Phương pháp nuôi cấy và định danh vi khuẩn trong việc khám chữa bệnh

Bệnh nhiễm trùng là một trong những bệnh phổ biến hiện nay, nó gặp ở mọi lứa tuổi và ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe. Có rất nhiều loại vi khuẩn ảnh hưởng đến con người, chúng có khả năng gây ra nhiều bệnh khác nhau và mỗi loại cần có cách điều trị riêng. Nuôi cấy và định danh vi khuẩn nhằm mục đích xác định chính xác vi khuẩn đang gây hại cho cơ thể giúp bác sĩ đưa ra phương pháp chữa bệnh phù hợp, đảm bảo sức khỏe.

1. Phương pháp nuôi cấy và định danh vi khuẩn là gì?

Cơ thể chúng ta là môi trường sống rất thích hợp cho sự xâm nhập, sinh sôi và phát triển của rất nhiều loại vi khuẩn kể cả vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại. Hệ thống miễn dịch của cơ thể luôn có cơ chế chống lại sự xâm nhập gây hại của vi khuẩn nhưng một yếu tố nào đó gây ra sự mất cân bằng khiến cho các vi khuẩn gây hại cho cơ thể.

Các vi khuẩn có hại xâm nhập vào cơ thể bằng nhiều con đường khác nhau, chúng mang theo các độc tố làm cơ thể bị nhiễm độc, hoặc cạnh tranh chất dinh dưỡng dẫn đến nguy cơ mắc bệnh. Mỗi loại vi khuẩn sẽ có những phương pháp điều trị khác nhau phụ thuộc vào cách thức gây bệnh của chúng vì vậy để xác định được phương pháp điều trị cần phải xác định được đúng loại vi khuẩn gây bệnh.

Hinh ảnh vi khuẩn 

Các loại gây bệnh thường gặp ở người như: Tụ cầu vàng, liên cầu, E coli,... 

Hiện nay có rất nhiều phương pháp được sử dụng nhằm mục đích xác định vi khuẩn gây bệnh trong đó phương pháp nuôi cấy và định danh vi khuẩn là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán chính xác nguyên nhân vi khuẩn gây bệnh, từ đó định hướng phương pháp điều trị phù hợp cho bệnh nhân.

Mỗi loại vi khuẩn có những đặc tính khác nhau nên môi trường nuôi cấy cũng sẽ khác nhau.

2. Kỹ thuật nuôi cấy và định danh vi khuẩn được thực hiện như thế nào?

2.1. Nguyên lý thực hiện

Vi khuẩn được định danh dựa vào đặc điểm nuôi cấy, một số tính chất chuyển hóa, các đặc điểm về hình thái và có thể kết hợp với tính chất kháng nguyên.

Khi người bệnh có các triệu chứng khiến bác sĩ nghi ngờ có sự xuất hiện của vi khuẩn, bác sĩ sẽ yêu cầu tiến hành xét nghiệm nuôi cấy và định danh vi khuẩn.

2.2. Quy trình thực hiện

Tùy và từng loại vi khuẩn nghi ngờ và các vị trì bị tổn thương do vi khuẩn mà nhân viên y tế xác định có thể lấy các loại mẫu bệnh phẩm khác nhau như: máu (nghi ngờ nhiễm khuẩn huyết,...), dịch hầu họng (liên cầu khuẩn, vi khuẩn HI,...), dịch âm đạo (lậu), dịch niệu đạo (lậu),...

Bệnh phẩm sau khi được lấy xong sẽ chuyển ngay về phòng xét nghiệm để tiến hành phân tích.

• Phòng xét nghiệm vi sinh tiếp nhận mẫu sẽ tiến hành nhuộm soi bệnh phẩm để đánh giá sơ bộ nhằm mục đích xác định sơ bộ các vi khuẩn có trong mẫu để tiến hành chọn môi trường nuôi cấy phù hợp.

• Sau khi đã đánh giá sơ bộ và chọn loại môi trường nuôi cấy thích hợp. Kỹ thuật viên sẽ tiến hành cấy bệnh phẩm và môi trường nuôi cấy phân lập. Ủ qua đêm ở nhiệt độ thích hợp.

• Mỗi vi khuẩn trên môi trường cấy sẽ sinh sôi phát triển thành khuẩn lạc. Dựa vào đặc điểm hình thái đặc trưng và các tính chất sinh vật hóa học để tiến hành định danh vi khuẩn.

Cần lưu ý rằng tất cả những bước trong quy trình đều phải được thực hiện trong môi trường vô khuẩn, cụ thể là tủ an toàn sinh học cấp II trong phòng xét nghiệm để tránh trường hợp ngoại nhiễm các loại vi khuẩn khác ở ngoài môi trường. 

Cấy vi khuẩn trên môi trường thích hợp

Cách lấy mẫu bệnh phẩm là rất quan trọng, ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. Người bệnh cần tuân thủ sự hướng dẫn của nhân viên y tế, và nhân viên y tế cần tuân thủ chính xác các bước trong quy trình lấy mẫu, bảo quản và vận chuyển bệnh phẩm. Riêng bệnh phẩm là máu trong nghi ngờ nhiễm khuẩn huyết hay nhiễm sốt rét cần lấy mẫu vào thời điểm  bệnh nhân đang sốt cao, rét run và lấy vào ống cấy máu tự động.

2.3. Trả kết quả

Âm tính nếu không tìm thấy vi khuẩn hoặc không phân lập được vi khuẩn gây bệnh.

Dương tính: phân lập và định danh được vi khuẩn, trả kết quả tên vi khuẩn phân lập được đến mức độ chi và/hoặc loài.

Những yếu tố gây ảnh hưởng đến kết quả nuôi cấy và định danh vi khuẩn:

Những người bệnh sử dụng kháng sinh trước 1 - 2 ngày lấy bệnh phẩm cũng có thể cho kết quả dương tính giả.

Việc lấy bệnh phẩm và bảo quản bệnh phẩm không đúng cách có thể gây ra kết quả dương tính giả.

3. Ý nghĩa của  xét nghiệm nuôi cấy và định danh vi khuẩn

Đôi khi các triệu chứng nhiễm vi khuẩn giống với các triệu chứng nhiễm nấm hay virus. Trong khi đó các thuốc sử dụng để điều trị các tác nhân này là không giống nhau nên việc sử dụng các loại thuốc kháng sinh không phù hợp có thể gây ra tình trạng kháng kháng sinh khiến cho việc điều trị khó khăn hơn. Nuôi cấy và định danh vi khuẩn giúp xác định chính xác tác nhân gây bệnh nhằm xác định được chính xác phương pháp điều trị.

Nhằm hạn chế tình trạng đa kháng thuốc kháng sinh, nhiều loại vi khuẩn kháng thuốc không thể điều trị bằng thuốc kháng sinh cũ. Phương pháp nuôi cấy và định danh vi khuẩn còn được sử dụng để tiến hành phương pháp kháng sinh đồ chọn ra loại kháng sinh phù hợp cho việc điều trị.

Xét nghiệm giúp bác sĩ xác định phương pháp điều trị kịp thời và đúng cách ngăn chặn sự trở nặng của bệnh và tiết kiệm chi phí điều trị cho người bệnh.

Theo dõi hiệu quả việc điều trị, tái nhiễm vì vi khuẩn rất khó điều trị dứt điểm ngay lần đầu.

Trung tâm xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC

Xét nghiệm nuôi cấy và định danh vi khuẩn cần được thực hiện trong môi trường vô trùng hoàn toàn để tránh việc ngoại nhiễm vi khuẩn ngoài môi trường vì vậy xét nghiệm này được thực hiện tại các trung tâm xét nghiệm có khả năng đáp ứng được điều kiện vô trùng. 

Trung tâm xét nghiệm của bệnh viện Đa khoa MEDLATEC với hệ thống trang thiết bị hiện đại đạt chuẩn quốc tế cùng với các phòng xét nghiệm đạt các tiêu chuẩn an toàn sinh học luôn đáp ứng được các điều kiện để tiến hành xét nghiệm một cách chính xác nhất.

Gọi ngay tới tổng đài 1900 56 56 56 để được giải đáp các thắc mắc của bạn.