Dậy thì sớm ở bé gái: nguyên nhân và các hệ lụy với sức khỏe

Dậy thì sớm ở bé gái đang ngày càng phổ biến, đây là dấu hiệu cảnh báo cho thấy cha mẹ nên lưu ý chăm sóc, chia sẻ và cần thiết phải điều trị cho trẻ. Nhiều bậc phụ huynh lo lắng, dậy thì sớm gây nhiều ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ, làm gì để phòng ngừa? Hãy cùng MEDLATEC tìm hiểu rõ hơn về tình trạng này.

1. Nguyên nhân gây dậy thì sớm ở bé gái điển hình nhất

Dậy thì là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng mà bất cứ ai cũng cần trải qua trước khi bước vào giai đoạn trưởng thành. Khi dậy thì, xương sẽ phát triển nhanh chóng giúp trẻ cao lớn, đồng thời các đặc điểm hình dạng, kích thước cùng khả năng sinh sản riêng biệt của mỗi giới sẽ dần xuất hiện và hoàn thiện.

Tỉ lệ dậy thì sớm ở bé gái nhiều hơn so với bé trai

Theo đặc điểm sinh lý, bé gái thường bắt đầu tuổi dậy thì từ khoảng 9 - 13 tuổi, ở một số trẻ có thể muộn hoặc sớm hơn không đáng kể. Nếu quá trình dậy thì xuất hiện sớm trước 8 tuổi thì bé gái có thể đã mắc chứng dậy thì sớm. Trẻ em ngày nay bị dậy thì sớm ngày càng phổ biến, nguyên nhân có liên quan đến việc sản xuất và giải phóng hormone liên quan.

Quá trình dậy thì ở nữ giới sẽ bắt đầu bằng việc não sản xuất hormone giải phóng GnRH. Hormone này sẽ kích thích tuyến yên sản xuất hormone sinh dục nữ Estrogen, từ đó sự tăng trưởng và phát triển các đặc tính nữ giới sẽ bắt đầu xảy ra. Nguyên nhân dẫn đến sự sản xuất sớm hormone này được chia thành các nhóm sau:

Dậy thì sớm trung ương

Dậy thì sớm trung ương ở bé gái là dạng thường không thể xác định nguyên nhân, chiếm đến khoảng 80%. Các trường hợp khác được xác định có liên quan đến các vấn đề của hệ thần kinh như:

Dậy thì sớm trung ương thường liên quan đến vấn đề trong não hoặc tủy sống

• Khối u trong não hoặc tủy sống gây ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thần kinh trung ương.

• Tổn thương não hoặc tủy sống.

• Dị tật, khiếm khuyết trong não khi sinh như: khối u không ung thư, tích tụ chất lỏng bất thường,…

• Bức xạ ảnh hưởng đến não hoặc tủy sống.

Dậy thì sớm ngoại vi

Dậy thì sớm ngoại vi ít phổ biến hơn so với dậy thì sớm trung ương, bé gái gặp phải tình trạng này không có sự xuất hiện bất thường của hormone GnRH trong não. Nguyên nhân gây tăng giải phóng estrogen được xác định liên quan đến các tuyến nội tiết khác như: tuyến yên, buồng trứng, tuyến thượng thận,…

Những nguyên nhân sau có thể dẫn đến dậy thì sớm ngoại vi:

• Tiếp xúc sớm với các nguồn chứa testosterone hoặc estrogen từ sản phẩm bên ngoài, phổ biến trong các loại kem, thuốc mỡ, mỹ phẩm.

• Hội chứng di truyền McCune-Albright.

• Khối u ở tuyến thượng thận hoặc trong tuyến yên.

• U nang buồng trứng, khối u buồng trứng.

Bé gái bị u nang buồng trứng có thể là nguyên nhân dẫn đến dậy thì sớm

So với bé trai, bé gái có tỉ lệ dậy thì sớm cao hơn. Nguy cơ dậy thì sớm cao hơn ở những bé gái thừa cân, ăn uống thừa dinh dưỡng.

2. Dậy thì sớm ở bé gái gây ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển

Dậy thì sớm không phải là dấu hiệu trưởng thành tốt, nó ẩn chứa nhiều rủi ro đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ. Cha mẹ nên là người chia sẻ, động viên, hỗ trợ các vấn đề trẻ gặp phải trong giai đoạn dậy thì, đặc biệt là dậy thì sớm.

2.1. Thời gian dậy thì ngắn

Bé gái bị dậy thì sớm trong khi tuổi tác còn quá nhỏ thương trải qua giai đoạn này ngắn hơn so với trẻ bình thường. Dậy thì lại là giai đoạn tăng trưởng chiều cao và các đặc điểm hình thái mạnh mẽ nhất, bé gái có thể tăng đến 25 cm trong vài năm dậy thì. Dậy thì ngắn sẽ khiến quá trình tăng trưởng của trẻ ngưng lại sớm, khả năng trẻ nhỏ người, thấp hơn chiều cao có thể là rất cao.

2.2. Vấn đề về vóc dáng

Bản thân dậy thì sớm và xuất hiện những đặc tính nữ giới khiến cho trẻ thường cảm thấy thiếu tự tin hơn so với những trẻ khác. Trẻ có xu hướng tự thu mình, không dám phô bày cá tính hay thoải mái vui chơi là dấu hiệu của tình trạng này.

2.3. Lạm dụng tình dục

Khi trẻ còn quá nhỏ đã trải qua giai đoạn dậy thì, lại không được giáo dục giới tính và quan hệ tình dục đầy đủ từ phía nhà trường và bố mẹ, bé gái thường quan hệ tình dục sớm hơn độ tuổi. Điều này dẫn đến nguy cơ mang thai khi ở tuổi vị thành niên, kéo theo đó là tỷ lệ thất nghiệp, bỏ học, làm mẹ khi còn quá nhỏ.

Bé gái dậy thì sớm có tỉ lệ quan hệ tình dục sớm và thiếu an toàn cao

2.4. Tâm trạng lo âu và trầm cảm

Bé gái dậy thì sớm có thể gặp vấn đề tâm lý nghiêm trọng, đặc biệt là căng thẳng, lo âu và thậm chí là trầm cảm do cơ thể phát triển khác với bạn bè. Tình trạng này có thể kéo dài đến khi trẻ lớn.

Để giải quyết vấn đề tâm lý này, cha mẹ nên trò chuyện với bé nhiều hơn, có thể đưa trẻ đến gặp chuyên gia tâm lý nếu con thấy không thoải mái do sự thay đổi của cơ thể trong giai đoạn này.

2.5. Rủi ro khác

Dậy thì sớm khiến bé gái có nguy cơ cao hơn gặp các vấn đề về sức khỏe khi trưởng thành.

Dậy thì sớm ở bé gái có thể phải điều trị tích cực, thường xuyên bằng thuốc dưới sự theo dõi của bác sĩ chuyên khoa, để điều chỉnh quá trình này xảy ra đúng độ tuổi hơn.

3. Cần phải làm gì nếu bé gái bị dậy thì sớm?

Khi bé gái xuất hiện dấu hiệu dậy thì khi độ tuổi còn quá nhỏ, hãy sớm đưa trẻ tới bác sĩ nhi khoa để kiểm tra. Bác sĩ sẽ chẩn đoán bằng thăm khám sức khỏe chung, xét nghiệm hormone trong máu, xét nghiệm đánh giá tuổi xương,… 

Mẹ cần cùng đồng hành với trẻ trong giai đoạn dậy thì này

Điều quan trọng là nên giải thích để bé gái hiểu và bản thân cha mẹ cần đồng hành với trẻ trong giai đoạn này. Trấn an và hỗ trợ trẻ là cần thiết để tránh tình trạng hoảng loạn, lo lắng tâm lý để lại những ảnh hưởng tiêu cực cho đến khi trẻ trưởng thành.

Hiểu về các giai đoạn phát triển của trẻ, cha mẹ có thể chăm sóc trẻ tốt hơn, đặc biệt trong giai đoạn trẻ dậy thì vô cùng quan trọng.