Thiếu máu não cục bộ tạm thời: nguyên nhân dấu hiệu cách phòng ngừa

Thiếu máu não cục bộ tạm thời tình trạng mất đột ngột chức năng của não bộ và được phục hồi hoàn toàn trong vòng 24 giờ, không do chấn thương. Cần cẩn thận vì triệu chứng cơn thiếu máu não cục bộ tạm thời khá giống với đột quỵ não, nó thường xuất hiện trước khi đột quỵ não thực sự xảy ra. Do đó, bệnh nhân cần theo dõi sát sao và điều trị tích cực để phòng ngừa di chứng.

1. Nguyên nhân dẫn đến thiếu máu não cục bộ tạm thời

Thiếu máu não cục bộ tạm thời xảy ra khi một động mạch não bị tắc nghẽn nhưng tự tái thông trong thời gian ngắn. Khi động mạch bị tắc nghẽn kéo dài, cơn đột quỵ não sẽ xảy ra. Như vậy điểm khác nhau là thời gian tắc nghẽn động mạch não, thời gian tắc nghẽn càng dài thì tổn thương não càng nghiêm trọng và khó phục hồi.

Thiếu máu não cục bộ tạm thời có triệu chứng tương tự đột quỵ não

Vì thế, nếu xuất hiện cơn thiếu máu não cục bộ tạm thời, bạn có thể tạm thời yên tâm nó chưa gây biến chứng nặng cho não bộ. Song đây có thể là dấu hiệu sớm của đột quỵ não, triệu chứng tương tự nhau dẫn đến nhầm lẫn và xử trí y tế không kịp thời.

Đặc điểm của cơn thiếu máu não cục bộ tạm thời là thường xảy ra đột ngột trong thời gian ngắn (thường dưới 24 giờ). Hầu hết trường hợp nguyên nhân là do cục máu đông, cục máu động có thể hình thành do rối loạn nhịp tim, bệnh lý van tim, xơ vữa động mạch, mỡ máu cao,…

Cục máu động hình thành có thể di chuyển theo dòng máu đi nhiều bộ phận, nếu làm tắc nghẽn động mạch não thì thiếu máu não cục bộ tạm thời hoặc đột quỵ sẽ xảy ra. Nếu cục máu tự tan, triệu chứng do thiếu máu não và hoại tử não sẽ biến mất.

Thiếu máu não cục bộ tạm thời do cục máu đông làm tắc nghẽn động mạch não

Ngoài nguyên nhân do cục máu đông, thiếu máu não cục bộ tạm thời có thể là hậu quả của chứng tụt huyết áp đột ngột khiến lưu lượng máu lên não giảm mạnh. Những đối tượng có nguy cơ cao bị Thiếu máu não cục bộ tạm thời bao gồm:

• Người béo phì, có mỡ máu cao.

• Người mắc bệnh van tim, suy tim hoặc tiền sử bố mẹ mắc bệnh tim mạch.

• Người bị đái tháo đường.

• Người mắc bệnh suy tim

• Người sử dụng ma túy hoặc hút thuốc lá,…

Mặc dù cơn thiếu máu não cục bộ tạm thời chưa gây tổn thương nặng song nếu xảy ra nhiều lần, nó có thể dẫn đến tai biến mạch máu não. Hậu quả mà tai biến mạch máu não gây ra nghiêm trọng hơn, khó phục hồi hơn, bệnh nhân có thể bị liệt vĩnh viễn hoặc tử vong nếu can thiệp muộn.

2. Dấu hiệu nhận biết và xử trí thiếu máu não cục bộ tạm thời

Nhận biết dấu hiệu cơn thiếu máu não cục bộ tạm thời rất quan trọng để xử lý đúng cách, tránh biến chứng nặng cho người bệnh. 

2.1. Triệu chứng thiếu máu não cục bộ tạm thời

Triệu chứng điển hình

Cơn thiếu máu não cục bộ tạm thời sẽ gây những dấu hiệu sau: cảm giác nặng ở cánh tay hoặc chân, thay đổi dáng đi, cảm giác tê rần, như bị kiến bò, nói khó, rối loạn giọng nói, mất động bộ trong phối hợp vận động, mất thăng bằng, chóng mặt, cảm giác đồ vật xung quanh quay,…

Triệu chứng thiếu máu não cục bộ tạm thời thể hiện mức độ nghiêm trọng của bệnh

Triệu chứng không điển hình

Ngất xỉu, choáng trong thời gian ngắn, nôn, buồn nôn, nhức đầu nhẹ, quên thoáng qua, đau ở mắt, méo miệng, liệt mặt, co giật,…

Đặc điểm triệu chứng của thiếu máu não cục bộ tạm thời là không kéo dài, hầu hết trường hợp chỉ sau 10 - 20 phút sẽ giảm bớt và biến mất. Trái ngược với đột quỵ, những triệu chứng này sẽ ngày càng nghiêm trọng hơn, diễn biến nhanh khi vùng tổn thương não xuất hiện.

2.2. Xử trí bệnh nhân thiếu máu não cục bộ tạm thời

Khi xác định bệnh nhân bị thiếu máu não cục bộ tạm thời, cần dựa trên triệu chứng để xử trí hợp lý. Cụ thể:

Nếu triệu chứng thiếu máu não cục bộ tạm thời nhẹ như mất thăng bằng, choáng nhẹ

Đầu tiên cần để bệnh nhân nằm trên giường hoặc bề mặt thông thoáng bằng phẳng, đồng thời tháo bớt quần áo, thắt lưng, cà vạt hoặc áo khoác để cơ thể thoải mái hơn.

Nên để đầu bệnh nhân thấp hơn thân để máu lên não tốt hơn. Tiếp tục theo dõi tình trạng của người bệnh, nếu sau khoảng 10 - 20 phút bệnh nhân tỉnh táo thì cho uống sữa, ăn cháo hoặc uống nước.

Sau đó, để bệnh nhân nằm nghỉ ngơi yên tĩnh.

Nếu triệu chứng thiếu máu não cục bộ tạm thời như lơ mơ, ngất xỉu, nôn ói

Trường hợp này thiếu máu não cục bộ tạm thời nặng hơn, cần xử lý như sau:

• Đặt bệnh nhân ở tư thế hồi phục: Bệnh nhân nằm ngửa một tay vuông góc với chân, chân đối diện co lên, vắt tay cùng bên với chân sang vai bên kia. Sau đó lật bệnh nhân sang một bên,lấy tay gối lên đầu bệnh nhân, tay kia vuông góc với thân.

• Tư thế này giúp bệnh nhân thở tốt hơn, máu và oxy lên não nhiều hơn.

• Bệnh nhân cần được đưa sớm tới cơ sở y tế để cấp cứu và điều trị.

Bệnh nhân thiếu máu não cục bộ tạm thời cần được xử trí đúng cách

Xử lý cấp cứu và điều trị cho bệnh nhân thiếu máu não cục bộ tạm thời càng sớm thì khả năng phục hồi càng cao, nguy cơ biến chứng càng thấp. Thời điểm vàng để điều trị thiếu máu não cục bộ tạm thời hiệu quả là trong vòng 1 - 3 giờ kể từ khi khởi phát, nếu sau 6 giờ tế bào não chết nhiều, khả năng di chứng tàn phế là rất cao.

3. Phòng ngừa thiếu máu não cục bộ tạm thời và đột quỵ

Ở những người có nguy cơ cao như: người cao tuổi, người mắc bệnh tim mạch, béo phì, cao huyết áp,… cần kiểm soát tốt bệnh lý, đồng thời thường xuyên kiểm tra sức khỏe để phát hiện sớm dấu hiệu bất thường.

Nên tập luyện lối sống lành mạnh hơn để ngăn ngừa thiếu máu não cục bộ tạm thời cũng như các biến chứng tim mạch khác:

• Chế độ ăn uống hợp lý.

• Tăng cường vận động và tập thể dục phù hợp với tình trạng thể chất.

• Bỏ thuốc lá, rượu bia và các chất kích thích.

• Kiểm soát đường huyết, huyết áp.

Tập thể dục giúp cải thiện sức khỏe tim mạch

Không nên chủ quan nếu cơn thiếu máu não cục bộ tạm thời xuất huyết, nó có thể kéo theo đột quỵ não xảy ra sau đó nếu bạn không điều trị, khắc phục nguyên nhân. Biến chứng tổn thương não bộ không phục hồi rất nặng nề với sức khỏe và cuộc sống của người bệnh, vì thế hãy kiểm tra sức khỏe định kỳ, tập lối sống lành mạnh để phòng ngừa.