Nguyên nhân và cách nhận biết hội chứng ngưng thở khi ngủ

Hội chứng ngưng thở khi ngủ có thể bắt gặp ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất là bệnh nhân tuổi trung niên. Nếu hội chứng này không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, ngưng thở khi ngủ có thể diễn tiến thành những biến chứng nguy hiểm như tăng huyết áp, bệnh tiểu đường, loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.

1. Tổng quan về hội chứng ngưng thở khi ngủ

Ngưng thở khi ngủ là một hội chứng về đường hô hấp xảy ra trong khi ngủ. Do đó nhiều người bệnh không thể phát hiện ra được triệu chứng này và không được chẩn đoán cũng như điều trị từ sớm. 

Một người được cho là mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ khi trong một giấc ngủ người đó bị ngưng thở ít nhất 10 lần và tình trạng này lặp lại nhiều lần trong đêm. 

Có 3 loại chứng ngưng thở đi ngủ đó là:

• Ngưng thở trung ương (CSA);

• Ngưng thở tắc nghẽn (OSA);

• Ngưng thở hỗn hợp (MSA).

Trong đó thường gặp nhất là hội chứng ngưng thở tắc nghẽn nhưng hầu hết bệnh nhân đều không được chẩn đoán sớm. Tình trạng này xảy ra khi đường hô hấp trên gặp phải các cơn tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ lặp đi lặp lại khi đang ngủ. Trong quá trình chúng ta ngủ, phần cơ họng sẽ nghỉ ngơi, trong khi đó các mô mềm hầu họng và phần lưỡi sẽ giãn ra, điều này làm cản trở đường thở. 

Ngưng thở khi ngủ là một hội chứng về đường hô hấp xảy ra trong khi ngủ

Tình trạng ngưng thở làm hạn chế không khí đi qua vùng tắc nghẽn, từ đó làm giảm nồng độ oxy trong máu. Cơ thể bị thiếu hụt oxy sẽ phát đi tín hiệu để não chỉ huy đánh thức phản xạ thở hoạt động trở lại. Vì để ép không khí đi qua chỗ tắc nghẽn nên cơ ngực và cơ hoành cần phải vận động gắng sức khiến cho người bệnh khịt mũi, thở gấp và phát ra tiếng ngáy. Khi cơ thể trở về trạng thái bình thường, não lại “đi ngủ" và hiện tượng ngưng thở lại diễn ra. Cứ như vậy quá trình này lặp đi lặp lại nhiều lần trong một đêm và số lần ngưng thở sẽ càng tăng khi bệnh càng nặng.

2. Hội chứng ngưng thở là do nguyên nhân nào gây nên? 

Chúng ta đã biết cơ chế hình thành hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, còn đối với hội chứng ngưng thở trung ương thì là do não không nhận được các tín hiệu cảnh báo tình trạng ngưng thở nên không điều khiển được cơ hô hấp. Phần lớn các trường hợp này là do bệnh nhân đang gặp tổn thương não, bệnh về thần kinh, huyết áp cao, mắc bệnh đái tháo đường, suy tim, nhược giáp, bệnh mạch máu não....

Có thể thấy rằng đây đều là những bệnh lý có sẵn từ trước gây nên hội chứng ngưng thở khi ngủ trung ương, làm mất cân bằng chức năng điều khiển hô hấp của não khi đang ngủ.

Ngoài các nguyên nhân nêu trên, hội chứng ngưng thở khi ngủ còn dễ phát triển ở những bệnh nhân lạm dụng thuốc an thần, nghiện rượu hoặc sử dụng chất gây nghiện, trong gia đình có người thân bị mắc hội chứng này.

3. Dấu hiệu nhận biết hội chứng ngưng thở khi ngủ 

Dưới đây là cách để nhận diện bệnh nhân đang có dấu hiệu ngưng thở khi ngủ:

• Buồn ngủ nhiều vào ban ngày;

• Trong đêm bị thức giấc và đi tiểu nhiều lần;

• Ngủ ngáy kèm biểu hiện ngạt thở, ngưng thở;

• Buổi sáng thức dậy hay bị đau đầu;

• Tăng huyết áp kháng trị;

• Bất thường vùng hàm mặt;

• Béo phì, thừa cân.

Bệnh nhân thường bị ngủ ngáy và hay thức giấc vào ban đêm

Nếu có các triệu chứng nêu trên, bệnh nhân nên đi khám để được chẩn đoán và điều trị ngay từ sớm. Hội chứng ngưng thở khi ngủ khi không được chữa kịp thời sẽ dẫn tới các biến chứng nguy hiểm, điển hình là cơn đau thắt ngực, tai nạn lao động và tai nạn giao thông, nhồi máu cơ tim, mất tập trung, giảm trí nhớ, đột tử,...

Đối với trẻ em khi mắc phải hội chứng này còn có nguy cơ bị tăng động quá mức, đái dầm trong đêm, không kiểm soát được cảm xúc, hay gây gổ, thành tích học tập suy giảm,...

4. Chẩn đoán hội chứng ngưng thở khi ngủ bằng phương pháp nào? 

Trong trường hợp bạn hay gặp các vấn đề về giấc ngủ, các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng bạn nên đi khám chuyên khoa hô hấp để được chẩn đoán và tư vấn. Bác sĩ có thể cho bạn thực hiện đo đa ký giấc ngủ để thăm dò sâu hơn về giấc ngủ của bạn. Đây là thử nghiệm có tác dụng giúp xác định bạn có đang bị ngưng thở khi ngủ hay không, đồng thời phân loại ngưng thở khi ngủ mà bạn đang gặp phải. 

Bên cạnh đó những thử nghiệm khác cũng sẽ được chỉ định để giúp chẩn đoán các bệnh lý là nguyên nhân khiến bạn bị ngưng thở khi ngủ, ví dụ như các bệnh về thần kinh, bệnh về não, suy tim, rối loạn hormone, bệnh hô hấp mạn tính,... Các biện pháp chẩn đoán thường được áp dụng bao gồm:

• Khám lâm sàng Tai - Mũi - Họng;

• Khám hô hấp;

• Đo điện tim;

• Đo đa ký hô hấp: sẽ được chuyên gia về giấc ngủ tiến hành tại viện hoặc ở nhà, giúp ghi lại các chỉ số cần thiết về giấc ngủ.

5. Điều trị và phòng ngừa

Có nhiều phương pháp được chỉ định trong điều trị chứng ngưng thở khi ngủ và sẽ được áp dụng tùy thuộc vào từng trường hợp bệnh nhân. Kế hoạch điều trị có thể bao gồm:

• Giảm cân;

• Đeo nẹp hàm;

• Liệu pháp áp lực đường thở dương liên tục;

• Áp dụng lối sống lành mạnh hơn;

• Phẫu thuật.

Nhằm giúp phòng ngừa hội chứng ngưng thở khi ngủ, những bệnh nhân đang có cơ địa thừa cân, béo phì thì nên tích cực giảm cân. Bởi vì điều này không chỉ giúp hạn chế tình trạng ngưng thở khi ngủ mà còn giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý khác như huyết áp cao, mỡ máu, rối loạn chuyển hóa, bệnh tim mạch,... 

Bệnh nhân mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ cần được can thiệp điều trị ngay từ sớm

Đối với những bệnh nhân bị bất thường về giải phẫu như lưỡi gà rủ quá thấp, bất thường hàm mặt thì cần có biện pháp chuyên khoa can thiệp. Ngoài ra, việc thay đổi lối sống lành mạnh hơn cũng góp phần giúp hạn chế hội chứng ngưng thở khi ngủ, ví dụ như: áp dụng một chế độ ăn uống cân bằng, tránh uống bia rượu và sử dụng chất kích thích, đổi tư thế ngủ (nâng đầu giường lên cao hơn khoảng 10cm, không nằm gối quá cao, nằm nghiêng sẽ giúp tránh gặp phải các vấn đề về hô hấp hoặc không bị ngáy to).

Như vậy, hội chứng ngưng thở khi ngủ là vấn đề về đường hô hấp diễn ra thầm lặng nhưng có mức độ nguy hiểm cao. Việc phát hiện và điều trị ngay từ sớm có ý nghĩa rất quan trọng đối với sức khỏe người bệnh, giúp tránh được những biến chứng tiềm ẩn và rủi ro tử vong trong tương lai.

Nếu bản thân và người nhà phát hiện bạn đang có các dấu hiệu của hội chứng ngưng thở khi ngủ thì tốt nhất bạn nên đi khám càng sớm càng tốt. Chuyên khoa Hô hấp Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC là địa chỉ đáng tin cậy bạn có thể lựa chọn khi đi thăm khám và tiếp nhận tư vấn điều trị. Để được tư vấn cụ thể hơn, quý bạn đọc vui lòng liên hệ theo hotline 1900 56 56 56.