Chứng hoang tưởng ảo giác - nguyên nhân biểu hiện và cách xử lý

Chứng hoang tưởng ảo giác là một dạng rối loạn tâm thần phân liệt khó nhận diện và khó giải thích. Do không biết rõ về nó nên nhiều người phát hiện muộn dẫn đến điều trị kém hiệu quả, cuộc sống hàng ngày và sức khỏe bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

1. Như thế nào là hoang tưởng ảo giác?

Hoang tưởng ảo giác là một dạng bệnh tâm thần phân liệt thuộc thể hoang tưởng xuất phát từ yếu tố nội sinh chưa tìm ra được nguyên nhân. Có thể xem đây là những phán đoán, ý tưởng sai lầm và không phù hợp với thực tế nhưng lại chính xác đối với người bệnh.

Người bị chứng hoang tưởng ảo giác thường hay nghe thấy âm thanh nói chuyện trong đầu mình

Hoang tưởng tức là người bệnh tự tưởng tượng ra những chuyện hoàn toàn không có thật nhưng lại cho nó là thật. Ảo giác là niềm tin có sự mâu thuẫn với thực tế dẫn đến việc giải thích sai sự kiện. Hầu hết các ảo giác có mối liên hệ mật thiết với hoang tưởng.

2. Nguyên nhân và biểu hiện của chứng hoang tưởng ảo giác

2.1. Nguyên nhân sinh ra chứng hoang tưởng ảo giác

Hoang tưởng có thể xuất phát từ ảo giác hoặc ám ảnh. Nó thường gặp ở nhiều loại bệnh khác nhau như: loạn thần thực tổn, loạn thần cấp, rối loạn cảm xúc, tâm thần phân liệt,... Ngoài ra, yếu tố di truyền cũng dễ tác động gây ra chứng hoang tưởng ảo giác.

Nói chung, nguyên nhân chính xác gây ra hội chứng này vẫn chưa thể xác định rõ ràng được nhưng có một số yếu tố dễ trở thành tác nhân tăng nguy cơ phát triển hoang tưởng ảo giác, đó là:

- Gia đình có người bị tâm thần phân liệt.

- Khi mang thai người mẹ tiếp xúc với virus.

- Thai nhi kém về dinh dưỡng.

- Áp lực, căng thẳng mạnh mẽ từ hoàn cảnh sống.

2.2. Biểu hiện thường gặp ở người bị chứng hoang tưởng ảo giác 

- Bị rối loạn giấc ngủ với các biểu hiện: đảo giấc, không ngủ, khó ngủ, mất ngủ,... Có những người bị mất ngủ, căng thẳng, đờ đẫn nên ban ngày không muốn tham gia bất cứ hoạt động gì, không muốn ăn, chỉ một nằm hoặc ngồi một chỗ.

- Bị rối loạn về cảm xúc và hành vi với biểu hiện: có cảm xúc trái ngược bất thường là tin yêu người dưng nhưng lại căm thù hoặc rất ghét người thân, đi dự đám cưới thì khóc còn khi đi dự đám ma lại cười,...

- Có những hành vi bất thường như: tích trữ đồ vật bỏ đi, tự cười nói một mình, nhặt rác, đi lang thang,...

Kéo dài chứng hoang tưởng ảo giác gây ra mệt mỏi, các vấn đề tâm thần nguy hiểm cho người bệnh

- Ảo thanh: thường xuyên nghe thấy trong bụng mình có tiếng nói hoặc trong đầu có tiếng nói chuyện. Những lời nói mà họ nghe thấy có khi là khen có khi là chê chính mình, có khi lại nhận xét và phân tích chính suy nghĩ và hành vi của họ. Đặc biệt, một số người còn bị tiếng nói đó ra lệnh làm việc này, việc kia,...

- Có biểu hiện như thể người chết hay ma nhập, hay cảm thấy mình bị hại, bị theo dõi, bị truy sát, bị bắt, bị giết,... Có người lại hoang tưởng mình nghiên cứu hay phát minh ra gì đó,... Có không ít bệnh nhân bị chứng hoang tưởng ảo giác nhưng lại ăn nói rất lưu loát, ghi nhớ rất tốt.

3. Làm thế nào để khắc phục chứng hoang tưởng ảo giác?

Chứng hoang tưởng ảo giác có tính thụ động, thu hẹp trong suy nghĩ và hành động. Nó xuất hiện theo từng đợt, lúc thì có lúc thì không. Vì thế, nếu không phải là bác sĩ giàu kinh nghiệm thì việc chẩn đoán bệnh rất dễ nhầm lẫn. Thông thường, bác sĩ sẽ dựa vào việc nói chuyện với bệnh nhân để chẩn đoán hội chứng này chứ không thông qua chẩn đoán cận lâm sàng hay xét nghiệm nào cả.

Sau khi đã chẩn đoán được bệnh, tùy theo tình trạng và mức độ mà người bệnh đang mắc phải, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị thích hợp nhất. Việc điều trị hội chứng này hiện nay chủ yếu là dùng thuốc. Hiệu quả điều trị khỏi bệnh hoàn toàn chỉ đạt với khoảng 5 - 7% bệnh nhân, số còn lại hầu như sẽ phải sống chung suốt đời với bệnh nhưng sẽ có khoảng 60 - 70% bệnh nhân trong số này có thể sống bình thường nếu được điều trị tốt. Giúp người bệnh nhận thức được tình trạng của mình là cách tốt nhất để duy trì ổn định tâm thần cho họ.

Bệnh nhân bị hoang tưởng ảo giác cần được điều trị từ sớm để có được cuộc sống bình thường

Bên cạnh việc dùng thuốc thì yếu tố gia đình cũng có vai trò rất quan trọng đối với việc nhắc nhở, chăm sóc bệnh nhân dùng thuốc theo đúng chỉ định từ bác sĩ và đi tái khám đúng lịch đã hẹn. Bệnh nhân vẫn có thể làm việc bình thường nhưng không được thức khuya, không làm việc nặng, không dùng các loại chất kích thích. Riêng cà phê và trà có thể dùng nhưng chỉ với lượng nhỏ.

Tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn chứng hoang tưởng ảo giác nhưng bệnh nhân có thể ổn định 50% tình trạng bệnh khi được phục hồi chức năng thông qua sinh hoạt điều độ, thể dục thể thao vừa sức, lao động nhẹ và tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ. Các yếu tố như: tình trạng gia đình, môi trường, căng thẳng, chất kích thích,... không phải là tác nhân gây ra chứng hoang tưởng ảo giác mà nó chỉ thúc đẩy hội chứng này phát triển nên để kiểm soát tốt, cần loại bỏ chúng.

Thực tế cho thấy, có không ít người mắc phải hội chứng này vẫn có được cuộc sống bình thường vì họ được can thiệp kịp thời. Một số bệnh nhân phải cố gắng đấu tranh để duy trì các mối quan hệ, làm việc và tham gia vào các hoạt động thường ngày. Vì thế, nhờ tới sự trợ giúp của bác sĩ chuyên khoa luôn là cần thiết.

Nói tóm lại, bệnh nhân bị chứng hoang tưởng ảo giác muốn tăng khả năng hồi phục và nhanh thuyên giảm các dấu hiệu bệnh thì cần phát hiện sớm, tìm ra yếu tố được xem là căn nguyên gây ra bệnh và thăm khám bác sĩ tâm thần sớm nhất có thể. Tuy nhiên, đại đa số bệnh nhân thường không biết hoặc không muốn thừa nhận bệnh nên từ chối thăm khám. Vì thế, người thân nên chú ý quan sát để nhận diện kịp thời, tìm cách động viên người bệnh đến gặp bác sĩ.

Nếu còn băn khoăn nào về hội chứng này quý khách hàng có thể liên hệ tổng đài 1900 56 56 56, đội ngũ chuyên gia y tế của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC luôn sẵn lòng giải đáp về vấn đề mà bạn đang lưu tâm.