Tình trạng rối loạn loạn thần gây ra bởi thuốc hoặc chất gây nghiện

Rối loạn loạn thần gây ra bởi thuốc hay chất, còn được gọi là rối loạn tâm thần độc hại, với những biểu hiện như ảo giác, hoang tưởng xuất hiện trong một khoảng thời gian ngắn.

1. Tìm hiểu về tình trạng rối loạn loạn thần gây ra bởi thuốc hoặc chất gây nghiện

Trong rối loạn loạn thần gây ra bởi thuốc, các triệu chứng loạn thần được hiểu là hậu quả của việc lạm dụng chất, thuốc hoặc hợp chất độc hại. Và tình trạng này chấm dứt sau khi loại bỏ các tác nhân hóa học ra khỏi cơ thể.

Rối loạn loạn thần là hậu quả của việc lạm dụng chất, thuốc hoặc hợp chất độc hại

Rối loạn loạn thần do chất gây nghiện gây ra, đây là nguyên nhân của ảo giác hoặc ảo tưởng khi sử dụng chất gây nghiện. Các triệu chứng xuất hiện trong hoặc sau khi sử dụng chất gây nghiện hoặc thuốc hướng thần, có thể tồn tại trong vài ngày. Tuy nhiên, trong thời gian ngừng thuốc kéo dài, các rối loạn chức năng sẽ biến mất và hoạt động bình thường trở lại. Rối loạn này do rượu hoặc ma tuý gây ra.

Nguyên nhân gây ra rối loạn loạn thần bởi thuốc hoặc chất độc hại

Tỷ lệ mắc bệnh với chẩn đoán là rối loạn loạn thần khi sử dụng chất gây nghiện có tỷ lệ cao. 

Trong một nghiên cứu về những người bị rối loạn loạn thần do chất gây nghiện (cần sa, thuốc phiện, chất kích thích hoặc nhiều loại ma túy khác), các yếu tố nguy cơ bao gồm: là một người đàn ông, độ tuổi từ 30 tuổi trở xuống và gặp phải những vấn đề sức khỏe tâm thần tiềm ẩn. Những người này không chỉ có nguy cơ bị rối loạn tâm thần do chất kích thích mà còn có nhiều khả năng phát triển bệnh tâm thần phân liệt trong vài năm tới.

Chất kích thích thần kinh: nhiều loại chất kích thích thần kinh có thể gây ra chứng rối loạn loạn thần, bao gồm: rượu bia, cần sa, phencyclidine (PCP), chất gây ảo giác, thuốc an thần, amphetamine,…

Nhiều loại chất kích thích thần kinh có thể gây ra chứng rối loạn loạn thần

Các loại thuốc có thể gây ra rối loạn tâm thần do thuốc bao gồm: thuốc giảm đau, thuốc kháng cholinergic, thuốc chống động kinh, thuốc chống trầm cảm, antiparkinsonian, steroid, disulfiram,…

2. Triệu chứng, các yếu tố nhận biết rối loạn loạn thần gây ra bởi thuốc/chất

Để chẩn đoán rối loạn tâm thần gây ra bởi thuốc hoặc chất, các triệu chứng phải có tác động đáng kể đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Mặc dù khó có thể phân biệt rối loạn loạn thần do chất, thuốc với tâm thần phân liệt và các rối loạn tâm thần khác, nhưng có một số yếu tố chính cần lưu ý. 

• Các triệu chứng rối loạn loạn thần do thuốc có thể xuất hiện ngay lập tức sau khi ăn một số chất.

• Các triệu chứng bắt đầu trong vòng một tháng kể từ khi sử dụng hoặc cai nghiện ma túy, rượu hoặc cả hai.

• Các triệu chứng rối loạn loạn thần gây ra bởi thuốc hay chất cũng có thể xảy ra trong thời gian cai nghiện.

• Các triệu chứng thường kéo dài dưới một tháng.

Ngoài ra, bệnh nhân không xuất hiện các biểu hiện sau: lời nói hoặc hành vi vô tổ chức, giảm biểu hiện cảm xúc, vì đây là các triệu chứng phổ biến của bệnh tâm thần phân liệt và các rối loạn tâm thần khác.

3. Các triệu chứng rối loạn loạn thần gây ra bởi thuốc xuất hiện trong thời gian bao lâu?

Tiền sử bệnh, thời điểm dùng một chất cụ thể và số lượng chất đều ảnh hưởng đến thời gian xuất hiện các triệu chứng của tình trạng rối loạn loạn thần gây ra bởi thuốc hoặc chất.

Đa số các triệu chứng có thể giảm bớt và chấm dứt khi chất độc hại được đào thải khỏi cơ thể. Tuy nhiên, trong vài trường hợp, bệnh nhân có thể gặp phải các triệu chứng kéo dài trong nhiều tuần.

46% số người được chẩn đoán mắc chứng rối loạn loạn thần do chất kích thích sau này phát triển thành tâm thần phân liệt

Những người dùng amphetamine, chẳng hạn như methamphetamine, có thể gặp các triệu chứng kéo dài trong vài tuần. Cần lưu ý là việc sử dụng amphetamine ở một số bệnh nhân cũng có liên quan đến bệnh tâm thần phân liệt (các triệu chứng rối loạn tâm thần dai dẳng hơn).

Trong một nghiên cứu về những người có rối loạn, khi sử dụng cần sa hoặc chất kích thích, 46% số người được chẩn đoán mắc chứng rối loạn loạn thần do chất kích thích sau này phát triển thành tâm thần phân liệt. Những người bị rối loạn khi sử dụng cần sa có nhiều khả năng phát triển các triệu chứng lâu dài hơn. Khoảng một nửa số người khác trong nghiên cứu chỉ có các triệu chứng trong một thời gian ngắn.

4. Chẩn đoán và hướng điều trị cho bệnh nhân rối loạn loạn thần gây ra bởi thuốc/chất

Có hai trường hợp phổ biến xảy ra và bác sĩ cần xác định để phục vụ cho chẩn đoán:

• Trường hợp 1: Các triệu chứng bắt đầu ngay khi cơ thể tiếp nhận thuốc, chất gây hại.

• Trường hợp 2: Các triệu chứng kéo dài dù các chất này đã được đào thải khỏi cơ thể.

Điều trị rối loạn loạn thần gây ra bởi thuốc hoặc chất gây nghiện/ hướng thần là khác nhau ở mỗi trường hợp bệnh nhân, điều này dựa vào các biểu hiện sức khỏe cụ thể và nguyên nhân dẫn đến rối loạn. Trong nhiều trường hợp, việc ngừng sử dụng chất và theo dõi chặt chẽ bệnh nhân trong môi trường an toàn là đủ. Tuy nhiên, nếu nguyên nhân đến từ các chất khác nhau, bệnh nhân cần được điều trị chuyên sâu.

Điều cần thiết là phải loại bỏ chất này khỏi cơ thể (cấp tính) và giải quyết các vấn đề sức khỏe tâm thần tiềm ẩn. 

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống loạn thần và các loại thuốc khác để giúp kiểm soát các triệu chứng, ổn định tâm trạng của người bệnh và điều trị các tình trạng khác.

Trị liệu là liệu pháp cần thiết để giúp bạn tìm ra nguyên nhân tiềm ẩn gây ra các rối loạn loạn thần

Về lâu dài, điều quan trọng là phải điều trị các vấn đề sức khỏe tâm thần tiềm ẩn để giảm nguy cơ tái phát chứng rối loạn loạn thần do thuốc hoặc chất gây ra. Và trị liệu là liệu pháp cần thiết để giúp bạn tìm ra nguyên nhân tiềm ẩn gây ra các rối loạn và cách xử lý chúng. Nếu tình trạng của bạn nghiêm trọng, điều trị nội trú có thể là lựa chọn tốt nhất.

Trên đây là những thông tin hữu ích liên quan đến tình trạng rối loạn loạn thần gây ra bởi thuốc hoặc chất độc hại. Nếu bạn nhận thấy những dấu hiệu sức khỏe bất thường nêu trên hoặc nghi ngờ bản thân bị rối loạn loạn thần do thuốc, chất, hãy đến ngay Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC để được thăm khám và có giải pháp chữa trị phù hợp.

Ngoài ra, bạn có thể liên hệ với chúng tôi qua số tổng đài sau: 1900 56 56 56 để nhận được sự hỗ trợ, giải đáp thắc mắc và hướng dẫn đặt lịch từ các chuyên viên.