Xét nghiệm đường máu mao mạch giúp theo dõi bệnh đái tháo đường

Xét nghiệm đường máu mao mạch là một kỹ thuật khá đơn giản và dễ áp dụng để theo dõi điều trị bệnh đái tháo đường. Tuy nhiên để có được kết quả chính xác nhất thì đòi hỏi người thực hiện phải tuân thủ quy trình kỹ thuật nắm rõ những lưu ý trước khi làm xét nghiệm.

1. Chỉ định xét nghiệm đường máu mao mạch khi nào?

Xét nghiệm này được chỉ định cho những đối tượng khác nhau với số lần đo trong ngày hoặc trong tuần khác nhau. Việc chỉ định làm xét nghiệm này cũng phụ thuộc vào tình trạng bệnh cũng như sức khỏe của bệnh nhân và nhu cầu của bệnh nhân.

Xét nghiệm đường máu mao mạch kiểm tra bệnh tiểu đường

Những trường hợp bệnh nhân đang được điều trị với insulin hoặc đang được điều chỉnh sử dụng đúng liều thuốc hạ đường trong máu, phụ nữ có thai được chẩn đoán bị đái tháo đường thai kỳ thì có thể xét nghiệm một hoặc nhiều lần trong ngày.

Những người đang có liều dùng thuốc ổn định với các loại thuốc giúp hạ đường máu thì có thể làm xét nghiệm này từ 2 đến 3 lần trong mỗi tuần.

Nếu không nằm trong những đối tượng trên thì người tham gia xét nghiệm hay bệnh nhân đái tháo đường có thể làm xét nghiệm bất cứ khi nào cảm thấy có những triệu chứng bất thường ví dụ như: khát nước nhiều, đi tiểu nhiều, cảm thấy đói và bủn rủn chân tay, người bệnh cũng có thể bị vã mồ hôi vào lúc trước hay sau khi  tập thể dục thể thao.

Về những trường hợp chống chỉ định làm xét nghiệm đường máu, hiện nay chưa có chống chỉ định nào với xét nghiệm này.

2. Quy trình xét nghiệm đường máu mao mạch

2.1. Chuẩn bị

Đối với người bệnh, trước khi làm xét nghiệm này thì người bệnh cần được cung cấp thông tin như họ tên, số giường và giờ chỉ định làm xét nghiệm, những thông tin này có thể được cung cấp từ trước khi bệnh nhân nhập viện và giờ làm xét nghiệm sẽ được thông báo đến bệnh nhân. 

Bác sĩ cũng cần giải thích hướng dẫn để bệnh nhân hiểu và hợp tác. Bệnh nhân cần rửa tay và lau khô hoặc có thể sát trùng bằng bông tẩm cồn rồi để tay khô ráo, để bệnh nhân trong tư thế nằm hoặc ngồi trước khi làm xét nghiệm.

Về dụng cụ, để làm xét nghiệm đường máu mao mạch, cần phải chuẩn bị máy thử và que thử đường máu, kim chích, bút chích máu và bảng theo dõi đường máu. Kiểm tra kỹ hạn sử dụng cũng như tình trạng của que thử, máy thử đường máu. Ngoài ra cần chuẩn bị hộp đựng bông cồn sát trùng, bông khô và hộp đựng que thử, kim chích đã qua sử dụng.

2.2. Tiến hành xét nghiệm

Đầu tiên, điều dưỡng viên phải rửa tay sạch sẽ, đội mũ bảo hộ và đeo khẩu trang đầy đủ. Tiếp theo lắp kim vào bút chích máu và chỉnh độ sâu sao cho phù hợp với da người bệnh. Khi lấy que thử ra khỏi hộp đựng thì phải đóng lại ngày rồi đưa que thử vào máy thử để cho máy tự động khởi động hoặc bật máy thử lên. Nếu thấy code hiện trên máy trùng với code của que thử là được, nếu không thì phải chỉnh lại sao cho đúng.

Để đo đường máu mao mạch, điều dưỡng cầm tay bệnh nhân và vuốt nhẹ để dồn máu từ gốc ngón tay đến đầu 1 trong 4 ngón tay (trừ ngón cái), sau đó đưa đầu bút tới mép ngoài cạnh đầu ngón tay rồi bấm bút chích máu, nên nặn nhẹ để có thể lấy đủ giọt máu sao cho đủ lượng máu máy cần. Sau đó điều dưỡng thấm máu vào giấy thử và cắm vào máy hoặc có thể để cạnh que thử máu tùy theo loại máy đó là lấy ở ngoài hay là mao dẫn.

Cuối cùng điều dưỡng lau sạch máu trên tay bệnh nhân bằng bông khô trong khi đợi kết quả từ máy (khoảng 5 - 45 giây). Điều dưỡng đọc kết quả và thông báo cho bệnh nhân kèm theo đó là những lời dặn dò cần thiết. 

Để đảm bảo vệ sinh, người điều dưỡng cần bỏ ngay kim và cả que thử đã qua sử dụng vào hộp rác thải y tế sao cho phù hợp rồi thu dọn và rửa tay.

Khi thực hiện xét nghiệm cần chú ý một số lỗi có thể xảy ra như ngón tay bệnh nhân bị ướt do cồn hoặc nước dẫn đến mẫu máu bị loãng hay không tạo được giọt khiến kết quả sai lệch. Code máy không được điều chỉnh đúng với que thử cũng là nguyên nhân dẫn đến việc sai kết quả. Cần kiểm tra que thử tránh bị ẩm hay hết hạn. Khi lấy máu có thể xảy ra trường hợp giọt máu không đủ khiến que thử bị hỏng và máy cho kết quả đúng.

Kết quả đường máu mao mạch đối với mỗi người lại có ý nghĩa khác nhau

3. Cách đọc kết quả xét nghiệm đường máu mao mạch

Kết quả xét nghiệm đường máu mao mạch đối với từng bệnh nhân lại có ý nghĩa khác nhau. Theo Hiệp hội đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), đường máu mao mạch trước khi ăn  nằm ở khoảng 4,4 - 7,2 mmol/l, sau ăn 2 giờ là < 10 mmol/l là chỉ số đạt mục tiêu.

Đối với những phụ nữ đang mang thai bị chẩn đoán đái tháo đường trong thai kỳ thì thường chỉ định làm nghiệm pháp dung nạp đường huyết mục tiêu đường máu chặt chẽ hơn.

- Trước khi ăn: < 5,3 mmol/L.

- Sau khi ăn 1h: < 7,8 mmol/L.

- Sau khi ăn 2h: < 6,7 mmol/L.

Nếu như kết quả đường máu qua cao (HI) hoặc có giá trị quá thấp (LO) thì cần phải thông báo ngay cho bác sĩ để có hướng xử lý kịp thời.

Tập thể dục có thể đẩy lùi bệnh đái tháo đường

4. Cần làm gì để đẩy lùi bệnh đái tháo đường?

Ở một vài trường hợp đái tháo đường có thể bị đẩy lùi khi thay đổi thói quen sinh hoạt, vận động và ăn uống mà thậm chí không cần dùng đến thuốc chữa bệnh, họ vẫn có thể sống chung với nó rất an toàn.

Việc luyện tập thể dục thể thao là không thể thiếu đối với người đái tháo đường. Ty nhiên trước khi luyện tập người bệnh cần phải kiểm tra những biến chứng về tim mạch, thần kinh, mắt và sự biến dạng chân nếu như có xuất hiện để có thể chọn cho mình cách luyện tập phù hợp. Trong các loại luyện tập thể dục thì đi bộ là cách vận động thông dụng nhất, mỗi ngày một người già có thể đi bộ khoảng 10 - 15 phút và lặp lại 3 lần trong ngày. Những người trẻ tuổi thì nên tập 60 phút mỗi ngày và có thể kèm theo những bài tập nặng hơn một chút. 

Ngoài ra chế độ ăn uống cũng như dùng thuốc phải tuân thủ theo bác sĩ làm sao để có thể cung cấp năng lượng một cách vừa đủ cho cơ thể mà vẫn duy trì được sức khỏe tốt.

Kết quả xét nghiệm muốn chính xác cần thực hiện tại các cơ sở y tế uy tín, trang thiết bị hiện đại. Trung tâm Xét nghiệm của bệnh viện MEDLATEC đạt chuẩn quốc tế ISO 15189:2012, tự tin mang đến kết quả nhanh chóng và chính xác nhất.

Nếu cần tư vấn thêm, hãy liên hệ MEDLATEC để được hỗ trợ.