Bác sĩ Nhi khoa tư vấn: khi nào dùng thuốc kháng sinh cho trẻ?

Khi trẻ bị ốm, do tâm lý lo lắng, sốt ruột, sợ bệnh tiến triển nặng ảnh hưởng đến sức khỏe mà nhiều bậc phụ huynh lạm dụng cho trẻ dùng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, không phải bệnh lý nào cũng có thể chữa khỏi bằng thuốc kháng sinh, sử dụng loại thuốc này bừa bãi còn gây nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe. Vậy khi nào dùng thuốc kháng sinh cho trẻ?

1. Thuốc kháng sinh hoạt động trong cơ thể trẻ như thế nào?

Sự xuất hiện của thuốc kháng sinh là thành tựu lớn của y học trong việc điều trị các bệnh lý nhiễm trùng do vi khuẩn gây nguy hiểm cho sức khỏe con người. Đến nay, rất nhiều loại kháng sinh đã được tìm ra và áp dụng trong điều trị bệnh trên toàn thế giới. Những loại kháng sinh khác nhau sẽ có khả năng kìm hãm, tiêu diệt vi khuẩn khác nhau, song cần nhớ rằng thuốc chỉ có tác dụng với bệnh lý do vi khuẩn.

Thuốc kháng sinh giúp cơ thể chống lại bệnh do vi khuẩn

Ngoài vi khuẩn thì trẻ nhỏ do sức đề kháng cơ thể còn yếu nên dễ mắc bệnh do 1 loại tác nhân thường gặp khác là virus. Virus gây nhiều chứng bệnh thường gặp ở trẻ như: cảm cúm, viêm xoang, ho, đau họng, viêm phế quản,… với triệu chứng bệnh khá giống với bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

Cơ chế gây bệnh của virus khác với vi khuẩn, thuốc kháng sinh không có tác dụng tiêu diệt hay kìm hãm sự phát triển của virus do không can thiệp vào cơ chế gây bệnh của chúng. Cụ thể, vi khuẩn là sinh vật sống độc lập, chúng tồn tại ở khắp nơi và gây bệnh khi xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp hoặc vết thương hở. Còn virus là những cấu trúc chứa vật chất di truyền bọc trong protein, chúng không sinh sống và tồn tại độc lập. Virus xâm nhập vào cơ thể, xâm chiếm tế bào sống để tồn tại và phát triển.

Có nhiều loại kháng sinh với cơ chế tác dụng khác nhau

Như vậy, thuốc kháng sinh chỉ hiệu quả với trẻ mắc bệnh do vi khuẩn, nếu nguyên nhân do virus, tình trạng bệnh sẽ không được cải thiện khi dùng thuốc. Nếu cha mẹ cho trẻ uống trong trường hợp này, không những bệnh không thuyên giảm mà trẻ còn phải đối mặt với nguy cơ kháng kháng sinh và các tác dụng phụ như: đau bụng, dị ứng, tiêu chảy,…

2. Bác sĩ hướng dẫn: Khi nào dùng thuốc kháng sinh cho trẻ?

Việc phân biệt bệnh do vi khuẩn hay virus gây ra qua triệu chứng ở trẻ không phải là dễ dàng, do đó, khi trẻ xuất hiện các tình trạng sau, cha mẹ nên cân nhắc đưa trẻ đi khám để được bác sĩ chỉ định dùng thuốc kháng sinh nếu cần thiết. 

Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ hướng dẫn liều dùng, loại thuốc kháng sinh và cách dùng phù hợp để đạt hiệu quả điều trị cao và tránh biến chứng.

2.1. Trẻ bị sốt

Trẻ bị sốt có thể do rất nhiều nguyên nhân khác nhau, đôi khi là nhiều nguyên nhân kết hợp như: trẻ mọc răng, viêm đường hô hấp do virus hoặc vi khuẩn,… Trường hợp trẻ chỉ bị sốt không kèm triệu chứng bất thường khác, hãy cho trẻ dùng thuốc hạ sốt và tiếp tục theo dõi.

Sốt ở trẻ nhỏ có thể do virus hoặc vi khuẩn gây ra

Nếu sốt do bệnh nhiễm trùng đường hô hấp không phân biệt được do vi khuẩn hay virus, hãy đưa trẻ đi khám bác sĩ. Ngoài ra, sốt cũng sẽ xuất hiện nếu trẻ có vết thương hở bị nhiễm trùng, trường hợp này sẽ cần sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn tránh bội nhiễm.

Dù do nguyên nhân nào, sử dụng kháng sinh ở trẻ bị sốt cần có chỉ định và theo dõi của bác sĩ. 

2.2. Trẻ bị viêm họng

Viêm họng nặng ở trẻ nếu do liên cầu khuẩn Streptococcus thì cần phải dùng kháng sinh sớm để kiểm soát bệnh. Tuy nhiên viêm họng cũng có thể do nhiều loại virus gây ra, cần kiểm tra trẻ có xuất hiện những triệu chứng bất thường khác hay không như: viêm amidan, lở miệng, sưng hạch bạch huyết, sốt, khàn giọng,…

2.3. Trẻ bị viêm tai

Viêm tai khiến hoạt động của tai bị ảnh hưởng, trẻ hay bị ù tai, đau trong tai, mệt mỏi và khó ngủ, đôi khi có chảy dịch tai, trẻ sốt cao, mệt mỏi,... Trẻ có thể viêm tai trong, tai giữa và tai ngoài, thường gặp nhất là viêm tai giữa. Sử dụng thuốc kháng sinh là cần thiết để kiểm soát bệnh do vi khuẩn, hãy đi khám bác sĩ để điều trị tránh biến chứng.

Cần dùng kháng sinh nếu viêm tai ở trẻ do vi khuẩn

2.4. Trẻ bị đau mắt đỏ

Đau mắt đỏ ở trẻ có rất nhiều nguyên nhân như virus, vi khuẩn, bị kích thích hoặc dị ứng. Trường hợp trẻ bị đau mắt đỏ kèm theo sưng mắt, chảy nhiều dịch màu vàng hoặc xanh đi kèm với nhiều triệu chứng nghi ngờ nhiễm trùng khác, hãy đưa trẻ đi khám để có thể chỉ định dùng kháng sinh điều trị bệnh phù hợp.

Ngoài ra các vấn đề bệnh lý do nhiễm trùng khác cần được sử dụng kháng sinh để điều trị. Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh cần phải tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ để đạt hiệu quả điều trị cao nhất cũng như tránh tình trạng kháng kháng sinh và các tác dụng phụ của kháng sinh.

3. Lưu ý để tránh lạm dụng thuốc kháng sinh ở trẻ

Việc lạm dụng dùng thuốc kháng sinh nói chung và ở trẻ nhỏ nói riêng đang là vấn đề đáng báo động ở nước ta, điều này gây những hệ lụy khôn lường cho trẻ và sức khỏe sau này của trẻ. Càng lạm dùng thuốc kháng sinh thì tình trạng kháng thuốc càng cao, việc điều trị nếu trẻ nhiễm khuẩn sau này sẽ khó khăn hơn.

Do đó, hãy lưu ý tránh lạm dụng thuốc kháng sinh vào mục đích không cần thiết với những điều sau:

3.1. Không dùng thuốc kháng sinh khi không có chỉ định của bác sĩ

Do tâm lý lo lắng mà không ít cha mẹ khi trẻ xuất hiện tình trạng ho, sốt, cảm lạnh,… đã vội cho trẻ dùng thuốc kháng sinh. Thói quen này cần loại bỏ ngay lập tức, hãy theo dõi tình trạng bệnh, đưa trẻ đi khám bác sĩ và dùng thuốc kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ.

3.2. Uống thuốc kháng sinh đúng liều, đúng liệu trình và thời gian điều trị

Liều điều trị dùng thuốc kháng sinh ở người lớn khác với trẻ nhỏ, do đó tuyệt đối không áp dụng dùng thuốc ở người lớn cho trẻ và ngược lại. Việc ngưng dùng thuốc giữa chừng khi chưa hết liều kháng sinh hoặc dùng kéo dài đều có thể gây nhờn thuốc, khiến bệnh tiến triển nặng và khó kiểm soát hơn.

Cần tuân thủ hướng dẫn khi dùng kháng sinh cho trẻ

3.3. Tiêm vắc xin phòng bệnh cho trẻ

Hiện nay nhiều bệnh truyền nhiễm thường gặp đã có thể phòng ngừa bằng vắc xin, hãy chủ động cho trẻ tiêm phòng để giảm nguy cơ mắc bệnh. Do đó, trẻ cũng ít mắc bệnh cũng như ít phải sử dụng thuốc kháng sinh điều trị. Các loại vắc xin phòng bệnh nên tiêm phòng cho trẻ đủ tuổi gồm: ho gà, bệnh phế cầu khuẩn,…

Như vậy, khi nào dùng thuốc kháng sinh cho trẻ cần theo chỉ định của bác sĩ, tránh lạm dụng, gây tình trạng kháng thuốc kháng sinh và các tác dụng phụ kèm theo. Nếu có thắc mắc khác, hãy liên hệ với MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được tư vấn.