Hỏi đáp cùng chuyên gia nhãn khoa về bệnh viêm tổ chức hốc mắt

Viêm tổ chức hốc mắt là tình trạng phần mô mềm trong hốc mắt bị viêm do nhiều nguyên nhân gây nên. Bệnh có thể bắt gặp ở cả trẻ em lẫn người lớn và nếu không điều trị đúng cách, kịp thời bệnh có thể dẫn tới những biến chứng nguy hiểm đe dọa tới thị lực cũng như các vấn đề về sức khỏe khác.

1. Nguyên nhân gây viêm tổ chức hốc mắt là gì? 

Viêm tổ chức hốc mắt hay viêm mô mềm hốc mắt thường là hệ quả của các bệnh lý chắp mắt, lẹo mắt, viêm xoang, viêm đường hô hấp trên, dị vật trong hốc mắt, suy giảm miễn dịch hay biến chứng của bệnh tiểu đường,... Cụ thể tổn thương này là do những tình trạng như sau:

• Viêm xoang cạnh mũi (nhất là dạng viêm xoang sàng), viêm răng lan sang hốc mắt hoặc bị viêm hốc mắt khu trú (như viêm túi lệ, viêm tuyến lệ, lẹo nhiễm trùng, viêm toàn nhãn);

• Viêm tổ chức hốc mắt là do chấn thương vì dị vật, gãy xương hốc mắt thường gặp ở bệnh nhân làm các công việc như thợ hàn xì, công nhân công trường xây dựng, bảo hộ lao động kém,...;

• Di chứng phẫu thuật hốc mắt, nhãn cầu, xoang cạnh mũi hoặc viêm nội nhãn;

• Do nhiễm khuẩn xoang, nhiễm trùng máu toàn thân, viêm ở mặt lan qua tĩnh mạch,...;

• Người bệnh dùng thuốc không theo chỉ định, dùng corticoid trong thời gian dài làm ức chế hệ miễn dịch, kháng thuốc kháng sinh.

Viêm xoang cạnh mũi là một trong số các nguyên nhân gây viêm tổ chức hốc mắt

Một số tác nhân dẫn tới viêm tổ chức hốc mắt đó là:

• Do virus: phổ biến hơn cả là virus herpes;

• Do vi khuẩn: hay gặp nhất là loại vi khuẩn gram âm như phế cầu khuẩn, tụ cầu vàng, liên cầu tan huyết nhóm b, liên cầu khuẩn, vi khuẩn kỵ khí và những loại khác. Trẻ em hay bị nhiễm H.influenzae (ít xảy ra ở những trẻ đã tiêm ngừa loại này), còn người lớn hay bị nhiễm liên cầu, tụ cầu, Bacteroides. Đối với những trường hợp bị áp xe răng thì là hỗn hợp vi khuẩn kỵ khí và ưa khí, nếu bị chấn thương thường là trực khuẩn gram âm;

• Do nấm và ký sinh trùng: nấm men và 2 loại nấm sợi (aspergillus, fusarium) và nguyên do khiến chúng xâm nhập vào cơ thể người bệnh là do vệ sinh môi trường không đảm bảo, dùng corticosteroid kéo dài, dùng kháng sinh không theo phác đồ điều trị.

2. Dấu hiệu nhận biết tình trạng viêm tổ chức hốc mắt

Khi bị viêm tổ chức hốc mắt, bệnh nhân thường có những triệu chứng điển hình sau:

• Mi bị phù, nóng đỏ và cảm giác đau;

• Mắt đau, đỏ, song thị, nhìn mờ;

• Đau đầu kiểu viêm xoang, sổ mũi, ngạt mũi, đau răng,...;

• Mắt lồi, vận nhãn bị hạn chế và đau tăng nặng khi vận động mắt;

• Ở trường hợp nặng có thể kèm theo các biểu hiện bệnh lý thần kinh như rối loạn sắc giác, tổn hại phản xạ đồng tử hướng râm;

• Phù đĩa thị, suy giảm cảm giác quanh hốc mắt, cương tụ và phù kết  mạc hay tĩnh mạch võng mạc, tụ dịch dưới màng xương hốc mắt khi quan sát trên chụp CT.

Viêm tổ chức hốc mắt  có thể khiến mắt của bệnh nhân bị đỏ, nhìn mờ, song thị,...

Có thể nói viêm tổ chức hốc mắt là một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng nguy cơ biến chứng cao. Nếu không tích cực chẩn đoán và điều trị ngay từ giai đoạn sớm bệnh sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Áp xe hốc mắt;

• Tắc xoang hang thậm chí là tử vong do nhiễm trùng máu;

• Giảm hoặc mất thị lực do viêm thị thần kinh;

• Viêm màng não.

3. Viêm tổ chức hốc mắt  được chẩn đoán bằng biện pháp gì? 

Ngoài những biểu hiện thực thể trên lâm sàng, bác sĩ cũng cần vận dụng một số kỹ thuật chẩn đoán cận lâm sàng để phát hiện viêm tổ chức hốc mắt:

• Xét nghiệm: xét nghiệm công thức máu giúp cho ra kết quả tăng lượng bạch cầu đa nhân trung tính đối với phản ứng viêm, tăng chỉ số CRP nếu có nhiễm khuẩn và cấy máu nếu muốn xác định người bệnh có bị nhiễm trùng máu hay không;

• Siêu âm: viêm tổ chức hốc mắt sẽ làm xuất hiện hình ảnh viền dịch xung quanh nhãn cầu;

• Chụp CT xoang cạnh mũi và vùng hốc mắt để chẩn đoán áp xe hốc mắt, xác định vị trí dị vật, huyết khối xoang hang hoặc tiến triển trong nội sọ;

• Thăm dò vết thương: lấy bệnh phẩm ở mủ ổ áp xe hoặc hốc mắt để soi trực tiếp, soi tươi và nuôi cấy vi khuẩn phục vụ cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh.

Chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý khác:

• Chụp CT giúp phân biệt viêm tổ chức hốc mắt với những trường hợp khiến mắt bị lồi như bệnh Basedow, viêm tuyến lệ nhưng không làm đau mắt như vận nhãn, lồi mắt do viêm giả u;

• Siêu âm có tác dụng giúp phát hiện ổ canxi trong khối u nội nhãn;

• Phân biệt với bệnh sarcoidose: một dạng bệnh phát triển toàn thân có thể gây ảnh hưởng tới hốc mắt. Trong trường hợp này nên xét nghiệm miễn dịch và chụp X-quang phổi.

4. Làm thế nào để điều trị bệnh viêm tổ chức hốc mắt? 

Khi điều trị viêm tổ chức hốc mắt cần tuân thủ theo các nguyên tắc sau:

• Trong trường hợp cấp tính cần áp dụng hình thức cấp cứu để phòng ngừa biến chứng tắc xoang hang, viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết;

• Bệnh nhân điều trị nội trú để được theo dõi diễn tiến bệnh;

• Xây dựng kháng sinh đồ phù hợp;

• Phát hiện ra các ổ viêm đường hô hấp trên, viêm xoang để kết hợp điều trị;

• Điều trị ngoại khoa nếu cần.

Xét nghiệm công thức máu giúp chẩn đoán viêm tổ chức hốc mắt

Đối với phương pháp điều trị cụ thể:

• Người bệnh cần nhập viện ngay và cần có sự tham vấn, hội chẩn của chuyên khoa tai mũi họng kết hợp cùng chuyên khoa bệnh nhiễm trùng;

• Trong giai đoạn sớm cần sử dụng kháng sinh phổ rộng trong vòng 48 - 72 giờ theo đường tiêm tĩnh mạch liều lượng cao, điều trị vi khuẩn Gram âm, Gram dương, vi khuẩn kỵ khí. Tiếp theo cần dùng thuốc trong ít nhất là 1 tuần, sau khi đã nuôi cấy phân lập vi khuẩn thì duy trì kháng sinh đặc hiệu;

• Cần cắt gân gốc mắt hoặc mở góc mắt ngay nếu bị tăng nhãn áp hoặc bệnh thị thần kinh;

• Trong trường hợp cần thiết thì sử dụng thuốc xịt chống sung huyết trong 3 ngày, hoặc điều trị nhanh viêm xoang bằng loại thuốc xịt chứa corticosteroid;

• Trên thực tế việc áp dụng điều trị viêm tổ chức hốc mắt bằng corticosteroid vẫn còn gây tranh cãi. Nếu phải dùng corticosteroid điều trị toàn thân thì nên chờ khoảng 24 - 48 giờ sau khi đã nạp đủ 3 - 4 liều kháng sinh đường tĩnh mạch.

Mong rằng những chia sẻ  trên đây đã giúp bạn hiểu  rõ hơn về tình trạng viêm tổ chức hốc mắt. Nếu bạn đang có những triệu chứng nghi ngờ mắc phải căn bệnh này, hãy liên hệ ngay tới tổng đài 1900 56 56 56 của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC để được tư vấn và thăm khám bởi đội ngũ chuyên gia hàng đầu thuộc Chuyên khoa Mắt MEDLATEC.