillain-Barre, chứng Porphyrie cấp khiến cơ hô hấp bị liệt và dẫn tới suy hô hấp;

• Trẻ bị hạ đường huyết, hạ thân nhiệt;

• Sau khi ra đời khả năng thích ứng, phối hợp giữa các cơ quan nội tạng của trẻ bị rối loạn có thể là nguyên nhân khiến trẻ bị suy hô hấp.

Suy hô hấp xảy ra ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có mức độ nghiêm trọng cao

So với người lớn thì suy hô hấp ở trẻ có xu hướng dễ diễn tiến phức tạp, nguy cơ biến chứng cao với tính chất nguy hiểm nên việc chẩn đoán và điều trị từ sớm mang ý nghĩa vô cùng quan trọng. 

2. Dấu hiệu nhận biết suy hô hấp ở trẻ 

Dưới đây là những triệu chứng điển hình cảnh báo trẻ bị suy hô hấp các bậc phụ huynh cần hết sức lưu ý:

Trẻ bị khó thở:

Triệu chứng đầu tiên dễ nhận thấy nhất là trẻ có dấu hiệu khó thở. Nguyên nhân là do tình trạng suy hô hấp sẽ khiến nồng độ oxy trong máu suy giảm. PaCO2 tăng hoặc không tăng. Khi chăm sóc trẻ bị ốm, cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến các biểu hiện suy hô hấp bởi vì khi trẻ ho, ngạt mũi, quấy khóc sẽ dễ che giấu đi triệu chứng khó thở và khó phát hiện được dấu hiệu này.

Thay đổi nhịp thở:

Triệu chứng suy hô hấp ở trẻ còn được bộc lộ qua nhịp thở. Trẻ sẽ thở nhanh, thở gấp hơn do bị thiếu oxy. Tần suất nhịp thở ở trẻ có thể tăng đến 40 lần/phút, đi kèm với đó là tình trạng co kéo cơ hô hấp phụ, quan sát sẽ thấy lõm ức và rút lõm lồng ngực, bên cạnh đó là 2 cánh mũi gắng sức để thở, phập phồng rõ rệt. 

Cũng có nhiều trường hợp nhịp thở ở trẻ bị giảm do suy hô hấp vì các cơ hô hấp bị tổn thương, bệnh nhân tuy hay bị ngứa cổ nhưng không thể ho, dẫn đến hiện tượng ứ đọng đờm trong phế quản.

Cha mẹ cần hết sức lưu ý đến nhịp thở của trẻ

Da trẻ tím tái:

Kèm theo biểu hiện khó thở là tình trạng da trẻ tím tái, tuy nhiên đây không phải là triệu chứng bộc lộ ngay từ sớm. Thường thì vị trí da bị tím tái sẽ nằm ở môi và đầu các chi, khi sờ vẫn thấy những vị trí này nóng ấm khác với trường hợp tím tái vì bị sốc. Trong trường hợp thiếu máu kèm theo suy hô hấp thì không phát hiện dấu hiệu da xanh tím. Có những trẻ suy hô hấp bị đổ mồ hôi, ngón tay dùi trống và da đỏ.

Khi trẻ bị khó thở thì cần đưa trẻ đi cấp cứu ngay vì nếu nhịp thở của trẻ chậm dần sẽ gây thiếu hụt oxy, đe dọa đến tính mạng trẻ.

Rối loạn tim mạch:

Rối loạn tim mạch cũng là hệ quả của suy hô hấp ở trẻ, với các biểu hiện là tăng hoặc giảm huyết áp, rối loạn nhịp tim, thậm chí là ngừng tim khi thiếu nghiêm trọng oxy máu, lượng PaCO2 tăng cao quá mức.

Rối loạn ý thức:

Oxy trong máu bị thiếu hụt do suy hô hấp sẽ ảnh hưởng tới não và đây cũng là cơ quan có nguy cơ bị tổn thương nghiêm trọng nhất. Đi cùng với tình trạng suy hô hấp, trẻ sẽ bị rối loạn ý thức và thần kinh với các triệu chứng như lẫn lộn, lờ đờ, mất phản xạ gân xương, co giật, hôn mê.

3. Suy hô hấp ở trẻ em có thể gây ra biến chứng gì?

Khi trẻ gặp tình trạng suy hô hấp nếu không được can thiệp và xử lý kịp thời sẽ dẫn tới những biến chứng nguy hiểm dưới đây:

• Huyết áp mất ổn định: huyết áp có dấu hiệu tăng ở giai đoạn đầu, sau đó sẽ giảm;

• Rối loạn nhịp tim: nhịp tim khi thì chậm, khi lại nhanh kịch phát, thậm chí trụy mạch;

• Niêm mạc và da xanh xao, tím tái vì co mạch máu do thiếu oxy;

• Ngừng tim: xảy ra khi quá nhiều CO2 và quá ít Oxy;

• Giảm nhận thức tri giác: giảm trương lực, li bì, hôn mê, kích thích kém;

• Ảnh hưởng đến chức năng của nhiều cơ quan khác: lõm ngực, giảm chức năng hệ tiết niệu, kích thước gan mật thay đổi,...

• Tử vong.

4. Các biện pháp chẩn đoán và điều trị

4.1. Suy hô hấp ở trẻ được chẩn đoán bằng phương pháp nào?

• Phương pháp khám lâm sàng: khám hô hấp, khám phổi và khám tim mạch;

• Khám cận lâm sàng: trẻ cần được xét nghiệm thành phần khí trong máu (PaCO2, PaO2 và SaO2,...), chụp phổi và siêu âm tim,...

Bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng cho trẻ khi chẩn đoán suy hô hấp

4.2. Phương pháp điều trị

Các nguyên tắc cần tuân thủ khi điều trị suy hô hấp ở trẻ:

• Đảm bảo trẻ luôn được duy trì thông khí tốt, cân bằng được mức O2 và CO2 trong máu về ngưỡng ổn định;

• Điều trị, kiểm soát tốt nguyên nhân gây suy hô hấp ở trẻ;

• Tăng cường và duy trì chức năng vận chuyển oxy, điều trị tổn thương và khôi phục sớm các chức năng hô hấp;

• Mọi biện pháp liên quan đến cung cấp oxy, thông thoáng đường thở,... đều phải được điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa.

Như vậy có thể thấy rằng suy hô hấp ở trẻ là tình trạng nguy hiểm nhưng xảy ra khá phổ biến, đặc biệt là những trẻ mắc các bệnh lý về tim mạch, hô hấp,... Chính vì vậy, các bậc phụ huynh không được lơ là trong quá trình chăm sóc trẻ, nếu nhận thấy các dấu hiệu bất thường nghi ngờ bệnh chuyển biến nặng, xuất hiện tình trạng viêm nhiễm đường hô hấp, sốt, ho nhiều, khó thở,... thì nên đưa trẻ đi khám ngay tại các cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ xử trí đúng cách và kịp thời.

Nếu con em bạn đang gặp các triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp như ho, sốt, tiết nhiều dịch nhầy ở mũi họng thì nên cho bé đi khám sớm. Hãy liên hệ hotline 1900 56 56 56 của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC để được tư vấn và đặt lịch khám cho con cùng các bác sĩ chuyên khoa Hô hấp ngay hôm nay cha mẹ nhé!