Viêm mũi cấp ở trẻ sơ sinh: nguyên nhân dấu hiệu cách điều trị

Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, vì thế dễ chịu ảnh hưởng của các yếu tố môi trường và nguy cơ mắc bệnh cũng cao hơn, đặc biệt là bệnh đường hô hấp như viêm mũi cấp. Tuy viêm mũi cấp ở trẻ sơ sinh không phải là bệnh lý nặng song nếu không điều trị sớm, bệnh có thể tiến triển nặng gây viêm tai giữa, viêm họng, viêm xoang, viêm đường hô hấp dưới,…

1. Phát hiện sớm viêm mũi cấp ở trẻ sơ sinh

Viêm mũi cấp là bệnh lý viêm đường hô hấp khá thường gặp, xảy ra ở cả trẻ sơ sinh lẫn người trưởng thành song bệnh ở trẻ sơ sinh thường nghiêm trọng hơn.

Trẻ sơ sinh dễ bị viêm mũi cấp do miễn dịch còn yếu

Tác nhân gây bệnh rất đa dạng, thường gặp nhất là:

• Virus đường hô hấp như: Adenovirus, Rhinovirus,…

• Bội nhiễm vi khuẩn liên cầu, tụ cầu, phế cầu, nguy hiểm nhất là bội nhiễm liên cầu beta tan huyết nhóm A.

Thông thường, trẻ bị viêm mũi cấp do virus đường hô hấp trước, sau đó kết hợp với sức đề kháng yếu, trẻ tiếp tục bội nhiễm sẽ gặp phải nhiều biến chứng sức khỏe nguy hiểm. Bệnh viêm mũi cấp khởi phát có tính chất theo mùa, đặc biệt là thời điểm chuyển mùa, thời tiết thay đổi đột ngột từ nắng sáng mưa, gió lạnh hoặc khí hậu ẩm ướt.

Ngoài ra, trẻ sơ sinh cũng dễ bị viêm mũi cấp hơn nếu: thay đổi nhiệt độ đột ngột do tắm lạnh, bật điều hòa khi trẻ ngủ, trẻ hít khói thuốc, khói bụi nhiều từ môi trường,… Triệu chứng khi mắc bệnh khá rầm rộ, vì thế nếu lưu ý quan sát cha mẹ sẽ phát hiện sớm được tình trạng trẻ bị viêm mũi cấp, cụ thể:

• Trẻ bị ngạt mũi, hắt hơi, đau họng, chảy nước mũi và ho. Thường 1 - 2 ngày đầu trẻ bị ho khan, sau đó ho có đờm.

Chảy dịch mũi là dấu hiệu viêm mũi cấp đầu tiên

• Trẻ có thể sốt từ 38 - 39 độ C.

• Trẻ bị chảy nước mũi, ban đầu là dịch mũi trong sau đó mới chuyển đậm màu vàng hoặc xanh do nhiễm trùng thứ phát.

• Trẻ thường há miệng để thở do dịch mũi chặn đường hô hấp.

• Có thể đi kèm theo nôn mửa, đi ngoài phân lỏng,…

Nhìn chung, viêm mũi cấp là bệnh viêm đường hô hấp nhẹ, dù ở trẻ sơ sinh thường gặp song khi chăm sóc, điều trị tốt thì triệu chứng sẽ nhanh chóng cải thiện. Cần cẩn thận nếu triệu chứng viêm mũi cấp tiến triển nặng, đặc biệt do liên cầu tan huyết nhóm A trẻ cần được điều trị và theo dõi cẩn thận, tránh biến chứng nặng như: viêm cơ tim, viêm khớp, viêm cầu thận cấp,…

2. Chăm sóc và điều trị viêm mũi cấp ở trẻ sơ sinh như thế nào?

Việc chăm sóc cho trẻ bị viêm mũi cấp rất quan trọng để giúp cải thiện triệu chứng, ngăn ngừa tiến triển nặng và biến chứng. Dưới đây là một số lưu ý khi trẻ sơ sinh bị viêm mũi cấp:

• Dùng khăn giấy mềm lau dịch mũi lỏng thường xuyên chảy ra ngoài, chỉ dùng một lần để tránh vi khuẩn sót lại quay ngược lại gây viêm nhiễm.

Nên vệ sinh mũi cho trẻ để loại bỏ dịch mũi

• Dùng nước muối sinh lý làm loãng và làm sạch dịch mũi đặc, có thể hướng dẫn trẻ xì ra hoặc dùng dụng cụ hút mũi chuyên dùng, tránh làm tổn thương niêm mạc mũi.

• Tuyệt đối không dùng miệng để hút dịch mũi khiến trẻ sơ sinh khó thở, ngạt thở vì dễ gây nhiễm trùng nặng khi vi khuẩn từ miệng người lớn xâm nhập vào đường hô hấp của trẻ.

• Cho trẻ bú nhiều lần trong ngày để trẻ bú được nhiều sữa hơn, hạn chế nôn trớ.

Đa phần nếu triệu chứng viêm mũi cấp ở trẻ sơ sinh không nặng, sau một vài ngày triệu chứng sẽ dần thuyên giảm và biến mất. Tuy nhiên không nên chủ quan khi trẻ mắc bệnh, đặc biệt là đi kèm với triệu chứng sốt cao trên 38.5 độ C, thở nhanh, ho nhiều,… Cần liên tục theo dõi triệu chứng bệnh ở trẻ, nếu bất thường cần sớm đưa trẻ tới cơ sở y tế để điều trị.

Một số thuốc có thể chỉ định dùng cho trẻ sơ sinh bị viêm mũi cấp bao gồm:

• Paracetamol: Đây là thuốc hạ sốt, giảm đau, với trẻ sơ sinh cần dùng đúng liều 10 - 15 mg/kg mỗi lần dùng.

• Dùng siro ho hoặc ngậm nước muối để giảm đau rát cổ họng, giảm ho. Tuy nhiên, chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ.

• Nếu có dấu hiệu nhiễm trùng, thường là nhiễm trùng thứ phát sau viêm mũi cấp, có thể xem xét dùng kháng sinh với liều phù hợp theo chỉ định của bác sĩ.

Dùng đúng theo chỉ định của bác sĩ, các loại thuốc này sẽ cải thiện triệu chứng bệnh nhanh chóng. Song cha mẹ không nên chủ quan, cần điều trị và chăm sóc bệnh triệt để, tránh kéo dài dai dẳng và tái phát nhiều lần ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, sự phát triển của trẻ.

Có thể cần dùng kháng sinh nếu có dấu hiệu nhiễm trùng

3. Làm gì để phòng ngừa trẻ sơ sinh bị viêm mũi cấp?

Cơ thể yếu ớt của trẻ sơ sinh rất dễ bị nhiễm lạnh, đặc biệt là cơ quan hô hấp trên nên việc chăm sóc, giữ ấm là cần thiết để phòng ngừa viêm mũi cấp.

Giữ ấm cho trẻ

Những vùng nên giữ ấm cho trẻ sơ sinh để tránh nhiễm lạnh gồm: cổ, gan bàn chân, ngực,…

Tăng cường dinh dưỡng

Trẻ sơ sinh nên được bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu sau khi sinh để có được nhận đầy đủ kháng thể từ mẹ cũng như đảm bảo dinh dưỡng và sức khỏe tốt nhất.

Vệ sinh mũi và miệng cho trẻ 

Có thể dùng nước muối sinh lý hoặc nước sạch vệ sinh miệng cho trẻ thường xuyên, đồng thời nhỏ làm sạch mũi.

Hạn chế trẻ tiếp xúc với người lớn mắc bệnh

Tác nhân gây bệnh dễ dàng lây lan từ người bệnh sang trẻ sơ sinh, đặc biệt là vi khuẩn gây bệnh đường hô hấp. Vì thế nên để trẻ hạn chế đến nơi đông người khi trong mùa dịch, hạn chế hoạt động hôn, tiếp xúc gần với trẻ.

 Hành động hôn từ người lớn có thể gây lây nhiễm bệnh đường hô hấp

Giữ gìn vệ sinh môi trường sống

Môi trường sống có nhiều khói thuốc lá, khói bụi, hóa chất, ẩm mốc,… là yếu tố khiến trẻ dễ bị viêm mũi cấp cũng như các bệnh đường hô hấp khác.