Bệnh khô mắt: nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết đơn giản

Trong các vấn đề sức khỏe và bệnh lý ở mắt, bệnh khô mắt cùng với rối loạn thị lực đang phổ biến hàng đầu. Thực tế có không ít người mắc bệnh khô mắt nhưng hoàn toàn không biết về tình trạng bệnh của bản thân cũng như thông tin về bệnh. Làm việc quá nhiều với máy tính, chăm sóc mắt và nghỉ ngơi không tốt đều có thể khiến bạn mắc căn bệnh này.

1. Bệnh khô mắt xảy ra như thế nào?

Trong cấu tạo của mắt có một tuyến đặc biệt là tuyến lệ, nơi sản xuất nước mắt liên tục để bảo vệ bề mặt nhãn cầu và duy trì thị lực. Mắt có cơ chế tự nháy thường xuyên, lúc này màng ngoài mắt sẽ nhanh chóng bao phủ toàn bộ nhãn cầu, đồng thời nước mắt được dàn ra bôi trơn nhãn cầu. Nhờ có nước mắt, dị vật và vi sinh vật gây bệnh khó xâm nhập gây tổn thương mắt hơn.

Bệnh khô mắt rất phổ biến hiện nay

Tuy nhiên, do nguyên nhân nào đó khiến tuyến lệ hoạt động kém hoặc nước mắt trên bề mặt nhãn cầu bốc hơi quá nhanh sẽ dẫn đến hiện tượng khô mắt. Cụ thể:

1.1. Lượng nước mắt tiết ra không đủ

Theo độ tuổi, tình trạng lão hóa xảy ra khiến tuyến lệ của mắt hoạt động kém hơn, ngoài ra có thể do những nguyên nhân khác như bệnh tại mắt, tác dụng phụ của thuốc,… Khi nước mắt không được sản xuất đủ, bề mặt nhãn cầu cũng không được bổ sung nước mắt bảo vệ thường xuyên. Kết hợp với điều kiện khí hậu như thời tiết hanh khô, gió lớn, môi trường điều hòa khiến nước mắt bốc hơi nhanh hơn. Kết quả là bệnh lý khô mắt xảy ra.

Khô mắt xảy ra khi tuyến lệ hoạt động kém

1.2. Bất thường về chất lượng nước mắt hoặc màng bảo vệ mắt

Màng phim nước mắt bảo vệ mắt tối ưu được cấu tạo từ 3 lớp: lớp mỡ, lớp nước, lớp nhầy,… Chất lượng nước mắt không tốt có thể khiến chúng bốc hơi nhanh hơn, hoặc bất thường về cấu tạo một trong 3 lớp màng phim nước mắt này khiến nước mắt không được dàn đều trên giác mạc cũng dẫn đến bệnh khô mắt.

Một số bệnh lý mắt gây xáo trộn lớp nhầy và lớp nhờn cũng là nguyên nhân khiến mắt bị khô, cụ thể trong các bệnh: viêm bờ mi,…

Thực tế bệnh khô mắt khá thường gặp, hơn nữa hiện nay đang có xu hướng phổ biến hơn do thay đổi môi trường sống cũng như mắt phải hoạt động nhiều trong thời gian dài hơn. Dù không quá nguy hiểm song khô mắt ảnh hưởng rất lớn đến hiệu suất học tập và làm việc, bệnh kéo dài cũng dẫn đến suy giảm thị lực nghiêm trọng.

2. Nhận biết bệnh khô mắt qua các dấu hiệu điển hình

Khô mắt rất dễ nhận biết, do tròng mắt không được bảo vệ và bôi trơn tốt nên cảm giác khô rát, bỏng rát, mỏi mắt,… thường xuyên xảy ra. Ngoài ra, người bệnh cũng thường thấy hiện tượng nhìn mờ, giảm thị lực tạm thời ngay sau khi chớp mắt. 

Khô mắt kích thích khiến nước mắt chảy ra liên tục, song triệu chứng khô mỏi mắt vẫn tiếp tục xảy ra. Nếu chú ý, bệnh nhân còn thấy ra ghèn trắng ở hai bên hốc mắt. Khô mắt càng nặng thì tổn thương nhãn cầu càng nghiêm trọng, biểu hiện rõ nhất là tình trạng giảm thị lực nhanh chóng.

Khô mắt khiến bạn thường xuyên có cảm giác mỏi mắt, buồn ngủ

KHô mắt có thể kéo dài, không thể khắc phục nhanh sau khi mắt được nghỉ ngơi sau một giấc ngủ ngắn hoặc một đêm dài. Sau khi tỉnh dậy, dù ngủ đủ giấc nhưng người bệnh vẫn có cảm giác mỏi mắt, buồn ngủ,… 

Dấu hiệu khô mắt, đau đỏ mắt càng nghiêm trọng cho thấy mắt càng thiếu nước trầm trọng và nguy cơ đã xuất hiện tổn thương ở tròng mắt. Vì thế người bệnh cần sớm có biện pháp khắc phục, nghỉ ngơi hợp lý và đi khám bác sĩ nếu tình trạng không được cải thiện.

3. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây bệnh khô mắt

Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến khô mắt là do thiếu nước mắt hoặc nước mắt hoạt động không hiệu quả, còn nguyên nhân sâu xa và yếu tố nguy cơ bao gồm:

3.1. Độ tuổi

Khô mắt thường xảy ra hơn ở người cao tuổi hoặc trung niên, đây là một phần của quá trình lão hóa tự nhiên. Tuy nhiên, quá trình lão hóa này có thể xảy ra sớm hơn nếu không chăm sóc mắt tốt trong thời gian dài.

3.2. Giới tính

Nữ giới là đối tượng dễ mắc bệnh khô mắt hơn so với nam giới, nguyên nhân được các chuyên gia tìm ra là do sự thay đổi hormone trong cơ thể bất thường hơn. Đặc biệt trong những thời kỳ hormone biến động nhiều như thời kỳ mãn kinh, mang thai hoặc dùng thuốc tránh thai kéo dài, bệnh khô mắt dễ xuất hiện hơn.

Nữ giới có nguy cơ mắc bệnh khô mắt cao hơn nam giới

3.3. Nguyên nhân do thuốc

Một số thuốc điều trị bệnh như thuốc chống tăng huyết áp, thuốc kháng histamin, thuốc giảm đau, thuốc chống viêm,… khiến nước mắt tạo ra và tiết ra ít hơn. Vì thế nguy cơ mắc bệnh khô mắt cũng cao hơn nếu dùng các thuốc điều trị này kéo dài.

3.4. Nguyên nhân do bệnh lý tại mắt hoặc bệnh lý toàn thân

Thực tế, những người bệnh đái tháo đường, tổn thương tuyến giáp, viêm khớp dạng thấp,… có nguy cơ mắc hội chứng khô mắt cao hơn bình thường. Về bệnh lý ở mắt, các bệnh như viêm nhiễm mi mắt, tổn thương bề mặt nhãn cầu, bất thường mi mắt,… cũng là những nguyên nhân gây khô mắt.

3.5. Khô mắt do điều kiện sống và lao động

Điều kiện môi trường sống và làm việc ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của mắt. Việc làm việc thường xuyên trong môi trường nhiều gió, nhiều bụi bẩn, độ ẩm thấp do điều hòa, thời tiết hanh khô khiến nước mắt bốc hơi nhanh hơn. Người làm việc với máy tính trong thời gian dài, làm việc quá tập trung cũng dễ bị khô mắt.

4. Biện pháp cải thiện và phòng ngừa khô mắt

Để cải thiện tình trạng khô mắt, hãy tập những thói quen chăm sóc mắt tốt hơn như sau:

• Chớp mắt chậm và đều, tốt nhất là từ 12 - 18 lần/phút để nước mắt dàn đều và đủ làm ẩm hoàn toàn.

• Hạn chế thức khuya, đảm bảo thời gian ngủ từ 7 - 8 tiếng mỗi ngày để mắt được nghỉ ngơi và phục hồi.

• Hạn chế mắt tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng, khói bụi, gió mạnh hay môi trường độ ẩm thấp, đồng thời thường xuyên nhỏ nước mắt nhân tạo.

Dùng nước mắt nhân tạo giúp khắc phục tình trạng khô mắt

• Chế độ dinh dưỡng đầy đủ, tăng cường bổ sung Omega-3 và Beta-Caroten có nhiều trong cá, rau củ màu đỏ, chất oxy hóa từ hoa quả tự nhiên,…

Ở những người phải làm việc với máy tính thường xuyên, lưu ý nên chớp mắt thường xuyên, thỉnh thoảng nhắm chặt mắt, xoay tròn để lệ tiết ra tốt hơn. Khoảng cách tối thiểu giữa mắt và màn hình máy tính nên duy trì là 50 cm. Nên có thời gian nghỉ ngơi cho mắt giữa những khoảng thời gian làm việc tập trung với máy tính, điều này giúp mắt điều hòa tốt hơn.

Bệnh khô mắt là bệnh thường gặp trong xã hội hiện nay, không chỉ ở người già mà cả trẻ em, người trẻ tuổi cũng có nguy cơ mắc bệnh. Cần lưu ý trong chăm sóc, bảo vệ mắt tốt hơn để ngăn ngừa khô mắt ảnh hưởng đến thị lực và sức khỏe của mắt.