Nước tiểu sậm màu: nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

Nước tiểu bình thường có màu vàng nhạt hoặc đậm hơn là màu hổ phách tùy theo lượng chất lỏng cơ thể hấp thu cũng như hoạt động của hệ tiết niệu. Chế độ ăn uống ảnh hưởng khá lớn đến màu sắc của nước tiểu, đa phần không gây ra vấn đề nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu nước tiểu sậm màu kéo dài đi kèm với triệu chứng bất thường, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo vấn đề sức khỏe hoặc bệnh lý nghiêm trọng.

1. Những nguyên nhân gây nước tiểu sậm màu

Nước tiểu là chất thải của hệ tiết niệu, thận là nơi sản xuất trực tiếp dựa trên chất lỏng cơ thể cùng với các chất thừa do bạn uống và tiêu thụ thức ăn. Nước tiểu sau đó sẽ chuyển xuống lưu trữ tại bàng quang trong một khoảng thời gian trước khi thải ra ngoài khi đi tiểu.

Nước tiểu sậm màu thường do chế độ ăn uống

Màu sắc nước tiểu chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, chủ yếu là thành phần trong đó bắt nguồn từ các loại thực phẩm, nước uống mà cơ thể tiêu thụ. Nếu nước tiểu thay đổi trong thời gian ngắn rồi trở lại bình thường, đây không phải là vấn đề nghiêm trọng cần lo lắng. Tuy nhiên, khi nước tiểu sậm màu kéo dài thì có thể do các nguyên nhân sau:

1.1. Cơ thể thiếu nước

Đây là nguyên nhân thường gặp nhất khiến nước tiểu sậm màu, lượng nước ít hòa tan với nồng độ các chất thải như cũ hoặc nhiều hơn khiến màu sắc đậm hơn. Có thể bạn đang không uống đủ lượng nước hàng ngày từ 1,5 - 2l hoặc các vấn đề sức khỏe gây thiếu nước, mất nước. Khi đó, cơ thể sẽ xuất hiện triệu chứng khác như: khát nước, táo bón, mệt mỏi, khó nuốt thức ăn khô, yếu, chóng mặt, khô miệng và môi, cơ thể mệt mỏi,…

Sốt cao có thể gây mất nước và khiến nước tiểu sậm màu

Người mất nước thường do sốt cao, tiêu chảy, bỏng, làm việc quá nặng nhọc trong thời tiết nóng, trẻ em, người cao tuổi, người mắc bệnh nặng,… 

Cần lưu ý tình trạng mất nước này không chỉ gây nước tiểu sậm màu mà còn nguy hiểm cho sức khỏe khi xuất hiện dấu hiệu: huyết áp hạ thấp, da giảm tính đàn hồi, mất hoặc giảm nhận thức, cảm giác rất khát, mạch yếu, mắt trũng sâu,…

1.2. Thực phẩm hoặc thức uống 

Màu sắc nước tiểu được quyết định chủ yếu bởi thành phần chất và nồng độ trong đó, đây là sản phẩm thải lọc từ thực phẩm và nước uống mà cơ thể nạp vào. Một số chất trong thực phẩm nhất định khiến nước tiểu có màu nâu sậm hoặc như màu trà như: củ dền, quả mâm xôi, cây đại hoàng,…

Thuốc điều trị chứa các nhóm chất nhất định cũng gây biến đổi màu sắc nước tiểu như:

• Nước tiểu sẫm màu: primaquine, nitrofurantoin, chloroquine, metronidazole,…

• Nước tiểu màu cam: warfarin, rifampin, phenazopyridine,…

• Nước tiểu màu đỏ: Chlorpromazine, senna, thioridazine,…

Nước tiểu màu xanh: indomethacin, promethazine, amitriptyline,…

1.3. Nhiễm trùng đường tiết niệu

Nhiễm trùng đường tiết niệu do vi khuẩn xâm nhập vào niệu đạo hoặc cơ quan tiết niệu khác gây bệnh. Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nam giới do cấu tạo hệ tiết niệu ngắn, nhất là nhiễm trùng bàng quang và viêm bàng quang niệu đạo. 

Cẩn thận nước tiểu sậm màu do nhiễm trùng đường tiết niệu

Sự xuất hiện của vi khuẩn, đôi khi là máu và cặn chất bẩn trong nước tiểu khiến nước tiểu của người bệnh có màu sậm hơn. Bên cạnh đó là những dấu hiệu nhận biết như:

• Đau thắt lưng, đau bụng, cảm giác căng tức bụng.

• Thường xuyên đi tiểu, tiểu rắt, són tiểu, tiểu rỉ ít.

• Cảm giác đau, buốt khi đi tiểu.

• Sốt nhẹ, nếu viêm thận hoặc viêm bể thận có thể sốt cao.

1.4. Tan huyết trong các bệnh lý vàng da do gan

Tình trạng nước tiểu sậm màu của bạn có thể do tan huyết mặc dù không thường gặp. Ở những bệnh nhân này, thường gặp vàng da vàng da do bệnh gan hay do ứ mật: có bilirubin trong nước tiểu. Bệnh nhân sẽ xuất hiện những triệu chứng đặc trưng bên cạnh nước tiểu sậm màu như: tim đập nhanh, đau đầu, chóng mặt, da nhợt nhạt, vàng da, vàng mắt, mệt mỏi, phì đại gan hoặc lá lách,…

Đôi khi thiếu máu tan huyết không phải là bệnh lý di truyền mà là tác dụng phụ của một số loại thuốc hoặc do truyền máu. Tùy vào mức độ bệnh mà ảnh hưởng đến sức khỏe và hệ tiết niệu khác nhau.

1.5. Viêm gan

Viêm gan  nào mà gây hội chứng hoàng đản thì đều có thể làm tăng nồng độ bilirubin nước tiểu dẫn đến nước tiểu sẫm màu.

Viêm gan có thể ảnh hưởng tới chức năng thải lọc của gan

Triệu chứng viêm gan xuất hiện khá sớm, thường sau khoảng 2 tuần - 6 tháng sau khi tiếp xúc với virus. Nguyên nhân có thể do dùng chung kim tiêm, quan hệ tình dục không an toàn với người mắc bệnh,… 

Cần phát hiện sớm để điều trị viêm gan dựa trên các dấu hiệu đi kèm với nước tiểu sậm màu như: người mệt mỏi, sốt, vàng da, đau khớp, đau cơ bắp, ngứa da, buồn nôn, kém ăn,…

2. Khắc phục tình trạng nước tiểu sậm màu như thế nào?

Việc khắc phục điều trị tình trạng nước tiểu có màu sậm này phụ thuộc vào nguyên nhân, nếu do thiếu nước hoặc thực phẩm thì điều trị khá dễ dàng. Bạn chỉ cần thay đổi thói quen, uống nhiều nước lọc và các loại trà thảo dược nhiều hơn mỗi ngày. Với người bình thường, uống đủ từ 1,5 - 2 lít nước hàng ngày sẽ không còn xuất hiện tình trạng nước tiểu bất thường. Người lao động nặng, ra nhiều mồ hôi nên uống nhiều nước hơn, nhất là nước ion khoáng chất.

Nếu mất nước nặng, cần can thiệp y tế sớm để bù nước nhanh nhất cho cơ thể. Nếu do thực phẩm hoặc thuốc điều trị, hãy ngưng sử dụng thực phẩm đó, trao đổi với bác sĩ về tình trạng bản thân gặp phải. Bác sĩ sẽ xem xét sử dụng thuốc điều trị thay thế nếu cần thiết.

Nước tiểu sậm màu do nguyên nhân bệnh lý thường nguy hiểm và khó điều trị hơn. Cần đi khám y tế, chẩn đoán và điều trị bệnh lý mới có thể khắc phục tình trạng nước tiểu sậm màu hiệu quả. Nhất là nhiễm trùng hệ tiết niệu, không nên tự ý dùng thuốc có thể gây nhờn thuốc, vi khuẩn phát triển mạnh hơn gây bệnh nghiêm trọng.

Không nên tự ý điều trị nước tiểu sậm màu bằng kháng sinh

Cần lưu ý các trường hợp nước tiểu sậm màu có xuất hiện máu, nếu không phải do chu kỳ kinh nguyệt thì có thể là dấu hiệu bệnh nguy hiểm, cần thăm khám bác sĩ ngay.