Các xét nghiệm sàng lọc Cúm và các tác nhân đường hô hấp

Coronaviruses (CoV) là một họ virus lớn gây bệnh ở động vật và người. Họ Coronavirus được chia thành 4 giống; trong đó 2 giống là alpha và beta gây nên bệnh trên người. CoV gây bệnh và biểu hiện triệu chứng trừ trường hợp bị cảm thông thường đến những trường hợp bệnh nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến tử vong. Khoảng 30% các trường hợp nhiễm trùng đường hô hấp trên (URTI) bị gây nên bởi 229E và OC43 từ giống alpha-CoV, NL63, HKU1 beta-CoV.

Gần đây hai giống beta-CoV gây nên các vụ dịch lớn với tỷ lệ tử vong cao là chứng bệnh đường hô hấp cấp liên quan tới CoV (SARS-CoV), và chứng bệnh hô hấp Trung Đông CoV (MERS-CoV) gây viêm phổi do virus nghiêm trọng. Virus corona mới (nCoV) là loại virus mới mà trước đây chưa tìm thấy trên người. 

Hình 1: Cấu trúc virus Corona

Theo thông báo số 108 ngày 04.02.2020 của Cục Quản lý khám chữa bệnh Bộ Y tế, phụ lục 2 hướng dẫn “chiến lược xét nghiệm phát hiện chủng virus mới nCoV” như sau:

Phương cách xét nghiệm

• Đối với các mẫu thu thập từ người bệnh đáp ứng với định nghĩa trường hợp bệnh nghi ngờ và nhập viện thì thực hiện nCoV bằng kỹ thuật real-time RT PCR ( theo hưỡng dẫn tạm thời của CDC hoặc quy trình ĐH Y khoa Berlin) hoặc giải trình tự gen thế hệ mới và trả kết quả trong vòng 24h kể từ khi nhận mẫu. Nếu kết quả âm tính với nCoV thì tiến hành xét nghiệm các tác nhân viêm đường hô hấp khác theo quy trình của phòng xét nghiệm.
• Người bệnh có các triệu chứng viêm đường hô hấp cấp nhưng chưa đáp ứng với định nghĩa trường hợp bệnh nghi ngờ thì tiến hành xét nghiệm sàng lọc phát hiện virus cúm và các tác nhân gây viêm đường hô hấp khác theo quy trình của phòng xét nghiệm.

Vì vậy, để xét nghiệm sàng lọc virus cúm và các tác nhân gây viêm đường hô hấp, chúng ta nên thực hiện các xét nghiệm sau:

I. Xét nghiệm 16 tác nhân virus gây viêm đường hô hấp cấp

Xét nghiệm 16 tác nhân gây viêm đường hô hấp tập trung  để chẩn đoán xác định các nguyên nhân gây như

1. Á cúm Type 1 (PIV-I)

2. Á cúm Type 2 (PIV-II)

3. Á cúm Type 3 (PIV-III)

4. Á cúm Type 4 (PIV-IV)

5. Cúm A (Inf A)

6. Cúm B (Inf B)

7. Adenovirus (AdV)

8. Virus hợp bào hô hấp (RSV A&B)

9. Rhinovirus (RV A&B)

10. Enterovirus (EntV)

11. Bocavirus (BoV)

12. Metapneumoviruse (MPV)

13. Beta Coronavirus OC43 (CoV OC43)

14. Alpha Coronavirus 229E/NL63 (CoV229E/NL63)

15. MERS-CoV (Coronavirus gây hội chứng viêm đường hô hấp vùng Trung Đông)

Xét nghiệm 16 tác nhân virus có thể phát hiện được các type cúm thông thường như Influenza A, B, Parainfluenza type I, II, III, IV, RSV, Enterovirus, Beta Coronavirrus OC43, Alpha Coronaviruc Alpha: 229E, NL63 và còn có thể phát hiện type cúm gây chứng bệnh hô hấp Trung Đông CoV (MERS-CoV).

II. Panel 13 tác nhân vi khuẩn gây viêm đường hô hấp

Để chẩn đoán các nguyên nhân gây nhiễm khuẩn hô hấp thường gặp nhất, từ cuối tháng 1/2020, MEDLATEC đã triển khai xét nghiệm Panel 13 tác nhân vi khuẩn. Xét nghiệm này chẩn đoán chính xác 13 tác nhân vi khuẩn gồm:

• Streptococcus pneumoniae (phế cầu)
• Haemophilus influenzae
• Staphylococcus aureus (tụ cầu vàng)
• Legionella pneumophila
• Moraxella catarrhalis
• Mycoplasma pneumoniae
• Chlamydophila pneumoniae
• Klebsiella pneumoniae
• Pseudomonas aeruginosa (trực khuẩn mủ xanh)
• Bordetella pertussis (vi khuẩn ho gà)
• Acinetobacter baumannii
• Mycobacterium tuberculosis/avium (trực khuẩn lao)

- Chỉ định xét nghiệm 13 tác nhân vi khuẩn:

• Khi có các triệu chứng như: sốt, đau họng, khó nuốt, viêm long đường hô hấp, nói khó hay khó thở;
• Có hội chứng đông đặc phổi và bóng mờ phế nang hoặc mô kẽ trên phim X quang phổi.

Lưu ý: Ngoài 2 Panel xét nghiệm trên, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC vẫn thực hiện thường quy các xét nghiệm chẩn đoán, theo dõi bệnh khác như: Test nhanh Cúm A/B/H1N1, Test nhanh RSV, Tìm kháng thể IgM, IgG của Sởi, rubella và kể cả Panel Lao điển hình và không điển hình (bằng kỹ thuật PCR) để phục vụ tốt nhất nhu cầu kiểm tra, chẩn đoán theo sức khỏe của người dân tại nhà hoặc khi đến viện.

Cách lấy mẫu bệnh phẩm

• Mẫu bệnh phẩm: đờm, dịch rửa phế quản, dịch phết hầu họng
• Bảo quản: 25 độ C trong 12-24 giờ, 2-8 độ C trong 1-2 ngày.
• Thời gian trả kết quả: sau 24 giờ.