Giải đáp thắc mắc tọa đàm online số 6: "Để ung thư không còn là án tử"

Để giúp người dân có cái nhìn tổng quan, hiểu đúng về bệnh ung thư. Trong buổi tối ngày 21/05/2020 vừa qua, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC đã tổ chức thành công buổi tạo đàm online: Để ung thư không còn là án tử với sự tham gia của 2 chuyên gia là PGS.TS.BSCKII Đoàn Hữu Nghị - Phó chủ tịch hội Ung thư Hà Nội và ThS.BS.Đỗ Đức Linh - Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC, chuyên Khoa Chẩn đoán hình ảnh.

Dưới đây là những câu hỏi được các chuyên gia giải đáp thắc mắc trong buổi tọa đàm:

Câu hỏi: Ung thư có phân biệt giữa nam giới và nữ giới không?

PGS.TS.BSCKII Đoàn Hữu Nghị:

Thưa quý khán giả, trên toàn cầu, số lượng người nam và nữ mắc ung thư là gần ngang nhau tuy nhiên, ung thư giữa nam và nữ cũng vẫn khác nhau. Nếu tính tổng số thì ung thư ở nam giới cao hơn ở nữ giới điều này cũng góp phần làm tuổi thọ ở nam giới thấp hơn ở nữ giới.

1. Ung thư ở nam:

- Hay gặp nhất là ung thư phổi do thuốc lá, bụi.

- Thứ 2: Ung thư gan, ung thư đường tiêu hóa, ung thư tiền liệt tuyến, ung thư tinh hoàn.

2. Ở nữ: liên quan đến bộ phận sinh dục nữ:

- Ung thư vú; Ung thư cổ tử cung, ung thư buồng trứng, ung thư tiêu hóa và ung thư phổi do ảnh hưởng từ khói thuốc lá của nam giới.

=> Đó là những loại ung thư ảnh hưởng nhiều từ giới tính.

Câu hỏi: Khái quát lại các bệnh lý liên quan đến Ung thư, các tình trạng phổ biến hiện nay, cách phòng ngừa để hạn chế nguy cơ mắc bệnh.

Trên thế giới, ung thư hay gặp nhất là ung thư phổi và ỏ Việt Nam cũng vậy do liên quan nhiều đến việc hút thuốc lá. Hiện tại, tỷ lệ hút thuốc lá ở Việt Nam đã giảm đi rất nhiều so với người Trung Quốc (tỷ lệ người Trung Quốc hút thuốc khoảng 50% thì tỷ lệ nam giới Việt Nam hút thuốc chỉ còn khoảng 30%). Điều này tốt cho không chỉ nam giới Việt Nam mà còn tốt cho cả nữ giới và trẻ nhỏ.

- Ung thư đường tiêu hóa đứng thứ 2 vì đường tiêu hóa rất quan trọng làm thay đổi tế bào niêm mạc đường tiêu hóa rất nhiều nên tế bào dễ bị biến loạn, dễ bị ung thư nên những loại ung thư như: Ung thư dạ dày, ung thư đại tràng, ung thư gan gặp khá nhiều.

2. Ở phụ nữ

Như tôi cũng đã nói ở trên thì ung thư vú và ung thư cổ tử cung gặp khá nhiều.

• Nói chung, ung thư là mối đe dọa của loài người. Chúng ta đang lo sợ dịch COVID-19. Tuy nhiên, số người chết do COVID-19 trong khoảng 4 tháng nay cả thế giới mới chỉ khoảng gần 400.000 người tuy nhiên nếu tính số người chết vì ung thư trong khoảng 4 tháng nay thì con số này trên toàn thế giới phải gấp 10 lần số người tử vong do COVID

COVID – 19 là 1 bệnh mới do 1 chủng virus mới do đó khiến chúng ta quan tâm. Tuy nhiên, sau dịch COVID người dân cần quan tâm đến ung thư.

Câu hỏi: Việc tầm soát và chẩn đoán sớm bệnh, đặc biệt là bệnh lý ung thư có ý nghĩa quyết định đến hiệu quả điều trị của người bệnh. Hiện nay có rất nhiều phương pháp, kỹ thuật sử dụng trong tầm soát, chẩn đoán bệnh sớm và cho độ chính xác cao. Vậy có những phương pháp và kỹ thuật hình ảnh hiện đại nhất hiện nay để chẩn đoán và phòng ngừa các căn bệnh liên quan đến ung thư, với nội dung này, xin mời quý vị đến với phần chia sẻ khái quát của ThS.BS.Đỗ Đức Linh. Vâng, xin mời BS.

Đầu tiên, chúng ta cần nói về thách thức làm thế nào để chẩn đoán sớm được các bệnh lý về ung thư. Khi mà chẩn đoán được ung thư sớm thì sẽ giảm gánh nặng cho xã hội, giảm được những ảnh hưởng về sau, thậm chí cứu sống được bệnh nhân.

Tại Việt Nam và nhiều các nước khác hiện tại hiểu biết cũng như thói quen của người dân đã tốt hơn rất nhiều khi đi khám chữa bệnh từ sớm.

Phòng bệnh ung thư có 3 bước:

- Phòng bệnh cấp 1: Tránh được các yếu tố nguy cơ: hút thuốc lá, uống rượu

- Bước 2: Phát hiện sớm bệnh ung thư: dùng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh và thăm khám lâm sàng để chẩn đoán sớm bệnh.

- Bước 3: Điều trị và kéo dài sự sống cho người bệnh

Hiện tại, chúng ta đang tập trung vào bước thứ 2 để làm giảm gánh nặng cho xã hội trong đó tập trung vào chẩn đoán hình ảnh

Có rất nhiều công nghệ chẩn đoán hình ảnh hiện đại có thể giúp chúng ta phát hiện sớm và chẩn đoán sớm các bệnh lý ung thư. Thực tế khi người bệnh đi khám sức khỏe các biểu hiện lâm sàng rất ít hoặc gần như không biểu hiện hoặc không có.

Chúng tôi đã phát hiện rất nhiều trường hợp có bệnh nhưng không có dấu hiệu lâm sàng. Sau khi được chẩn đoán hình ảnh như CT, cộng hưởng từ, hoặc chấn đoán bước đầu qua siêu âm, X-quang thì đã phát hiện được sớm những khối u nhỏ, chưa di căn.

Các phương tiện chẩn đoán hình ảnh từ khi phát hiện tia X từ năm 1896 là một bước đột phá. Cho đến bây giờ từ chụp mỗi lần phát hiện ra 1 công nghệ X-quang, Siêu âm, CT, chụp cộng hưởng từ, PET/CT đều được giải thưởng Nopel. Đó là những tiến bộ hỗ trợ cho xã hội.

Ngoài các phương pháp chẩn đoán thông thường như siêu âm và X-quang. Thì hiện tại, chụp CT tại Việt Nam đã có kỹ thuật chụp CT 640 lát cắt để phát hiện các khối u rât nhỏ bằng lát cắt mỏng, độ phân giải cao.

Ngoài ra, cộng hưởng từ cũng là 1 tiến bộ của xã hội và cũng đã áp dụng rất nhiều thay đổi về phần cứng cũng như phần mềm để  phát hiện những khối u về thần kinh.

- Công nghệ sử dụng đồng vị phóng xạ để tìm được các tế bào ung thư ngay từ khi mới phát triển

Đó là những công nghệ như PET, PET/CT, SPECT. Bản chất các tế bào ung thư chuyển hóa rất mạnh, khi những chất chuyển hóa hóa học và gắn đồng vị phóng xạ vào đó, những tế bào có thể sẽ hấp thu rất nhiều và chúng ta dùng một thiết bị quét từ đầu đến toàn thân và có thể phát hiện sớm những ổ ung thư rất nhỏ.

Những công nghệ khi kết hợp với CT và cộng hưởng từ sẽ cho chúng ta những hình ảnh giải phẫu những vị trí đó để tìm ra những ổ tổn thương của ung thư.

Ngoài ra, chúng ta cũng cần kể đến các công nghệ về nội soi: Nội soi tai mũi họng, nội soi đường tiêu hóa, nội soi phế quản công nghệ cũng được áp dụng rất nhiều trong phát hiện, chẩn đoán ung thư.

- Trong nội soi tiêu hóa chúng tôi có những công nghệ nội soi NBI – công nghệ nội soi ánh sáng dải tần hẹp. Tức là khi phát hiện những vùng nghi ngờ chúng ta sẽ chiếu một dải tần ánh sáng hẹp vào đó và khi nó biến đổi màu sắc thì sẽ tập trung vào đó để sinh thiết, lấy mẫu bệnh phẩm chẩn đoán.

Ngoài ra, không những các công nghệ đó được dùng trong chẩn đoán mà chúng ta còn dùng các công nghệ này trong điều trị bệnh. Ví dụ sinh thiết dưới hướng dẫn của các thiết bị đó hoặc trực tiếp dùng thiết bị đó để điều trị.

Câu hỏi: Hiện tại, chúng ta có công nghệ nào để điều trị u tuyến giáp không ạ?

ThS.BS.Đỗ Đức Linh:

Về bệnh lý tuyến giáp, đặc biệt là bướu giáp nhân có rất nhiều và thường ngày chúng tôi cũng hay gặp khi thăm khám lâm sàng.

Bướu giáp nhân hay còn gọi là bướu cổ trung bình có thể gặp 40 – 50%. Những vùng miền núi phía bắc có thể gặp đến 80%. Các phương pháp điều trị trước đây với những bướu nhỏ chưa có triệu chứng gì thì thường chúng ta sẽ theo dõi hoặc cho sử dụng thuốc.

Hiện tại, chúng ta có thể phẫu thuật khi khối u lớn và gây triệu trứng khó chịu hoặc gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ.

Đến năm 2002, trên thế giới đặc biệt là Hàn Quốc đã phát triển 1 công nghệ đó là sử dụng nhiệt để hủy khối bướu đó trực tiếp đó là phương pháp đốt sóng cao tần hoặc sử dụng những phương pháp mihuaway hoặc laser.

Hiện tại, ở Việt Nam công nghệ sử dụng sóng cao tần được áp dụng rất nhiều và cũng đem lại chất lượng cuộc sống tốt cho bệnh nhân sau khi điều trị.

Câu hỏi: Em được biết có thể điều trị u tuyến giáp bằng đốt sóng cao tần. Cho em xin hỏi những trường hợp nào có thể điều trị bằng phương pháp này? trước, trong và sau điều trị cần lưu ý những gì? có tái phát không ạ.

ThS.BS.Đỗ Đức Linh:

Phương pháp đốt sóng cao tần u tuyến giáp chúng ta áp dụng khá rộng rãi. Các bướu giáp sau khi được siêu âm hoặc thăm khám chẩn đoán là bướu giáp lành tính phát triển gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Đặc biệt nhữn bướu giáp nhân rất hay gặp ở nữ giới làm cho các chị em rất mất tự tin. Trong trường hợp khối bướu giáp lớn có thể gây chèn ép, nuốt vướng hay khó thở hoặc thay đổi giọng nói.

Trong một số trường hợp nhân tuyến giáp chức năng, nhân độc tiết ra có thể gây hội chứng cường giáp thì cũng có thể sử dụng phương pháp này.

Các lưu ý khi điều trị:

- Trước khi điều trị sẽ được thăm, khám siêu âm, chụp chiếu và làm các xét nghiệm để khẳng định bướu giáp là lành tính.

- Trong quá trình điều trị bệnh nhân vẫn có thể giao tiếp nếu cảm thấy có vấn đề khi không được thoải mái, nuốt và được với bác sỹ và liệu trình điều trị thời gian khá ngắn từ 20 – 30 phút tùy từng kích thước, vị trí của khối bướu.

- Sau khi điều trị, bệnh nhân chỉ thường bị tức nhẹ, vẫn có thể ăn uống, sinh hoạt, lao động như bình thường. Có những bệnh nhân được điều trị sau đó còn đi du lịch luôn. Bệnh nhân chỉ cần theo dõi tại bệnh viện 1-2h, sau khi ổn định sẽ được về nhà vì đây là phương pháp xâm lấn tối thiểu (mức độ xâm lấn là ít nhất) do đó chúng ta có thể kiểm soát bằng tay nghề của bác sĩ dưới các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như siêu âm.

Câu hỏi: Khi phát hiện ung thư sớm, khả năng chữa trị được cũng rất cao. Mình quan tâm đến việc làm thế nào phát hiện sớm ung thư với chi phí thấp nhất?

PGS.TS.BSCKII Đoàn Hữu Nghị:

Chi phí ung thư nhiều trường hợp rất lớn có thể lên đến vài chục tỷ đồng như những loại ung thư nằm sâu trong nội tạng, não bộ, phổi, bụng thì việc lấy bỏ được ung thư đã khó khăn sau đó còn phải điều trị miễn dịch, điều trị đích, những điều trị mới đều rất tốn kém.

Tuy nhiên, cũng có những loại ung thư chữa không phức tạp lắm. Bản thân tôi khi làm việc tại Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC đã phát hiện được những trường hợp bị ung thư vú từ rất sớm bằng công nghệ chẩn đoán hình ảnh và được chuyển tuyến sang bệnh viện K để mổ cắt bỏ khối u sau đó kết hợp điều trị bằng xạ trị, hóa trị và bệnh nhân chỉ tốn hơn 10 triệu đã chữa khỏi mà vẫn đảm bảo thẩm mỹ khi phần vú của bệnh nhân vẫn còn nguyên vẹn rất đẹp, tái khám lại không có vấn đề bất thường xảy ra. Đây là một trong những trường hợp đội ngũ bác sĩ tại bệnh viện chúng tôi đã phát hiện sớm.

Nhiều trường hợp ung thư còn dễ chữa hơn như ung thư nốt ruồi ở trên mặt hoặc bất cứ bộ phận nào mà chúng ta phát hiện được chỉ cần cắt bỏ là xong. Như trong ngày hôm nay tôi khám cho 20 bệnh nhân trong đó có mổ 3 trường hợp trong đó có 1 trường hợp là tổn thương tiền ung thư và chỉ cần mổ xong là bệnh nhân có thể về không cần nằm viện hay xử lý thêm bằng các phương pháp điều trị khác.

Câu hỏi: Xin chào bác sĩ. Em muốn hỏi là mẹ em ung thư vú kết quả giai đoạn 2a di căn 1 hạch, mẹ em đã phẫu thuật cắt bỏ cách đây 40 ngày, tiếp theo là điều trị truyền hóa chất, do đang chờ bhyt nên mẹ em chưa nhập viện để hóa trị, không biết là chờ lâu như vậy có ảnh hưởng nhiều đến việc chữa bệnh không ạ? Em xin cảm ơn.

PGS.TS.BSCKII Đoàn Hữu Nghị:

Ung thư vú giai đoạn 2a có chỉ định điều hóa chất nhất là đã di căn hạch.

Công thức tối đa là sau mổ 20 – 30 ngày thì điều trị hóa chất là tốt nhất, chờ đến 40 ngày là hơi dài rồi vì lúc đó có thể còn 1 số hạch hay còn 1 số tế bào ung thư đi vào trong máu mà chúng ta không làm hóa trị thì các tế bào ung thư đó sẽ dừng lại ở xương, não, gan, thận và nếu chúng phát triển sẽ trở thành di căn do đó cần thiết phải điều trị sớm.

Trong khi chờ đợi bảo hiểm bạn nên điều trị hóa chất 1-2 đợt vì chi phí truyền hóa chất ung thư vú cũng không quá cao và chỉ tốn khoảng 6-10 triệu là điều trị được sau đó quay lại khám bảo hiểm chứ không nên điều trị thêm.

Câu hỏi: Bs tư vấn giúp em với ạ. Em rất lo lắng. Em bị đau tức ngực. Và bả vai. Ho hai tháng nay không khỏi. Và em có đi xét nghiệm máu. Xét nghiệm cyfra 21-1 chỉ số tăng cao so mức bình thường 5,83. Em có chụp x quang phổi. Và kết quả là rốn phổi hai bên đậm. Bs cho em hỏi. Như vậy e có phải mắc ung thư phổi không ạ. Xin bác sĩ tư vấn giúp e

ThS.BS.Đỗ Đức Linh:

Qua những dữ liệu bạn cung cấp về tình hình bệnh thì hiện tại chúng tôi chưa thể khẳng định bạn có thể bị ung thư phổi.

- Về chẩn đoán cận lâm sàng bạn có chụp X-quang tim phổi là 1 phương pháp để chúng ta có thể chẩn đoán sơ bộ bước đầu những tổn thương ở phổi khi mà chúng ta nghi ngờ có khối u ở phổi. Tuy nhiên, với những khối u nhỏ hoặc bị trống lấp thì cũng rất khó để tìm ra.

- Bạn cũng có làm xét nghiệm Cyfra 21-1 kết quả là 5.83. Điểm cut-off của xét nghiệm này là 3.3. Trong trường hợp này, kết quả của bạn có cao hơn so với mức bình thường tuy nhiên bạn nên làm thêm xét nghiệm CEA hoặc những xét nghiệm khi tổ hợp với nhau sẽ có giá trị hơn. Tuy nhiên, kết quả Cyfra 21-1 đã cho thông tin khá có giá trị, xét nghiệm tumor marker này cũng có tăng trong một số trường hợp khác không chỉ trong ung thư phổi.

Tốt nhất với trường hợp của bạn, bạn đã bị đau tức ngực, bả vai, ho khoảng 2 tháng thì cũng có thể bạn đang bị viêm phế quản và thêm tổn thương ở phổi thì nên đến gặp bác sĩ để thăm khám lâm sàng và sử dụng các phương tiện chẩn đoán hình ảnh hiện đại hơn cùng các xét nghiệm bổ sung để chúng ta có thể chẩn đoán bệnh và giải quyết tâm lý giúp bạn không còn lo lắng nghi ngờ về bệnh.

Câu hỏi: Em chào bác sĩ e muốn hỏi về tình trạng nuốt nước bọt thở k được bình thường, giữa cổ, không đau, em hình như cũng to hơn bình thường. Cho em hỏi có phải em bị u gì ở cổ không ạ và nên làm thế nào?

ThS.BS.Đỗ Đức Linh:

Bạn có triệu chứng nuốt vướng có thể có rất nhiều nguyên nhân như: viêm họng, khối ở vùng vòm và những vấn đề của bệnh lý dạ dày, thực quản.

Trong trường hợp của bạn, để phát hiện những khối ở vùng cổ thì các phương tiện chẩn đoán rất dễ dàng do đó bạn có thể đến bệnh viện để các bác sĩ thăm khám có thể sử dụng các phương pháp đơn giản như: siêu âm để loại trừ chẩn đoán.

Câu hỏi: Gia đình cháu có bác ruột đã chết vì ung thư phổi được 1 năm nay. Mọi người trong gia đình đều rất lo lắng vì biết ung thư có thể di truyền? Vậy cho cháu hỏi những loại ung thư nào có thể di truyền được? Cháu và gia đình muốn tầm soát ung thư? Vậy cháu cần khám những gì thưa chuyên gia?

PGS.TS.BSCKII Đoàn Hữu Nghị:

Có 1 số loại ung thư có tính di truyền rất mạnh.

- Mạnh nhất là ung thư võng mạc – ung thư mắt ở trẻ con hay còn gọi là bệnh mắt mèo.

Ở nam giới: anh trai bị bệnh thì em trai có nguy cơ bị bệnh rất cao vì chung nhau 1 số gen và gen đó có di truyền.

- Loại ung thư thứ 2 phổ biến và có 10% di truyền là ung thư vú. Điển hình cho trường hợp này là diễn viên Hollywood - Angelina Jolie có mẹ và dì bị mắc ung thư vú và khi xét nghiệm gen thì nữ diễn viên này cũng có mang gen ung thư vú. Người ta đã tính toán rằng nguy cơ ung thư vú của Angelina Jolie lên tới 70% do đó, mặc dù ngực của cô đang rất đẹp nhưng cô đã đề nghị các bác sĩ ở Mỹ cắt luôn cả 2 bên vú để tránh nguy cơ ung thư.

Tuy nhiên, vẫn chưa yên tâm khi người ta tính toán thì nguy cơ ung thư buồng trứng của cô cũng lên tới trên 40% do đó cô cũng đã yêu cầu bác sĩ cắt luôn cả 2 buồng trứng và điều trị nội tiết. Đó cũng phần nào thể hiện sự cực đoan tuy nhiên đó cũng là một cách để phòng ngừa bệnh sớm để đỡ bị ung thư.

Câu hỏi: Chào bác sĩ tôi năm nay 52 tuổi hay khám sức khỏe định kỳ theo công ty, nhưng cũng hoang mang không biết như vậy đã đủ để phòng ngừa các bệnh ung thư hay chưa? Tôi thi thoảng có hay bị ngã xe, dạo này lại bị đau đầu, liệu tôi có cần đi chụp MRI không để xem có bị u não hay chấn thương gì không?

Năm nay chị đã 52 tuổi và thuộc độ tuổi trung niên. Các nguy cơ về ung thư cũng tăng theo tuổi đó cũng là một yếu tố chị cần lưu ý.

Chị cũng có một thói quen rất tốt là đi khám sức khỏe định kỳ. Về cơ bản khi đi khám sức khỏe thì sẽ được các bác sỹ thăm khám về lâm sàng và cận lâm sàng cùng với những xét nghiệm cơ bản nhất từ đó để bác sỹ có thể phát hiện những tổn thương bằng các phương pháp siêu âm như: siêu âm ổ bụng; siêu âm tuyến giáp; chụp X-quang ngực, phổi; mamo vú.

Trong trường hợp của chị thêm một yếu tố nữa là chị hay bị ngã thì cần xem có thể có một tổn thương ở sọ não gây nên các triệu chứng đó hay không vì rất nhiều các trường hợp chúng ta phát hiện ra 1 tổn thương ở chỗ khác nhưng tình cờ lại là 1 tổn thương ở não. Về cơ bản cũng có những nguyên nhân mà chúng ta có thể nghĩ đến đó là chị hay bị choáng, huyết áp đó là những bệnh lý toàn thân cần đến bác sĩ thăm khám để loại trừ và nếu cần thiết bác sĩ sẽ dùng các phương tiện chẩn đoán hình ảnh hiện đại hơn nếu lâm sàng chúng ta chưa loại trừ được như chụp cộng hưởng từ - MRI, chụp cắt lớp vi tính – CT.

Câu hỏi: Đốt sóng cao tần điều trị u tuyến giáp có lâu không bác sĩ, và phải đốt trong nhiều lần hay chỉ cần 1 lần ạ ?

Thông thường một lần thực hiện đốt sóng cao tần điều trị u tuyến giáp lành tính tại bệnh viện Đa khoa MEDLATEC, tùy vào kích thước của khối u trung bình sẽ diễn ra khoảng 20 – 30 phút.

Đa số các trường hợp phát hiện được với chất lượng hình ảnh và kinh nghiệm của bác sĩ thì chỉ cần đốt 1 lần.

Có khoảng 10-15% trong một số các trường hợp khi:

- Khối bướu lớn kích thước khoảng 4-5 cm;

- Khối bướu ở những vị trí nhạy cảm như gần dây thanh quản quản ngược

thì chúng ta nên điều trị lộ trình 2 lần. Mỗi lần điều trị xong vẫn có thể sinh hoạt bình thường.

Để theo dõi lại tạo đàm online, bạn vui lòng click vào link sau: https:/www.youtube.com/watch?v=dWfgImzqIqI&t=2482s

Đồng thời, bạn đừng quên like, theo dõi fanpage BVĐK MEDLATEC, cũng như nhấn “theo dõi” fanpage và Youtube của BVĐK MEDLATEC để cập nhật những kiến thức y khoa hữu ích.

Chuyên đề tiếp theo là “Tọa đàm online - Để ung thư không còn là án tử!” với Chuyên gia: PGS. TS. BSCKII ĐOÀN HỮU NGHỊ: Nguyên Giám đốc bệnh viện E, Nguyên Phó giám đốc Bệnh viện K, Phó chủ tịch hội Ung thư Hà Nội và ThS.BS.Đỗ Đức Linh – Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC, chuyên Khoa Chẩn đoán hình ảnh. Chương trình được phát trực tiếp trên fanpage/Youtube BVĐK MEDLATEC, từ 20h-21h, thứ 5 tuần, ngày 21/5/2020. Mời quý vị đón xem!