Dịch vị là gì và dạ dày bài tiết dịch vị như thế nào?

Dịch vị có vai trò đặc biệt quan trọng với dạ dày nói riêng và hoạt động tiêu hóa thức ăn nói chung của cơ thể. Trong bài viết này, MEDLATEC sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu cụ thể dịch vị là gì? thành phần, vai trò và hoạt động bài tiết dịch vị của cơ thể trong hoạt động tiêu hóa. Nắm được những thông tin này giúp chúng ta hiểu hơn về cách cơ thể tiêu hóa thức ăn, từ đó có lối sống lành mạnh hơn.

1. Chuyên gia tư vấn: Dịch vị là gì?

Dịch vị là hỗn hợp dịch được tuyến vị ở dạ dày tiết ra liên tục với lượng từ 1 - 2,5 lít mỗi ngày tùy theo trạng thái tiêu hóa. Đặc điểm của dịch vị là chất lỏng trong suốt, hơi sánh nhưng không màu, thành phần chứa chủ yếu là acid clohydric và enzyme tiêu hóa.

Dịch vị có vai trò quan trọng với hoạt động tiêu hóa thức ăn của con người

Hai tuyến có nhiệm vụ chính trong sản xuất và tiết dịch vị bao gồm: tuyến ở vùng thận và tuyến ở vùng tâm vị, môn vị. Ngoài ra, niêm mạc dạ dày còn tiết ra chất nhầy cùng ion HCO3- hòa cùng dịch vị dạ dày để tạo môi trường phù hợp tiêu hóa thức ăn. 

Trong dịch vị dạ dày chứa khoảng 0.5% là vật chất khô, chủ yếu là các chất hữu cơ như protein, acid lactic, ure, acid uric,… và các chất vô cơ như: muối clorua, muối sunfat, acid clorhidric,…

2. Enzyme tiêu hóa chính của dịch vị

Dù chứa nhiều thành phần song chức năng chính của dịch vị là tiêu hóa, phân giải thức ăn nên thành phần được quan tâm vẫn là các enzyme tiêu hóa bao gồm:

2.1. Pepsin

Pepsin là enzyme tiêu hóa chính trong dịch vị dạ dày, có khả năng xúc tác quá trình thủy phân protein thành peptone, proteose và polypeptide mà cơ thể có thể tiếp thu sử dụng. Ngoài ra, pepsin cũng xúc tác hoạt động tiêu hóa collagen, thúc đẩy các enzyme tiêu hóa khác thấm sâu vào thịt để tiêu hóa protein.

Pepsin là enzyme tiêu hóa quan trọng trong dịch vị dạ dày

Với hoạt động của pepsin, khoảng 10 - 20% lượng thức ăn cơ thể nạp vào trong chế độ ăn bình thường được tiêu hóa thành chất đơn giản có thể sử dụng. Hoạt động của enzym pepsin tốt nhất trong môi trường pH từ 2 - 3 và bất hoạt nếu pH>5.

2.2. Lipase dịch vị

Lipase là một enzyme tiêu hóa yếu có trong dịch vị dạ dày, có vai trò phân giải các triglycerid đã được nhũ tương hóa trong thức ăn, tiêu biểu như trong sữa hay lòng đỏ trứng. Sau quá trình phân giải, sản phẩm thu được là acid béo và glycerol mà cơ thể sử dụng.

Mỗi ngày cơ thể chúng ta hấp thu từ 60 - 100g lipid, trong đó 90% là triglycerid được Lipase xúc tác để phân giải. Hoạt động bài tiết Lipase nhờ vào tuyến tụy, yếu tố kích thích là acid béo được dạ dày giải phóng.

2.3. Chymosin

Enzyme tiêu hóa này có vai trò quan trọng trong dịch vị, xúc tác quá trình phân giải protein đặc hiệu caseinogen có trong các loại sữa. Sản phẩm cơ thể thu được là casein, dạ dày sẽ lưu trữ lại để enzyme pepsin tiêu hóa. 

Chymosin là enzyme tiêu hóa đặc biệt quan trọng với trẻ bú sữa mẹ bởi sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng duy nhất trẻ tiếp nhận và hấp thu. Các chất dinh dưỡng trong sữa mẹ sẽ được cơ thể trẻ hấp thu và sử dụng hiệu quả hơn.

 Acid clohydric là thành phần quan trọng trong dịch vị dạ dày

2.4. Acid clorhydric

Đây là acid đặc trưng của dịch vị dạ dày, được tiết ra nhằm tạo môi trường acid với độ pH cần thiết để hoạt hóa enzyme pepsinogen và cho pepsin hoạt động. Do đó dù không phải là enzyme tiêu hóa trực tiếp song acid clohydric lại có vai trò rất quan trọng với hoạt động tiêu hóa của dịch vị.

Ngoài ra, Acid clohydric còn có vai trò tiêu diệt vi khuẩn có hại trong thức ăn, tránh tình trạng nhiễm khuẩn đường tiêu hóa.

3. Hoạt động bài tiết dịch vị của dạ dày như thế nào?

Hoạt động bài tiết dịch vị của cơ thể nhận tín hiệu và hoạt động phụ thuộc vào nhiều yếu tố, cụ thể gồm 3 giai đoạn sau:

Giai đoạn đầu

Đây là giai đoạn khi thức ăn chưa tiến vào dạ dày, dịch vị được kích thích bởi hoạt động nghĩ, nhìn, nhai, ngửi hay nuốt thức ăn. Thức ăn càng ngon, cơ thể càng được kích thích thì lượng dịch vị được tiết ra dạ dày càng mạnh để tiêu hóa thức ăn nhanh chóng hơn.

Hoạt động bài tiết dịch vị ở giai đoạn này bao gồm cả phản xạ không điều kiện và có điều kiện. Tâm lý của con người ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động bài tiết dịch vị ban đầu này.

Dịch vị được tiết nhiều nhất ở giai đoạn 2 khi thức ăn vào dạ dày

Giai đoạn 2

Khi thức ăn đã đi vào dạ dày và bắt đầu được dịch vị trộn lẫn, dạ dày co bóp để nhào trộn và tiêu hóa. Khi đó, dạ dày được kích thích sẽ gửi các tín hiệu cho phản xạ tại chỗ, giải phóng histamin và gastrin để phối hợp khiến dịch vị tiếp tục được bài tiết trong suốt quá trình thức ăn còn lưu trong dạ dày.

Ở giai đoạn 2, cơ thể tiết ra lượng dịch vị rất lớn chiếm khoảng 70% lượng dịch vị của toàn bữa ăn.

Giai đoạn 3

Giai đoạn này thức ăn đã được tiêu hóa hoàn toàn ở dạ dày, sản phẩm được đẩy xuống ruột non làm căng tá tràng. Acid clohydric và các sản phẩm tiêu hóa chưa được hấp thu sẽ tiếp tục được đẩy xuống, các tuyến sinh acid cả dạ dày tiếp tục giải phóng dịch vị.

Giai đoạn 3 này lượng dịch vị mà dạ dày tiết ra khá ít, chỉ chiếm khoảng 10% để thực hiện các hoạt động tiêu hóa, hấp thu còn lại.

Cơ thể tiết dịch vị theo đường di chuyển của thức ăn

3 giai đoạn này xảy ra liên tục trong một quá trình bài tiết dịch vị để tiêu hóa thức ăn, gồm sự phối hợp nhuần nhiễm của nhiều cơ quan, bộ phận, dây thần kinh để bài tiết hài hòa theo đường đi của thức ăn.

Hi vọng qua bài viết này, bạn đọc đã hiểu hơn dịch vị là gì và hoạt động của dịch vị tham gia vào tiêu hóa thức ăn như thế nào. Nếu cần tư vấn thông tin liên quan, hãy liên hệ với MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được hỗ trợ.