Phát hiện ung thư gan qua định lượng AFP và các chỉ số khác

Ung thư gan là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất hiện nay. Tỷ lệ tử vong có thể kiểm soát thấp hơn nếu bệnh được phát hiện và điều trị sớm. Vì thế, nhiều nghiên cứu xét nghiệm tầm soát ung thư gan sớm được công bố, trong đó có xét nghiệm dựa trên dấu ấn ung thư AFP. Vậy có thể phát hiện ung thư gan qua định lượng AFP như thế nào?

1. Phát hiện ung thư gan qua định lượng AFP như thế nào?

AFP là một trong nhiều loại dấu ấn ung thư đã được y học phát hiện cho đến nay, đặc hiệu và dùng trong sàng lọc, phát hiện và theo dõi điều trị các bệnh về gan. Đặc biệt, xét nghiệm AFP giúp phát hiện ung thư biểu tế bào gan sớm - loại ung thư nguyên phát phổ biến hàng đầu hiện nay. Nồng độ AFP sẽ được phân tích định lượng trên mẫu máu lấy tĩnh mạch của người bệnh, cung cấp thông tin quan trọng cho khám và điều trị ung thư gan.

AFP là dấu ấn của ung thư gan nguyên phát

Thông thường, ở trẻ em và người trưởng thành khỏe mạnh không mang thai, nồng độ AFP trong máu ở mức rất thấp. Sự tăng bất thường của chất này tiết lộ nhiều nguy cơ như: ung thư biểu mô tế bào gan, tổn thương trong viêm gan mạn tính, xơ gan hoặc các loại ung thư khác như ung thư tinh hoàn, ung thư buồng trứng,…

Cụ thể, kết quả định lượng AFP trong máu được đánh giá như sau:

• Nồng độ AFP < 10 ng/ml: Nồng độ bình thường, người bệnh không có hoặc nguy cơ thấp mắc ung thư liên quan.

• Nồng độ AFP < 200 ng/ml, đây là mức tăng nhẹ, bệnh nhân có thể đang ở giai đoạn đầu hoặc có tổn thương gan có thể tiến triển thành ung thư.

• Nồng độ AFP <500 ng/ml: nếu kết quả ở mức này, định lượng AFP trong máu đã tăng ở mức trung bình, cần kiểm tra thêm để chắc chắn bệnh nhân có bị viêm gan mạn tính hoặc ung thư hay không.

AFP trong máu tăng cao gợi ý mắc ung thư gan

• Nồng độ AFP > 500 ng/ml, đây là mức tăng rất cao. Kết quả này có thể khẳng định đến 99% người bệnh đang bị ung thư biểu mô tế bào gan, tỉ lệ nhỏ mắc ung thư khác như ung thư tinh hoàn, ung thư buồng trứng.

Độ tin cậy của xét nghiệm AFP trong phát hiện sớm ung thư gan đạt mức 90%, có thể thấy độ chính xác khá cao. Tuy nhiên, tỉ lệ âm tính giả khá cao, nghĩa là nhiều bệnh nhân ung thư gan không bị tăng nồng độ AFP hoặc mức tăng nhẹ (chiếm đến 40% trường hợp bệnh). 

Vì thế, nồng độ AFP không cao không thể khẳng định hoàn toàn bạn khỏe mạnh, nếu có triệu chứng nghi ngờ, cần làm thêm các xét nghiệm chẩn đoán chính xác hơn.

2. Xét nghiệm khác khẳng định ung thư gan

Ngoài chất chỉ điểm khối u AFP thì xét nghiệm PIVKA-II được đánh giá có tính đặc hiệu tốt hơn trong chẩn đoán phân biệt ung thư gan nguyên phát với các bệnh lý gan cho triệu chứng tương tự hoặc cho kết quả xét nghiệm AFP bất thường. 

Thực tế 2 xét nghiệm này đánh giá những tình trạng bệnh khác nhau. Xét nghiệm AFP bất thường cho thấy có khối u phát triển trong gan, trong khi đó khi kiểm tra PIVKA-II phản ánh tình trạng xâm lấn mạch máu và xâm lấn ngoài gan. Như vậy, thông thường khi xét nghiệm AFP nghi ngờ ung thư gan nguyên phát, xét nghiệm PIVKA-II  được chỉ định bổ sung để chẩn đoán khẳng định, đánh giá hiệu quả điều trị và tiên lượng bệnh.

Các xét nghiệm khác có thể được chỉ định cùng hoặc sau xét nghiệm định lượng AFP để chẩn đoán ung thư gan bao gồm:

2.1. Xét nghiệm chỉ số máu

Kết quả xét nghiệm máu ở bệnh nhân ung thư gan thường có những bất thường sau:

• Tăng bilirubin trong máu.

• Giảm huyết sắc tố và hồng cầu.

• Giảm bạch cầu.

• Tăng transaminase.

• Giảm men arginase trong gan.

• Giảm glucose trong máu.

Chụp động mạch gan chọn lọc để chẩn đoán ung thư gan cùng với xét nghiệm AFP

2.2. Chụp động mạch gan chọn lọc

Ở phương pháp chẩn đoán này, bác sĩ sẽ xét nghiệm hình ảnh để thấy được các động mạch trong gan. Nếu xuất hiện khối u bất thường, đặc biệt là khối u gan lớn sẽ thấy rõ động mạch bị đẩy rộng ra. 

Chụp động mạch gan chọn lọc có thể chỉ định ở bệnh nhân có AFP tăng cao hoặc kết quả xét nghiệm máu nguy cơ cao, độ chính xác đạt tới 80 - 90% với khối u nhỏ hơn 3 cm.

2.3. Chụp cộng hưởng từ hạt nhân

Hình ảnh chụp cộng hưởng từ hạt nhân cho thấy hình ảnh gan và các mô trong gan rõ nét, giúp chẩn đoán chính xác sự tồn tại của khối u trong gan. Độ chính xác của phương pháp này đạt tới 97,5% với các khối u gan lớn từ 2cm trở lên.

Ngoài xác định sự có mặt của khối u gan bất thường, chụp cộng hưởng từ hạt nhân còn cho phép bác sĩ đánh giá các tổn thương do tế bào ung thư xâm lấn tĩnh mạch trong gan.

2.4. Sinh thiết gan

Xét nghiệm phân tích mô bệnh học này có độ chính xác cao, giúp khẳng định kết quả ung thư gan khi xét nghiệm cho thấy nồng độ AFP cao bất thường. Tuy nhiên, sinh thiết gan là phương pháp xâm lấn gây đau đớn và có thể gây lan rộng tế bào ung thư nên cần đánh giá cẩn thận trước khi thực hiện.

Sinh thiết gan giúp chẩn đoán chính xác ung thư gan

3. Phương pháp điều trị ung thư gan đem lại kết quả tốt

Phát hiện ung thư gan qua định lượng AFP giúp bệnh được chẩn đoán từ giai đoạn sớm, các phương pháp điều trị cũng đạt hiệu quả cao hơn, giảm nguy cơ xâm lấn và tái phát. Ngoài xét nghiệm AFP, sẽ cần thực hiện nhiều chẩn đoán khác trước khi lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp. 

Điều trị ung thư gan hiện nay có rất nhiều phương pháp với ưu nhược điểm khác nhau, tiêu biểu như:

• Phương pháp điều trị không phẫu thuật: hủy u tại chỗ, truyền hóa chất qua động mạch gan, xạ trị, hóa trị trúng đích,...

• Cắt gan.

• Thuyên tắc tĩnh mạch.

Trong điều trị ung thư gan và sau điều trị, xét nghiệm AFP vẫn còn được thực hiện với mục đích đánh giá hiệu quả điều trị cũng như sàng lọc đánh giá nguy cơ tái phát. Sư tăng trở lại nồng độ AFP là dấu hiệu bất thường cho thấy ung thư gan đang tiến triển và nguy cơ xâm lấn sang các cơ quan khác.

Xét nghiệm AFP giúp bác sĩ theo dõi và phát hiện ung thư gan tái phát

Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC là một trong các cơ sở y tế có thực hiện xét nghiệm định lượng AFP cùng nhiều xét nghiệm khác nhằm hỗ trợ thăm khám, điều trị bệnh lý. Với Trung tâm Xét nghiệm đạt chuẩn quốc tế ISO 15189:2012 và chứng chỉ CAP tiêu chuẩn đánh giá chất lượng phòng xét nghiệm quốc tế (ngày 7/1/2022), đội ngũ y bác sĩ, kỹ thuật viên có trình độ cao, chắc chắn sẽ mang lại sự hài lòng cho quý khách hàng.

Để tham khảo và được tư vấn thêm, hãy liên hệ với MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56. MEDLATEC luôn sẵn sàng hỗ trợ khách hàng 24/7.