Viêm tụy cấp: Nguyên nhân triệu chứng và hướng điều trị

Viêm tụy cấp là một trong những bệnh lý về đường tiêu hóa có diễn biến phức tạp. Nhiều trường hợp cấp tính, bệnh khởi phát đột ngột, có thể gây tử vong do biến chứng nếu không được cấp cứu kịp thời. Tìm hiểu những thông tin về bệnh là cách hữu hiệu để bảo vệ bản thân và gia đình.

1. Như thế nào là viêm tụy cấp và nguyên nhân gây bệnh

Hầu hết các trường hợp khi xảy ra vấn đề về đường tiêu hóa sẽ nghĩ ngay đến các cơ quan như ruột non, ruột già, dạ dày,... Tuy nhiên, có một cơ quan nữa mà ít người nghĩ đến khi có các triệu chứng bất thường ở đường tiêu hóa là tụy. Tụy là nơi sản xuất ra enzyme để tiêu hóa thức ăn, trung hòa lượng acid trong dạ dày. Đồng thời tụy còn tham gia vào quá trình làm giảm nồng độ glucagon và insulin trong máu. 

Viêm tụy cấp là bệnh như thế nào? 

Ở cơ thể bình thường, tuyến tụy sẽ giải phóng các loại enzyme vào ruột non để tiêu hóa thức ăn. Các men này sau khi được tiết ra sẽ được di chuyển đến tá tràng để kích hoạt chức năng. Tuy nhiên, do một số lý do nào đó cho các tế bào nang tuyến trở nên nhạy cảm khiến các enzyme hoạt động sớm ngay trong lòng ống tụy. Lúc này, men tụy sẽ phá hủy các mô dẫn đến tình trạng viêm tụy cấp. 

Hoạt động bất thường của các men tụy có thể dẫn đến tình trạng viêm

Các trường hợp viêm tuyến tụy cấp tính có thể xảy ra đột ngột từ mức độ nhẹ đến nặng, thậm chí là tử vong. Do đó, bệnh cần được phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời, đúng cách để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. 

Nguyên nhân gây bệnh 

Những nguyên nhân phổ biến nhất hiện nay gây bệnh viêm tụy cấp là: 

• Rượu bia là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh mà bất kỳ ai cũng phải cảnh giác. Men bia rượu sẽ làm rối loạn men tụy, kích thích tuyến tụy tăng tiết enzyme vào ruột non từ đó dẫn đến viêm. Uống bia rượu quá nhiều có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như xuất huyết hoại tử, suy thận,...

• Những trường hợp ống mật hay ống tụy bị tắc nghẽn do sỏi, giun, dị vật hay khối u,... cũng có thể dẫn đến tình trạng viêm tụy cấp. 

• Do tăng Triglyceride máu: Nồng độ Triglyceride trong máu tăng cao sẽ kích thích quá trình phân hủy tại tuyến tụy tạo ra các acid béo tự do, gây ra tình trạng viêm tụy cấp.

• Tiền sử phẫu thuật những vùng xung quanh tuyến tụy hoặc chấn thương có thể là yếu tố làm tăng nguy cơ gây viêm. 

• Một số rối loạn chuyển hóa hoặc nhiễm vi trùng, chất độc hóa học,... cũng được xem là nguyên nhân dẫn đến viêm tuyến tụy cấp tính. 

Lạm dụng bia rượu có thể gây ảnh hưởng đến hoạt động của các enzyme tuyến tụy

2. Các triệu chứng lâm sàng và chẩn đoán viêm tụy cấp

Thông qua các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ sẽ đưa ra định hướng để thực hiện các kiểm tra chuyên sâu. Từ các kết quả đó, bác sĩ sẽ có chẩn đoán khẳng định về tình trạng bệnh cũng như phương pháp điều trị thích hợp.

Triệu chứng 

Những triệu chứng được xem là dấu hiệu của viêm tuyến tụy cấp mà bất kể ai cũng nên biết để có biện pháp xử lý nếu bệnh xảy đến bất ngờ là: 

• Đau bụng dữ dội vùng thượng vị là triệu chứng phổ biến, cơn đau khiến người bệnh nằm co người, bụng cứng. Cơn đau bụng có thể dữ dội hơn sau khi ăn nhiều thực phẩm giàu dinh dưỡng, giàu đạm rồi lan ra sau lưng và hai bên hạ sườn. 

• Nôn và buồn nôn cũng là triệu chứng thường gặp của viêm tụy cấp  đi kèm với biểu hiện đau bụng. Người bệnh có thể nôn ra dịch nhầy hoặc máu loãng trong trường hợp nặng. 

• Người bệnh sẽ có cảm giác chướng bụng, bí đại tiện, giảm nhu động ruột,... 

• Tùy vào từng trường hợp cũng như mức độ nặng nhẹ khác nhau người bệnh còn có thể xuất hiện tình trạng sốt, tăng nhịp tim, rối loạn ý thức,...

Biểu hiện của viêm tụy cấp có thể xuất hiện đột ngột, không có dấu hiệu cảnh báo

Chẩn đoán

Bên cạnh việc thăm khám các biểu hiện lâm sàng, bác sĩ sẽ có chỉ định thực hiện các kiểm tra sau nếu nghi ngờ bệnh nhân bị viêm tuyến tụy cấp tính: 

• Đo nồng độ enzyme amylase và lipase trong máu. Nếu nồng độ enzyme cao thì nguy cơ viêm xảy ra. 

• Để kiểm tra dịch tụy có làm tổn thương các tế bào nang tuyến hay không, bác sĩ sẽ cho chỉ định nghiệm pháp dung nạp glucose. 

• Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, CT - Scan, chụp cộng hưởng từ cũng có thể được áp dụng để kiểm tra những tổn thương bên trong ổ bụng hoặc bất thường ở tuyến tụy. 

• Sinh thiết tuyến tụy cũng có thể được thực hiện trong trường hợp cần thiết. 

Bên cạnh những phương pháp chẩn đoán trên thì bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu, nước tiểu hoặc phân tùy vào từng trường hợp

3. Phương pháp điều trị và phòng ngừa viêm tụy cấp

Viêm tuyến tụy cấp là bệnh lý rất nguy hiểm, diễn biến phức tạp và có thể gây tử vong trong thời gian ngắn. Chính vì vậy, ngay khi xuất hiện dấu hiệu nghi ngờ, người bệnh nên đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời, hạn chế biến chứng xảy ra. 

Điều trị

Phương pháp điều trị phổ biến hiện nay với các trường hợp viêm tụy cấp là truyền dịch tĩnh mạch kết hợp thuốc giảm đau. Những trường hợp bệnh quá nặng sẽ được điều trị tại khu chăm sóc tích cực. Trong những trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể cho chỉ định phẫu thuật để loại bỏ các tế bào bị tổn thương hoặc đã chết để ngăn ngừa nhiễm trùng lan rộng. 

Ngoài ra, tùy vào từng nguyên nhân của trường hợp mà bác sĩ cũng đưa ra liệu trình điều trị khác nhau. Chẳng hạn trong trường hợp viêm tuyến tụy cấp tính do sỏi thì phẫu thuật loại bỏ sỏi ống mật hoặc cắt bỏ túi mật sẽ giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi sức khỏe.Việc điều trị triệt để nguyên nhân gây bệnh sẽ hạn chế được nguy cơ tái phát viêm tụy cấp. 

Biện pháp phòng ngừa

Để phòng ngừa tình trạng viêm tuyến tụy cấp tính, người bệnh cần chú ý: 

• Xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh để tăng cường sức đề kháng như chế độ dinh dưỡng hợp lý, tập thể dục đều đặn,... 

• Không lạm dụng bia rượu, nếu có thể thì tốt nhất loại bỏ hoàn toàn đối với loại đồ uống độc hại này. 

• Không hút thuốc lá hay sử dụng các chất kích thích khác. 

• Hạn chế sử dụng thực phẩm quá nhiều tinh bột, dầu mỡ, đồ chiên nóng, đồ hộp,... 

• Duy trì cân nặng ở mức độ ổn định và uống nhiều nước mỗi ngày. 

Xây dựng lối sống lành mạnh là cách giúp bạn bảo vệ chính mình mỗi ngày

Nếu bạn đang có những vấn đề liên quan đến viêm tụy cấp cần được hỗ trợ, hãy gọi ngay đến hotline: 1900 56 56 56 để được các bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC giải đáp kịp thời.