Huyết thanh là gì và những điều cần lưu ý khi truyền huyết thanh

Huyết tương sau khi đã tách bỏ chất chống đông thì được gọi là huyết thanh. Trong y học, truyền huyết thanh có ý nghĩa đặc biệt quan trọng với việc bù đắp các chất thiếu hụt và hỗ trợ điều trị một số bệnh lý. Vậy cụ thể huyết thanh là gì và được sử dụng ra sao, bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những vấn đề này.

1. Huyết thanh là gì, được ứng dụng như thế nào trong y học?

1.1. Huyết thanh là gì?

Huyết thanh là dạng dung dịch do tế bào bạch cầu, hồng cầu cùng các protein của quá trình tích tụ máu tạo ra. Thành phần chính của huyết thanh là các nguyên tố đa lượng và vi lượng: kali, canxi, natri, clorua, magie, phospho, axit uric, enzyme, bilirubin, glucose, creatinine,...

Huyết thanh chính là huyết tương đã được loại bỏ chất đông máu

Nói đơn giản thì huyết thanh chính là huyết tương không có tơ huyết. Biểu hiện và thành phần của huyết thanh bình thường tương đồng với huyết tương. Huyết thanh bất thường có màu vàng đậm, đục hoặc màu sữa. Điều này phản ánh người bệnh bị tăng Bilirubin máu hoặc Cholesterol máu cao. 

Muốn thu được huyết thanh cần ống nghiệm đựng máu ở vị trí thẳng đứng trong 20 - 30 phút để hình thành cục máu đông. Sau đó đặt các ống nghiệm này vào máy ly tâm, ly tâm với tốc độ 4000 - 5000 vòng/phút trong khoảng 10 phút. Phần dung dịch màu vàng thu được chính là huyết thanh.

1.2. Huyết thanh được ứng dụng như thế nào trong y học?

Huyết thanh có rất nhiều công dụng, vậy trong y học, ứng dụng của huyết thanh là gì? Các lĩnh vực y khoa đang sử dụng huyết thanh gồm:

- Chẩn đoán bệnh

Một số bệnh lý muốn đánh giá chính xác cần được chỉ định lấy máu để làm xét nghiệm huyết thanh, nhất là bệnh lây truyền đường máu như viêm gan B, HIV, sùi mào gà,… Ngoài ra, cũng có một số bệnh chỉ có thể được chẩn đoán bằng huyết thanh như: Brucellosis do vi khuẩn, Amebiasis do ký sinh trùng, sởi, Rubella,...

- Truyền huyết thanh để:

+ Tăng cường miễn dịch

Những người bị suy giảm miễn dịch nghiêm trọng sẽ được chỉ định truyền huyết thanh đường tĩnh mạch hoặc tiêm trực tiếp vào bắp để tăng khả năng miễn dịch cho cơ thể đồng thời giúp cơ thể được bổ sung một số chất đang thiếu hụt.

+ Hỗ trợ điều trị bệnh 

Người có tiền sử mắc bệnh truyền nhiễm được truyền huyết thanh sẽ có được hệ miễn dịch thụ động để chống lại vi khuẩn có hại. Ngoài ra, kháng thể trong huyết thanh còn hỗ trợ phòng ngừa  một số bệnh nhiễm trùng như sởi, uốn ván, ho gà, bạch hầu,...

Tách chiết huyết thanh sử dụng cho mục đích hỗ trợ điều trị bệnh

1.3. Ứng dụng của huyết thanh trong làm đẹp da

Đối với làm đẹp da, huyết thanh đã được công nhận đem lại nhiều tác dụng. Vậy đối với làn da, tác dụng của huyết thanh là gì? Đây chính là tinh chất đặc trị có tác dụng làm trắng và chống oxy hóa da. Đặc biệt, huyết thanh còn tái tạo tổn thương ở tế bào da, giảm mụn, kháng viêm và cấp ẩm cho da. 

2. Phân biệt điểm khác nhau của huyết thanh và huyết tương 

Cả huyết thanh và huyết tương đều là thành phần của máu nhưng chúng khác nhau ở các khía cạnh: 

- Đặc điểm

+ Huyết thanh: là huyết tương không bao gồm tơ huyết.

+ Huyết tương: là một trong những thành phần quan trọng nhất của máu, cùng với các tế bào máu (hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu) tạo nên máu trong cơ thể con người.

- Thành phần:

+ Huyết thanh: không chứa yếu tố đông máu Fibrinogen. Chứa protein, kháng thể, chất điện phân, kháng nguyên và hormone.

+ Huyết tương: chứa chất đông máu Fibrinogen cùng nhiều chất khác.

- Lượng chất:

+ Huyết thanh: ít hơn huyết tương.

+ Huyết tương: chiếm 55% tổng lượng máu.

- Tách chiết:

+ Huyết thanh: lấy từ quá trình ly tâm sau đông máu.

+ Huyết tương: thu từ quá trình ly tâm trước đông máu.

- Màu sắc:

+ Huyết thanh: một mẫu huyết thanh bất thường có thể có màu sữa, đục hoặc vàng đậm và nó chỉ ra các tình trạng bất thường như Cholesterol máu cao hoặc tăng Bilirubin máu.

+ Huyết tương: ở người khỏe mạnh là chất lỏng màu vàng nhạt và trong suốt. Huyết tương thay đổi thường xuyên theo tình trạng sinh lý trong cơ thể.

Mô tả giúp hình dung sự khác biệt giữa huyết tương và huyết thanh là gì

3. Truyền huyết thanh - những vấn đề cần lưu ý

Trước khi truyền huyết thanh người bệnh cần lưu ý thực hiện một số vấn đề:

- Thông báo với bác sĩ nếu trước đó đã từng truyền huyết thanh để bác sĩ cân nhắc và điều chỉnh lượng bổ sung phù hợp và đảm bảo tránh xảy ra tác dụng phụ.

- Liều lượng huyết thanh được truyền sẽ được bác sĩ cân nhắc dựa trên cân nặng, mục đích điều trị cùng những yếu tố cần thiết khác. Liều huyết thanh được truyền thông thường trong khoảng 0.1 - 1 ml/kg trọng lượng cơ thể. Những người mắc bệnh nặng có thể sẽ được tăng liều lượng huyết thanh.

- Khác với vắc xin, huyết thanh dùng để tạo miễn dịch thụ động bằng cách đưa trực tiếp kháng thể đặc hiệu vào cơ thể để chống lại ngay tức khắc tác nhân gây bệnh như: virus, vi khuẩn, độc tố gây bệnh bằng phản ứng trung hòa kháng nguyên - kháng thể.

- Hiện nay có 2 đường truyền huyết thanh chính là truyền tĩnh mạch và tiêm bắp nhưng ưu tiên truyền tĩnh mạch hơn.

- Người bệnh sẽ được kiểm tra phản ứng phụ có thể xảy ra khi truyền huyết thanh bằng cách pha loãng huyết thanh rồi tiêm một lượng nhỏ lên da. Nếu sau 15 - 20 phút phần da dưới vết tiêm xuất hiện vết ửng đỏ thì đây chính là dấu hiệu phản ứng nên cần dừng truyền huyết thanh, nếu bắt buộc phải tiêm truyền thì cần đưa từng lượng nhỏ vào cơ thể và có sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa để kịp thời xử trí bất thường trong quá trình hấp thụ huyết thanh.

- Trước và sau truyền huyết thanh người bệnh nên tránh dùng chất kích thích và đồ uống có cồn đồng thời tăng cường bổ sung thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất để cải thiện sinh lực.

- Không được dùng bất kỳ loại thuốc bôi hay thuốc nam nào lên vùng mới được tiêm truyền huyết thanh nếu không được bác sĩ đồng ý.

- Do huyết thanh được đưa trực tiếp vào cơ thể nên cần chọn nguồn huyết thanh chất lượng và thực hiện điều trị tại cơ sở y tế uy tín đáp ứng đầy đủ mọi điều kiện chuyên môn và vật tư y tế. Việc này cũng chính là giải pháp để người bệnh tránh gặp phải tác dụng phụ hay nguy cơ nhiễm trùng sau truyền huyết thanh.

- Sau truyền huyết thanh người bệnh cần được theo dõi sức khỏe chặt chẽ, nếu có bất cứ phản ứng bất thường nào cần nhanh chóng đến bệnh viện để được bác sĩ xử lý ngay.

Một lần nữa quý khách cần lưu ý rằng: truyền huyết thanh là một quy trình đòi hỏi tính chính xác, đảm bảo an toàn nên cần thực hiện tại cơ sở y tế thực sự uy tín. Nếu cần tìm hiểu chi tiết hơn vai trò của huyết thanh là gì cùng các vấn đề liên quan, quý khách có thể liên hệ hotline 1900 56 56 56 để được Tổng đài viên của Hệ thống Y tế MEDLATEC giải đáp.