Hội chứng suy hô hấp: nguyên nhân triệu chứng và các điều trị

Hội chứng suy hô hấp là một trong những tình trạng nguy hiểm tiến triển ở phổi, có thể gặp ở nhiều bệnh lý. Bệnh nhân mắc hội chứng này nếu không chẩn đoán và điều trị tốt có thể bị thiếu oxy dẫn tới tử vong nhanh chóng.

1. Nguyên nhân dẫn đến hội chứng suy hô hấp

Suy hô hấp là tình trạng giảm cấp tính chức năng thông khí của bộ máy hô hấp hoặc/và chức năng trao đổi khí của phổi.

Hội chứng suy hô hấp có thể xảy ra ở cả trẻ sơ sinh lẫn người trưởng thành

Hội chứng suy hô hấp được miêu tả là tình trạng giảm cấp tính chức năng thông khí của bộ máy hô hấp hoặc/và chức năng trao đổi khí ở phổi, việc thở khó khăn và không đáp ứng được nhu cầu oxy của cơ thể. Nhiều trường hợp mắc hội chứng suy hô hấp còn không đáp ứng thở oxy liều cao, tình trạng này càng kéo dài càng gây nguy hiểm cho sức khỏe.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tổn thương phổi trong hội chứng suy hô hấp, được chia thành 2 nhóm chính là nguyên nhân tại phổi và nguyên nhân ngoài phổi. Cụ thể như sau:

1.1. Nguyên nhân tại phổi

Hội chứng suy hô hấp nghiêm trọng thường do vấn đề tại phổi khiến chức năng hô hấp bị ảnh hưởng, bao gồm:

• Viêm phổi nặng: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất, hội chứng suy hô hấp tiến triển từ bệnh nhân bị viêm phổi do vi khuẩn (liên cầu, phế cầu Haemophilus Influenzae) hoặc viêm phổi do virus (SARS, cúm A H5N1,…)

• Ngạt nước: dẫn đến tổn thương màng surfactant và giảm hô hấp ở phổi.

• Tiêm, hít heroin hoặc sử dụng dạng ma túy khác.

• Trào ngược dịch dạ dày ở bệnh nhân say rượu, hôn mê, dịch dạ dày chứa lượng acid lớn trào lên phổi dễ gây tổn thương diện rộng cùng với xẹp phổi.

• Đụng dập phổi, chấn thương lồng ngực nặng.

• Phù phổi do tái tưới máu sau ghép phổi, lấy huyết khối mạch phổi.

 Hội chứng suy hô hấp thực chất là một dạng tổn thương phù phổi

1.2. Nguyên nhân ngoài phổi

Hội chứng suy hô hấp cũng xảy ra do các chấn thương khác có thể đồng thời gây tổn thương phổi hoặc không bao gồm:

• Gãy nhiều xương, bỏng nặng, chấn thương đầu.

• Truyền máu lượng lớn.

• Nhiễm khuẩn nặng, sốc nhiễm khuẩn.

• Thông nối tim phổi.

• Dùng thuốc quá liều.

• Viêm tụy cấp nặng.

• Đông máu nội mạch lan tỏa.

Có thể thấy, nguyên nhân dẫn đến hội chứng suy hô hấp là rất đa dạng, cung cấp thông tin triệu chứng bệnh hoặc tình trạng sức khỏe trước đó giúp bác sĩ phán định nguyên nhân dễ dàng hơn.

2. Hội chứng suy hô hấp gây triệu chứng như thế nào?

Triệu chứng của hội chứng suy hô hấp diễn ra nhanh, nguy hiểm, mức độ cũng phụ thuộc vào tình trạng tổn thương phổi và cơ quan liên quan. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

2.1. Triệu chứng ở nhịp thở

Hội chứng suy hô hấp gây tăng CO2, giảm Oxy ở máu khiến bệnh nhân thở nhanh hơn, thấy rõ sự co kéo của các cơ hô hấp, hõm trên xương ức và khoảng gian sườn, ở trẻ nhỏ thấy cánh mũi phập phồng. Chỉ trừ trường hợp suy hô hấp do liệt thì tần số thở thường giảm, biên độ hô hấp yếu. Đây là dấu hiệu cho thấy đờm dãi ứ đọng trong phế quản cần làm sạch càng sớm càng tốt.

2.2. Triệu chứng tuần hoàn

Bệnh nhân bị suy hô hấp có triệu chứng mạch nhanh, tăng cung lượng tim, xuất hiện các cơn tăng huyết áp, có thể loạn nhịp trên thất. 

2.3. Triệu chứng tím tái

Triệu chứng này có thể xuất hiện ở mặt, môi, chân, đầu ngón tay hoặc toàn thân. Tím tái cơ thể thường kết hợp với tăng carbonic trong máu, đi kèm với giãn mạch đầu chi, vã mồ hôi,…

2.4. Triệu chứng suy tim

Trong các đợt cấp của suy hô hấp mạn tính, triệu chứng suy tim phải thường xuất hiện với dấu hiệu gan to, phản hồi gan tĩnh mạch cổ dương, tĩnh mạch cổ nổi tự nhiên,…

2.5. Triệu chứng thần kinh

Chỉ trong hội chứng suy hô hấp nặng, triệu chứng thần kinh xuất hiện và nguy hiểm bao gồm: vật vã, kích thích, rối loạn tri giác, hôn mê, lơ mơ,…

3. Bệnh nhân suy hô hấp cần được điều trị như thế nào?

Khi xuất hiện dấu hiệu suy hô hấp hoặc tổn thương nguy cơ gây suy hô hấp, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đi cấp cứu. Nguyên tắc cấp cứu và điều trị bệnh là xác nhận nguyên nhân, thông khí cơ học cùng với chế độ bảo vệ phổi, cân bằng dịch, ngăn ngừa biến chứng. 

Bệnh nhân suy hô hấp cần được thở máy hỗ trợ

3.1. Thở oxy

Các phương pháp thở oxy phổ biến là thở oxy qua mặt nạ, qua lỗ thông đặt ở mũi, thở oxy trong lều hoặc lồng ấp và thở oxy cao áp.Đây là phương pháp phổ biến và hữu dụng nhất trong giai đoạn đầu của suy hô hấp.

3.2. Thở máy

Thở máy cần thực hiện sớm với bệnh nhân suy hô hấp, thông số thở máy cài đặt tùy theo tình trạng của từng bệnh nhân.

3.3. Dùng thuốc an thần, giãn cơ

Thuốc giúp làm giãn cơ hô hấp, đảm bảo bệnh nhân thở máy hoàn toàn và an toàn. Cần dùng với liều phù hợp, giảm liệu khi triệu chứng suy hô hấp tốt hơn.

3.4. Cân bằng huyết động và dịch ra vào

Bệnh nhân bị hội chứng suy hô hấp không nên được truyền dịch quá nhanh và quá nhiều, điều này càng gây tổn thương phổi nghiêm trọng hơn. Hơn nữa, thời điểm bệnh không nên cho người bệnh uống quá 1,5 lít nước và dịch mỗi ngày.

Bệnh nhân cần được theo dõi, đánh giá cân bằng dịch ra - vào của người bệnh luôn ở mức 0 hoặc âm. 

3.5. Phương pháp điều trị khác

Tùy vào triệu chứng, nguyên nhân gây hội chứng suy hô hấp, bệnh nhân sẽ được điều trị kết hợp với phương pháp khác như:

• Sử dụng corticoid liều thấp.

• Kiểm soát glucose trong máu, nếu đường máu cao cần dùng insulin để đạt mức đường máu phù hợp.

• Điều trị theo phác đồ nếu hội chứng suy hô hấp do viêm phổi virus cúm A.

• Liệu pháp kháng sinh chống nhiễm khuẩn nếu nguyên nhân gây hội chứng suy hô hấp là do nhiễm khuẩn phổi.

• Dự phòng loét đường tiêu hóa, dự phòng tắc mạch,… tùy từng trường hợp.

Cấp cứu sớm và đúng cách giúp cứu sống người bị suy hô hấp

Nếu được điều trị tốt, sau vài ngày, sức khỏe của bệnh nhân sẽ tiến triển tốt, mạch, huyết áp ổn định cùng với sắc mặt hồng hào. Tuy nhiên vẫn cần tiếp tục theo dõi và điều trị nguyên nhân, tránh hội chứng suy hô hấp tái phát gây nguy hiểm.

Ngược lại, hội chứng suy hô hấp nếu không được cấp cứu và điều trị đúng cách, người bệnh có thể tử vong nhanh chóng trong vòng vài giờ đến vài ngày. Tỉ lệ tử vong do bệnh lý này cao đa phần do cấp cứu chậm trễ và sai cách.

Nếu cần tư vấn thêm, liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được giải đáp hoàn toàn miễn phí.