Nồng độ Beta hCG là gì và ý nghĩa của chỉ số này trong y học

Nồng độ Beta hCG là gì chắc chắn đây là thắc mắc của nhiều chị em phụ nữ khi làm xét nghiệm Beta hCG hay nhận kết quả xét nghiệm này. Thực tế xét nghiệm Beta hCG không chỉ dùng trong kiểm tra tình trạng mang thai mà còn giúp chẩn đoán nhiều bệnh lý khác.

1. Nồng độ Beta hCG là gì?

hCG là một loại hormone có trong cơ thể người, gồm 2 tiểu đơn vị là alpha và beta. Đơn vị alpha hCG tương ứng với chuỗi alpha của FSH và LH, nên xét nghiệm chỉ dựa trên đơn vị beta mới xác định đặc hiệu cho hCG. Hormone này được sản sinh bởi nhau thai sau khi trứng được thụ tinh, di chuyển và làm tổ trong tử cung.

Hormone hCG được nhau thai sản xuất

Khi đó, có thể xét nghiệm hCG trong mẫu máu hoặc nước tiểu của người phụ nữ, nhằm kiểm tra người thực hiện có mang thai hay không. Ngoài ra, xét nghiệm Beta hCG cũng được dùng trong tầm soát dị tật bẩm sinh và các bệnh phụ khoa khác.

Cụ thể hai trường hợp xuất hiện hCG trong máu hoặc nước tiểu của người phụ nữ như sau:

hCG do mang thai

Trứng chín sau khi rụng nếu được thụ tinh với tinh trùng tại vòi trứng, trứng này sẽ di chuyển theo vòi trứng đến tử cung để làm tổ. Khi đã làm tổ ổn định, nhau thai bắt đầu xuất hiện và phát triển, nó sẽ sản sinh hormone hCG vào máu, một phần thải qua nước tiểu. Sự xuất hiện sớm của hCG thường vào khoảng 6 ngày sau khi trứng được thụ tinh làm tổ, do đó phương pháp này giúp phát hiện mang thai sớm nhất.

Phản ứng của que thử thai dựa trên xác định Beta hCG

Trong suốt thai kỳ, nhau thai sẽ sản sinh hormone hCG để duy trì thai kỳ cũng như hỗ trợ sự phát triển của thai nhi. Nồng độ hormone này tăng dần từ bắt đầu mang thai đến khoảng tuần thứ 14 là đạt đỉnh, sau đó giảm dần và ổn định từ tháng thứ 4 của thai kỳ. Sau khi sinh, hormone hCG sẽ giảm dần và không còn được tìm thấy trong máu.

Những thai phụ mang đa thai thường có nồng độ hCG trong máu cao hơn do nhau thai sản xuất nhiều hơn. Với trường hợp thai ngoài tử cung, hCG vẫn được giải phóng nhưng với nồng độ thấp hơn so với mang thai bình thường. Đây cũng là một dấu hiệu cần lưu ý để sàng lọc sớm thai ngoài tử cung.

hCG do khối u bất thường

Hormone hCG còn được sản xuất bởi 1 số loại khối u, đặc biệt là khối u xuất phát từ trứng hoặc tinh trùng nên nếu xét nghiệm máu nồng độ hCG tăng cao nhưng không mang thai, cần kiểm tra các trường hợp sau:

• Khối u tăng sinh bất thường trong tử cung.

• Ung thư tử cung - u biểu mô của màng đêm tạo thành từ lớp tế bào ngoài của phôi.

• Thai trứng khi trứng sau thụ tinh không phát triển thành phôi thai bình thường mà chỉ là một dạng nang, gai nhau dần thoái hóa và sưng to giống như túi dịch dính chùm.

• U tế bào mầm.

• Ung thư tinh hoàn ở nam giới.

Hormone hCG cần thiết cho nuôi dưỡng thai kỳ

Xét nghiệm Beta hCG còn được thực hiện ở phụ nữ sau sảy thai để đảm bảo người mẹ không mang thai trứng hoặc u nguyên bào nuôi. Ngoài ra, chỉ số Beta hCG cũng là một cách để sàng lọc ung thư tinh hoàn ở nam giới.

2. Khi nào xét nghiệm nồng độ Beta hCG?

Trong y học, chỉ định xét nghiệm nồng độ Beta hCG trong các trường hợp sau:

• Xác định người phụ nữ có mang thai hay không?

• Phát hiện thai ngoài tử cung?

• Phát hiện sớm để điều trị thai trứng - phát triển sau sảy thai.

• Phát hiện ung thư xuất phát từ trứng hoặc tinh hoàn, lúc này thường xét nghiệm Beta hCG đồng thời với xét nghiệm alpha fetoprotein.

• Phát hiện nguy cơ dị tật bẩm sinh như trong hội chứng Down.

Với trường hợp xác định khả năng mang thai hoặc thai ngoài tử cung, có thể xét nghiệm Beta hCG trong máu hoặc nước tiểu. Nồng độ Beta hCG trong máu thể hiện rõ ràng hơn do bánh nhau sản xuất sẽ trực tiếp đưa vào máu, sau đó mới thải ra nước tiểu. Việc sử dụng que thử thai thực chất cũng dựa trên phát hiện Beta hCG trong nước tiểu qua phản ứng với chất được sử dụng. 

Nồng độ Beta hCG có thể ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, đặc biệt là sử dụng thuốc có chứa hCG. Xét nghiệm Beta hCG được chỉ định bất kỳ thời điểm nào trong ngày và không cần nhịn ăn trước khi lấy mẫu máu. Nếu xét nghiệm nước tiểu, nên lấy nước tiểu lúc sáng sớm trong ngày có nồng độ Beta hCG cao nhất nên kết quả cũng chính xác nhất cũng như nhịn ăn để không ảnh hưởng.

Cách lấy mẫu ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm Beta hCG

3. Kết quả xét nghiệm Beta hCG có ý nghĩa gì?

Kết quả xét nghiệm Beta hCG trong mỗi trường hợp là khác nhau, với phụ nữ mang thai, giá trị chỉ số này có ý nghĩa quan trọng.

3.1. Kết quả nồng độ Beta hCG bình thường

Nồng độ Beta hCG đo được trong máu tương ứng với chỉ số tham chiếu sau:

• Ở phụ nữ không mang thai và nam giới: Nhỏ hơn 5 IU/l.

• Thai 3 tuần: 5 - 50 IU/L.

• Thai 4 tuần: 5 - 500 IU/L.

• Thai 5 tuần: 1.000 - 5.000 IU/L.

• Thai 6 tuần: 1.500 - 50.000 IU/L.

• Thai 7 - 8 tuần: 2.000 - 120.000 IU/L.

• Thai 9 - 12 tuần: 25.000 - 300.000 IU/L.

•  Thai 13 - 15 tuần: 13.000 - 250.000 IU/L.

• Từ 4 - 6 tuần sau sinh: 0 - 5 IU/L.

Kết quả xét nghiệm Beta hCG trong nước tiểu ở nam giới và phụ nữ không mang thai là âm tính, còn phụ nữ mang thai hoặc nguyên nhân khối u là dương tính.

3.2. Kết quả nồng độ Beta hCG cao

Nồng độ Beta hCG cao bất thường so với chỉ số tiêu chuẩn có thể do bạn mang đa thai, hội chứng Down, mang thai trứng hoặc cách tính tuổi thai của bạn không chính xác. Cần cẩn thận tầm soát khối u lành tính hoặc ung thư có nguồn gốc trứng, tinh trùng nếu Beta hCG cao không liên quan đến mang thai.

3.3. Kết quả nồng độ Beta hCG thấp

Nếu đang mang thai, xét nghiệm chỉ ra nồng độ Beta hCG thấp, nguyên nhân có thể là sảy thai, thai chết lưu, thai ngoài tử cung hoặc tuổi thai tính được đang sớm hơn so với thực tế. 

Nồng độ Beta hCG giảm khi mang thai có thể do sảy thai

Nắm được nồng độ Beta hCG là gì và ý nghĩa của nó trong y học sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe bản thân cũng như gia đình. Nếu cần tư vấn thêm, liên hệ với MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được hỗ trợ hoàn toàn miễn phí.