Xét nghiệm tinh dịch đồ trên hệ thống máy phân tích tự động

Xét nghiệm tinh dịch đồ là xét nghiệm đánh giá số lượng và chất lượng tinh trùng trong tinh dịch bước đầu giúp bác sĩ phát hiện các trường hợp vô sinh nam, từ đó có những chỉ định chuyên sâu để định hướng được phác đồ điều trị cũng như các biện pháp hỗ trợ sinh sản và tỷ lệ thành công của các biện pháp hỗ trợ.

1. Chỉ định khi làm xét nghiệm tinh dịch đồ

- Khám tiền hôn nhân và đánh giá sức khỏe sinh sản nam giới.

- Kiểm tra chất lượng tinh dịch trước khi thực hiện các phương pháp hỗ trợ sinh sản

- Đánh giá số lượng, chất lượng của tinh trùng và chẩn đoán vô sinh ở nam giới

- Các trường hợp bệnh lý tinh hoàn, tuyến tiền liệt, đường tiết niệu ở nam giới,…

2. Đánh giá xét nghiệm tinh dịch đồ

Sau khi đối chiếu với giá trị bình thường của xét nghiệm tinh dịch đồ, có thể biết được tình trạng bất thường và bình thường về chức năng sinh sản của nam giới:

- Các chỉ số bình thường theo cập nhật mới của WHO 2010.

a. Đánh giá mật độ tinh trùng

  + Mật độ tinh trùng < 15 triệu tinh trùng: Giảm tinh trùng

• Tinh trùng giảm < 15 triệu/mL, hoặc < 40 triệu tinh trùng mỗi lần xuất tinh là tinh trùng ít và có nguy cơ hiếm muộn cao.

• Tinh trùng giảm < 5 triệu/mL: thiểu tinh và có nguy cơ vô sinh.

• Số lượng tinh trùng giảm có thể do nội tiết, bệnh lý ở tinh hoàn hay sử dụng thuốc.

+ Mật độ tinh trùng < 1 triệu tinh trùng gọi là ẩn tinh trùng: mật độ tinh trùng rất thấp/vô tinh có thể do các nguyên nhân tắc nghẽn ống dẫn tinh, hoặc các bất thường ở nhiễm sắc thể hay đoạn gen AZF.

  + Mật độ tinh trùng > 250 triệu tinh trùng gọi là đa tinh trùng: là tình trạng tăng tiết, số lượng tinh trùng quá nhiều sẽ ảnh hưởng đến sự di chuyển của tinh trùng, từ đó làm giảm chất lượng tinh trùng.

b. Đánh giá khả năng di động của tinh trùng

+ Tinh trùng di động < 40 % và tinh trùng di động tiến tới < 20 %: Suy nhược tinh trùng.

c. Đánh giá hình thái tinh trùng

+ Tinh trùng có hình dạng bình thường < 3%: Dị dạng tinh trùng

Nếu kết quả đầu tiên bất thường, nên kiểm tra ít nhất 2 lần, cách nhau ít nhất 2 tuần giữa mỗi lần kiểm tra.

Không thể khẳng định chính xác một người nam giới có số lượng tinh trùng thấp sẽ bị vô sinh vì còn phụ thuộc rất nhiều yếu tố bệnh lý của người nam và người nữ. Do vậy đánh giá kết quả cần phải có sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa.

Hình ảnh: Hình thái tinh trùng

3. Cách lấy mẫu bệnh phẩm

- Tinh dịch phải được lấy bằng tay (như thủ dâm). Không được dùng bao cao su vì bao cao su thường có chất diệt tinh trùng (có loại bao cao su chuyên biệt dành cho việc lấy tinh trùng). Người lấy cần rửa tay sạch trước khi lấy, tránh rửa tay bằng xà phòng vì có thể làm chết tinh trùng.

- Thời điểm tốt nhất để lấy mẫu thử là sau khi kiêng xuất tinh từ 3 - 5 ngày. Nếu kiêng dưới 3 ngày, có thể giảm số lượng tinh trùng. Nếu kiêng trên 5 ngày, có thể giảm độ di động và tăng tỷ lệ tinh trùng chết.

- Lọ đựng tinh dịch phải được tiệt trùng và làm bằng loại nhựa không ảnh hưởng đến tinh trùng.

4. Cách vận chuyển, bảo quản mẫu

- Kiêng xuất tinh từ 2-7 ngày. Tốt nhất nên lấy tinh trùng để xét nghiệm vào thời gian kiêng quan hệ từ 3-5 ngày. Bởi việc xuất tinh thường xuyên có thể khiến số lượng và mật độ tinh trùng thấp, hoặc quá lâu không xuất tinh có thể khiến tinh dịch đồ có nhiều tinh trùng già, yếu, chết, và độ nhớt tinh dịch tăng khiến cho khả năng di động của tinh trùng bị giảm.

- Nếu lấy mẫu tinh dịch tại nhà bạn cần bảo quản mẫu, sau khi lấy nên để tủ ấm nhiệt độ 20 đến 37 độ C, tốt nhất là 37 độ C để tạo một trường thích hợp nhất không làm ảnh hưởng đến độ di động của tinh trùng. Nếu ở nhiệt độ quá cao có thể làm chết tinh trùng, nên chuyển tinh trùng đến phòng xét nghiệm trong thời gian không quá 1 giờ để tránh tinh trùng bị bất hoạt.

- Còn nếu lấy mẫu tại cơ sở y tế thì bạn không phải quan tâm điều này. Sau khi lấy mẫu bạn lập tức đưa cho nhân viên y tế, họ sẽ giúp bạn bảo quản bằng thiết bị chuyên dụng và đưa đi xét nghiệm.

5. Một số yếu tố làm ảnh hưởng đến xét nghiệm

a. Các tác nhân ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng tinh trùng

- Thuốc, cà phê, rượu, thuốc lá, thảo dược có thể giết chết hoặc làm thương tổn các tế bào tiết ra nội tiết testosteron, sản xuất ra tinh trùng. Ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng tinh trùng.

- Mẫu tinh dịch để trong môi trường lạnh có thể làm chết hoặc giảm khả năng di động của tinh trùng ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm

- Xuất tinh không hoàn toàn, đây là trường hợp phổ biến của việc lấy mẫu bằng cách thủ dâm. Lúc này mẫu bệnh phẩm lấy được có thể sẽ chỉ có  tinh tương, ít phần tinh trùng. Làm việc nhận định mật độ tinh trùng sai lệch.

b. Một số yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm tinh dịch đồ

 - Tinh dịch đồ tốt nhất nên thực hiện trong vòng 1giờ sau khi lấy mẫu, tối đa là 2 giờ. Nếu để lâu tinh trùng sẽ giảm độ di động.

- Mẫu tinh dịch quá nhiều hồng cầu, bạch cầu hoặc tế bào khác ảnh hưởng đến việc đánh giá mật độ tinh trùng.

- Mẫu bảo quản không đảm bảo 37 độ C ảnh hưởng đến việc đánh giá thời gian ly giải.

- Hóa chất, thuốc nhuộm không đảm bảo (bị nhạt màu, bay hơi,...) dẫn đến sai số tỷ lệ sống của tinh trùng.

- Trang thiết bị không được vệ sinh, bảo dưỡng, hiệu chuẩn định kỳ,..

- Mẫu không được trộn đều trước khi tiến hành phân tích, làm ảnh hưởng đến kết quả đo mật độ cũng như khả năng di động của tinh trùng.

- Kỹ thuật viên chưa được đào tạo thành thạo về cách đánh giá, nhận định kết quả hay xử lý các tình huống khó trong quá trình thao tác kỹ thuật

Tài liệu tham khảo

- Tổ chức Y tế Thế Giới (2010).Cẩm nang của tổ chức y tế thế giới cho xét nghiệm chuẩn đoán và xử lý tinh dịch người. Nhà xuất bản y học, ấn bản lần V: 115, 11-13.

Mọi chi tiết, Quý vị vui lòng liên hệ:

Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC  

Địa chỉ: 42 Nghĩa Dũng, Ba Đình, Hà Nội  | 99 Trích Sài, Tây Hồ, Hà Nội

Tổng đài: 1900 56 56 56

Website: www.medlatec.vn