Ý nghĩa của xét nghiệm CA 125 và lưu ý khi thực hiện

CA 125 là một trong những dấu ấn ung thư được sử dụng phổ biến, giúp chỉ điểm tương đối chính xác các khối u biểu mô không nhầy của buồng trứng. Với sự xuất hiện của chỉ số CA 125 bất thường, có thể sàng lọc phát hiện sớm phụ nữ bị ung thư buồng trứng. Chi tiết hơn về ý nghĩa và cách xét nghiệm CA 125, hãy cùng MEDLATEC tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

1. Chỉ số CA 125 có vai trò gì trong ung thư buồng trứng?

CA 125 là một loại protein có mặt trong máu, đây được coi là chất chỉ điểm ung thư do khi có tế bào u, đặc biệt là ung thư buồng trứng thì nồng độ CA 125 sẽ cao gấp nhiều lần. Cụ thể, ở người bình thường, chỉ số CA 125 ở mức khoảng 35 U/ml. Còn ở bệnh nhân ung thư, nồng độ chất này thường tăng cao hơn ngưỡng bình thường tùy theo mức độ tiến triển của bệnh và điều trị. Ngoài ung thư buồng trứng, CA 125 tăng còn có thể do các ung thư khác nhưng kém đặc hiệu hơn như: ung thư phổi, lạc nội mạc tử cung, ung thư đại trực tràng, ung thư vú,...

Xét nghiệm CA 125 giúp phát hiện ung thư buồng trứng

Trong sàng lọc, chẩn đoán và điều trị ung thư buồng trứng, dấu ấn ung thư CA 125 có vai trò quan trọng, được dùng với những mục đích sau:

1.1. CA 125 là dấu ấn phát hiện sớm ung thư buồng trứng

Với độ nhạy của CA 125, có đến 80% bệnh nhân ung thư buồng trứng sớm có nồng độ protein này trong huyết tương tăng thấy rõ. Mức độ tăng CA 125 tỷ lệ thuận với tiến triển bệnh. 

Chỉ số CA 125 có độ nhạy cao trong chẩn đoán ung thư buồng trứng

Khi nồng độ CA 125 <35 U/ml nghĩa là nằm trong ngưỡng bình thường, độ đặc hiệu đạt đến 99% với người khỏe mạnh, 92% với người bị khối u buồng trứng lành tính và 83% với người mắc bệnh viêm phần phụ. Cũng vì độ đặc hiệu cao mà xét nghiệm CA 125 được ứng dụng trong sàng lọc ung thư buồng trứng ở các đối tượng nguy cơ cao.

1.2. Xét nghiệm CA 125 đánh giá kích thước khối u

Khi khối u buồng trứng nhỏ hơn 1 cm, mức độ CA 125 trong huyết tương có thể vẫn ở mức bình thường. Khi khối u lớn trên 2cm, nồng độ CA 125 sẽ tăng cao đạt trên 65 U/ml. Ở phụ nữ sau mãn kinh, nếu phát hiện có khối u phần phụ và xét nghiệm CA 125 thấy nồng độ đạt trên 65 U/ml thì nguy cơ ung thư buồng trứng đạt đến 95%.

1.3. Đánh giá hiệu quả điều trị ung thư buồng trứng

Không chỉ có ý nghĩa trong sàng lọc bệnh, xét nghiệm CA 125 còn được dùng trong đánh giá hiệu quả điều trị và khả năng đáp ứng của người bệnh. Bằng phẫu thuật hoặc các phương pháp điều trị khác, nếu khối u ung thư được loại bỏ hoàn toàn, CA 125 sẽ trở về mức bình thường sau khoảng 2 - 3 tuần. Ngược lại, nếu CA 125 không giảm chứng tỏ ung thư đang không đáp ứng điều trị, cần thay đổi phương pháp điều trị để đạt hiệu quả tốt hơn.

1.4. Theo dõi ung thư buồng trứng tái phát

Nếu sau điều trị, nồng độ CA 125 tăng trở lại thì đây là dấu hiệu cho thấy ung thư tái phát.

Xét nghiệm CA 125 để tiên lượng ung thư buồng trứng

1.5. Tiên lượng ung thư buồng trứng

Tiên lượng cho bệnh nhân ung thư buồng trứng liên quan đến chỉ số CA 125 ban đầu và sau điều trị. Nếu sau điều trị, chỉ số CA 125 vẫn cao trên 65 U/ml thì đây là tiên lượng xấu. Ngược lại nếu sau phẫu thuật hoặc 3 đợt hóa trị, CA 125 thấp dưới 10 U/ml thì tiên lượng khá tốt, thời gian sống trung bình đạt khoảng 5 năm.

Vẫn có những trường hợp ung thư buồng trứng không sản xuất CA 125 dẫn đến không thể phát hiện hay theo dõi bệnh qua chỉ số này. Khi đó, bác sĩ sẽ cần dùng xét nghiệm chất chỉ điểm khác hoặc phương pháp khác để theo dõi bệnh.

2. Khi nào cần xét nghiệm CA 125?

Mặc dù có khả năng sàng lọc tốt bệnh ung thư buồng trứng, song xét nghiệm CA 125 chỉ nên thực hiện trong các trường hợp nguy cơ cao sau:

• Phụ nữ nghi ngờ bị ung thư buồng trứng hoặc cần xác định khối u buồng trứng, phát hiện qua các dấu hiệu bệnh hoặc kết quả xét nghiệm dấu ấn ung thư loại 2 (SCC, CEA, CA19-9,...)

Xét nghiệm CA 125 cho người nghi ngờ bị ung thư buồng trứng

• Xét nghiệm cho người đã được chẩn đoán ung thư buồng trứng trước khi bắt đầu điều trị nhằm thu thập dữ liệu đánh giá hiệu quả điều trị.

• Xét nghiệm định kỳ nhằm phát hiện ung thư buồng trứng tái phát ở người đã điều trị bằng phẫu thuật hay hóa trị liệu.

• Sàng lọc ung thư buồng trứng ở những đối tượng có nguy cơ cao như có tiền sử gia đình mắc bệnh, từng phát hiện khối u buồng trứng,...Ngoài ra, bệnh nhân nghi ngờ ung thư phổi, ung thư nội mạc tử cung, ung thư đại trực tràng thì CA12-5 được coi như dấu ấn ung thư loại 2.

Các trường hợp cần xét nghiệm CA 125, bác sĩ sẽ dựa trên các đặc điểm trên để chỉ định xét nghiệm cũng như thực hiện các chẩn đoán khác phù hợp.

Kết quả xét nghiệm CA 125 bất thường chưa thể khẳng định chính xác bệnh, do vậy bệnh nhân không nên quá lo lắng mà nên trao đổi với bác sĩ để được tư vấn chẩn đoán.

3. Lưu ý khi thực hiện xét nghiệm CA 125

Kết quả xét nghiệm CA 125 có thể chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố dẫn đến sai lệch kết quả, do vậy cần lưu ý một số vấn đề sau để đảm bảo kết quả chính xác, ý nghĩa cao trong sàng lọc, chẩn đoán hay theo dõi ung thư buồng trứng.

3.1. Chỉ số xét nghiệm CA 125 ở phụ nữ mang thai

Ở phụ nữ mang thai, đặc biệt 3 tháng đầu tiên, nồng độ CA 125 có thể bị tăng cao sau đó sẽ giảm dần ở 3 tháng giữa và 3 tháng cuối, đây không phải là dấu hiệu ung thư mà cần theo dõi thêm.

3.2. Chỉ số xét nghiệm CA 125 ở chu kỳ kinh nguyệt

Tương tự như khi mang thai, trong thời gian hành kinh, chỉ số CA 125 cũng tăng nhẹ so với bình thường.

Chu kỳ kinh nguyệt có thể làm tăng chỉ số CA 125

3.3. Người mắc bệnh lành tính

Cụ thể, những người mắc bệnh viêm viêm phần phụ, viêm gan, viêm tụy,... có thể tăng nhẹ nồng độ CA 125 trong máu.

3.4. Hút thuốc lá

Hút thuốc lá có thể làm tăng chỉ số CA 125 và gây sai lệch cho kết quả chẩn đoán bệnh.

Không phải tất cả các trường hợp ung thư buồng trứng đều có xét nghiệm CA 125 bất thường song với độ đặc hiệu cao, không thể phủ nhận vai trò của chất này trong sàng lọc, chẩn đoán và theo dõi bệnh. Các đối tượng nguy cơ cao mắc ung thư buồng trứng nên xét nghiệm CA 125 theo chỉ định của bác sĩ.

Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC là cơ sở y tế uy tín, được nhiều bệnh nhân tin tưởng lựa chọn khi có nhu cầu làm xét nghiệm. Trung tâm xét nghiệm của bệnh viện đạt chuẩn quốc tế ISO 15189:2012,  có khả năng đáp ứng hơn 2000 xét nghiệm từ cơ bản đến chuyên sâu. Đội ngũ y bác sĩ, kỹ thuật viên nhiều kinh nghiệm đảm bảo cho kết quả nhanh và chính xác nhất. Ngoài ra, với việc được cấp chứng chỉ xét nghiệm đạt tiêu chuẩn CAP, xét nghiệm của MEDLATEC được công nhận trên thế giới. 

Nếu cần tư vấn thêm, liên hệ với MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được hỗ trợ.