Nhiễm toan hô hấp là gì và cách điều trị

Nhiễm toan hô hấp thường xảy ra ở những bệnh nhân đang mắc phải một số bệnh lý về tuần hoàn hoặc tắc nghẽn tại phổi. Tình trạng này có thể làm rối loạn chức năng hoạt động của hệ cơ vùng tay, chân và não bộ, hệ thần kinh trung ương. Những người bị nhiễm toan hô hấp thường xuất hiện các triệu chứng như lơ mơ, đau nhức đầu, hội chứng bàn tay rũ mềm, giật các cơ, không minh mẫn, hôn mê,...

1. Nhiễm toan hô hấp là gì?

Khi cơ thể bị dư thừa quá mức khí CO2 sẽ được coi là tình trạng nhiễm toan hô hấp. Bình thường loại khí này sẽ được cơ thể chúng ta thải ra ngoài môi trường nhưng vì một lý do nào đó nó lại ứ đọng trong phổi. Điều này dẫn đến hiện tượng nồng độ pH và H2Co3 trong máu gia tăng nhanh chóng. 

Nhiễm toan hô hấp được phân thành 2 dạng chính đó là nhiễm toan hô hấp cấp tính và mạn tính. Để xác định xem một người đang bị nhiễm toan thể nào thì cần dựa vào chỉ số HCO3 gia tăng trong máu. Cụ thể là như sau:

Nhiễm toan hô hấp thể cấp tính: 

Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này là do trước đó bệnh nhân bị suy hô hấp cấp. Nếu người bệnh suy hô hấp không được can thiệp kịp thời thì có thể phải đối mặt với các biến chứng và hệ quả như thiếu hụt oxy trong máu, gia tăng nồng độ kali huyết, rối loạn tim mạch, thậm chí là ngừng tim. 

Lúc này bệnh nhân sẽ biểu hiện ra những triệu chứng bất thường đó là giật cơ, rối loạn giấc ngủ, tâm thần lơ mơ, lú lẫn, nhức đầu, hôn mê,... Nồng độ CO2 tăng nhanh trong máu sẽ làm tăng tuần hoàn máu lên não, huyết áp gia tăng đột ngột sẽ gây áp lực lớn ở nội sọ và dịch não tủy. Hiện tượng này còn được gọi là hội chứng giả u não.

Khi cơ thể bị dư thừa quá mức khí CO2 sẽ được coi là tình trạng nhiễm toan hô hấp

Nhiễm toan hô hấp thể mạn tính:

Ở thể mạn tính, nhiễm toan hô hấp sẽ xuất hiện ở những trường hợp mắc bệnh về phổi. Dấu hiệu đặc trưng ở những bệnh nhân này là bị hạ clo máu. Đây chính là hệ quả của hoạt động đào thải axit theo dạng ion NH4- và CL- tại thận. 

Trong trường hợp bệnh nhân đang thở máy mà điều chỉnh quá nhanh khi điều trị nhiễm toan hô hấp mạn tính thì phải mất từ 2 - 3 ngày để thận lọc hết Bicarbonat. Vì vậy sẽ xuất hiện tình trạng nhiễm kiềm chuyển hóa sau tăng CO2 trong máu.

2. Nhiễm toan hô hấp là do đâu?

Như đã phân tích thì do khí CO2 không được loại bỏ theo đúng quy trình dẫn tới tích tụ quá nhiều trong cơ thể. Tình trạng này khiến lượng PaCO2 tăng cao trong máu, còn HCO3- có thể tăng hoặc không. Nguyên nhân khiến chức năng đào thải khí CO2 của phổi bị suy giảm có thể là do:

• Người bệnh đang gặp phải các vấn đề liên quan tới hệ tuần hoàn: những bệnh lý này có thể làm thay đổi hoạt động cung cấp máu đến phổi, ứ máu tại các tĩnh mạch gây nên bệnh thần kinh cơ, suy tim một phần hoặc toàn bộ;

• Ức chế hệ thần kinh trung ương: xuất phát từ tình trạng nhiễm trùng, tổn thương não, dùng thuốc mê hay tác dụng của thuốc ngủ. Khi điều này xảy ra sẽ làm giảm đi độ nhạy cảm của các dây thần kinh đối với CO2 khiến cơ thể không loại bỏ được hết lượng CO2 dư thừa. Triệu chứng thường gặp ở người bệnh sẽ là đau đớn, bồn chồn, vật vã, khóc lóc,...;

• Mắc các bệnh ở phổi do tình trạng giảm thông khí phế nang trong hoặc ngoài phổi. Các bệnh lý này bao gồm hen suyễn, viêm phổi nặng,...;

• Nguyên nhân khác: phụ nữ đang mang thai, xơ gan, thiếu máu nặng, cường giáp,... 

3. Nhiễm toan hô hấp và các phương pháp điều trị khắc phục

Sau khi bệnh nhân được thăm khám và chẩn đoán, kết luận bệnh, nếu không xác định được nguyên nhân rõ ràng thì bác sĩ thường sẽ điều trị bằng biện pháp tiêm naloxon (liều từ 0,004 - 2mg) đường tĩnh mạch cho bệnh nhân. 

Mục tiêu điều trị sẽ tập trung chủ yếu vào việc khắc phục nguyên nhân gây bệnh, cải thiện chức năng thông khí để phục hồi hô hấp cho bệnh nhân. Ngoài ra bác sĩ có thể chỉ định cho bệnh nhân điều trị thuốc giúp làm giãn đường dẫn khí, áp dụng kỹ thuật CPAP (thở áp suất dương liên tục) hoặc thở oxy. Trong đó phương pháp CPAP có tác dụng giúp người bệnh hô hấp dễ dàng hơn nếu bệnh nhân đang bị yếu cơ hoặc tắc nghẽn đường thở.

Ngoài những phương pháp điều trị hỗ trợ do bác sĩ chỉ định, người bệnh cần nghiêm túc phối hợp điều trị và chủ động cải thiện tình trạng sức khỏe của bản thân. Thông qua một số cách như áp dụng thực đơn dinh dưỡng lành mạnh, phù hợp, thay đổi thói quen sinh hoạt khoa học hơn, uống thuốc theo đúng hướng dẫn của nhân viên y tế và không dùng chất kích thích.

Thở oxy sẽ giúp khắc phục tình trạng nhiễm toan hô hấp

Nếu bệnh nhân hút thuốc lá thì nên từ bỏ thói quen này trong thời gian điều trị và cả trong tương lai. Như chúng ta đã biết thì thuốc lá chứa rất nhiều chất độc hại có thể gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm, làm suy giảm chức năng hô hấp của phổi. 

Bên cạnh đó, bệnh nhân cần ăn uống điều độ và duy trì chỉ số cơ thể ở mức ổn định, tránh tình trạng béo phì, kết hợp uống nhiều nước sẽ giúp bạn dễ thở hơn.

4. Cách xử trí khi gặp tình trạng nhiễm toan hô hấp

Tùy nguyên nhân gây bệnh mà nhiễm toan hô hấp sẽ biểu hiện theo các triệu chứng khác nhau. Tuy nhiên cho dù là do nguyên nhân gì thì cũng đều cần áp dụng các phương pháp xử trí hiệu quả để tránh những biến chứng nguy hiểm. 

Bệnh nhân bị hôn mê do nhiễm toan hô hấp cần được đặt nằm ngửa, chân cao hơn đầu, cố gắng nâng hai chân cao hơn tim nếu bệnh nhân vẫn thở được. Sau đó nới lỏng những nơi thít chặt trên cơ thể như vùng cổ áo, thắt lưng, những vị trí bó sát. 

Kiểm tra nhịp thở cho bệnh nhân, nếu bệnh nhân không thở cần hô hấp nhân tạo và duy trì điều này cho tới khi nạn nhân thở lại được hoặc tới khi xe cấp cứu đến. Khi nạn nhân được đưa tới viện cần đưa đi cấp cứu sớm nhất có thể, cho bệnh nhân dùng máy trợ thở để lấy lại chức năng hô hấp. 

Bệnh nhân bị nhiễm toan hô hấp nên được đưa đi cấp cứu càng sớm càng tốt

Trên đây là những kiến thức cần thiết về nhiễm toan hô hấp. Đây là tình trạng cấp cứu cần được xử trí đúng cách và kịp thời để hạn chế tối đa những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. 

Nếu quý bạn đọc đang có các triệu chứng cảnh báo tình trạng nhiễm toan hô hấp, hãy liên hệ ngay đến hotline 1900 56 56 56 để tổng đài viên của MEDLATEC tư vấn, hỗ trợ đặt lịch khám cho bạn cùng các bác sĩ Chuyên khoa Hô hấp của viện. Với kinh nghiệm dày dặn, trình độ chuyên môn cao của các y bác sĩ tại Chuyên khoa, cùng với đó là hệ thống máy móc, trang thiết bị y tế hiện đại sẽ giúp các khách hàng được chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh và có trải nghiệm dịch vụ y tế tốt nhất!