Xét nghiệm calcitonin - những bí mật bạn đọc đừng bỏ lỡ

Calcitonin người (hCT) được tiết ra chủ yếu ở tế bào cận nang C của tuyến giáp sau đó chuyển hóa tại gan hoặc thận và được điều hòa bởi nồng độ calci huyết thanh. Định lượng calcitonin được bác sĩ dùng khi cần hỗ trợ chẩn đoán và điều trị bệnh lý liên quan đến tuyến giáp.

1. Xét nghiệm calcitonin là gì?

Calcitonin là một peptide gồm 32 acid amin với trọng lượng phân tử khoảng 3418 Da. Về mặt sinh học, calcitonin gây ảnh hưởng đến sự chuyển hóa của calci và phospho, là chất ức chế sự hủy xương nhằm ngăn chặn sự mất xương vào các thời điểm hạ calci máu. 

Nồng độ hCT tương đối cao ở trẻ sơ sinh, giảm dần cho đến lúc trưởng thành. Nhìn chung, nồng độ hCT huyết thanh ở nam cao hơn nữ. Các nghiên cứu cho thấy nồng độ hCT ở những người hút thuốc cao hơn người bình thường. 

Calcitonin được xem như một dấu ấn ung thư sử dụng để chẩn đoán, đánh giá đáp ứng điều trị và theo dõi tái phát ung thư tuyến giáp thể tủy.

2. Khi nào cần làm xét nghiệm calcitonin?

ung thư tuyến giáp là một trong những bệnh phổ biến ở Việt Nam, chiếm khoảng 1 - 2% trong các loại ung thư. Ung thư tuyến giáp thể tủy chiếm tỷ lệ 5 - 10% trong số các bệnh nhân được xác định là ung thư tuyến giáp chủ yếu liên quan đến yếu tố di truyền và nội tiết.

Hình 1: Vị trí tuyến giáp

Xét nghiệm calcitonin được xem như một dấu ấn ung thư tuyến giáp thể tủy, vì vậy ai cũng có thể làm xét nghiệm này để sàng lọc ung thư tuyến giáp. Tuy nhiên, một số người bệnh có những dấu hiệu sau nên làm xét nghiệm này một các nghiêm túc và thường xuyên hơn:

• Bệnh nhân nghi ngờ ung thư tuyến giáp thể tủy với các triệu chứng: có khối u ở cổ, đau họng hoặc mặt trước cổ, thay đổi hay khàn giọng, khó nuốt hoặc khó thở, ho dai dẳng không do cảm lạnh.

• Những thành viên của các gia đình bị đa u nội tiết loại 2, làm định kỳ ngay từ nhỏ.

• Bệnh nhân theo dõi điều trị ung thư tuyến giáp thể tủy, xét nghiệm cần theo dõi định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện tái phát.

• Xuất hiện u giáp trạng, cứng, di chuyển khi nuốt.

• Cảm giác nuốt vướng ở cổ.

• Sưng tuyến bạch huyết và vùng cổ đau, xuất hiện hạch nhỏ mềm, biểu hiện di động cùng bên với khối u.

3. Ý nghĩa của xét nghiệm calcitonin

3.1. Ý nghĩa lâm sàng của xét nghiệm calcitonin

Xét nghiệm calcitonin hữu ích giúp chẩn đoán và theo dõi sau mổ ung thư tuyến giáp thể tủy. Trường hợp bệnh nhân sau phẫu thuật, nồng độ calcitonin vẫn cao chứng tỏ việc phẫu thuật chưa loại bỏ hoàn toàn nguyên nhân gây tăng nồng độ hCT. Nếu nồng độ sau phẫu thuật được hạ thấp sau đó lại tăng lên, chứng tỏ ung thư có thể đã tái phát.

Xét nghiệm này hữu ích trong việc sàng lọc ung thư tuyến giáp cho các thành viên trong các gia đình có nguy cơ mắc ung thư giáp.

Nếu nồng độ hCT thấp trên bệnh nhân có các triệu chứng của ung thư tuyến giáp, có thể nghĩ đến không phải ung thư tuyến giáp thể tủy.

Nồng độ calcitonin cũng có thể tăng trong các ung thư khác như: ung thư phổi, ung thư vú, ung thư tụy. Mức độ tăng nhẹ calcitonin cũng có thể tăng trong viêm tuyến giáp tự miễn.

Trong ung thư tuyến giáp thể tủy, nồng độ hCT tăng trong khi các nồng độ T3, FT4, TSH có thể bình thường.

Để xác định một ung thư tuyến giáp cần thực hiện kết hợp nhiều can thiệp Y tế:

• Thăm khám lâm sàng: giúp đánh giá tính chất khối u.

• Siêu âm màu tuyến giáp: xác định tính chất ác tính của khối u qua hình ảnh.

Hình 2: Phương pháp siêu âm tuyến giáp

• Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA): tiêu chuẩn vàng trong xác định u lành tính hay ác tính.

Giá trị bình thường của xét nghiệm calcitonin:

Nam giới: 0 - 14.30 pg/mL.

Nữ giới: 0 - 9.82 pg/mL.

Các giá trị bình thường của xét nghiệm còn phụ thuộc vào phòng xét nghiệm, điều kiện làm xét nghiệm. Nếu bệnh nhân làm test kích thích như sử dụng calcium hay pentagastrin thì giá trị bình thường sẽ khác.

3.2. Tăng nồng độ calcitonin

Hay gặp do các nguyên nhân sau:

• Ung thư tuyến giáp thể tủy;

• Viêm tuyến giáp;

• U biểu mô tuyến của tuyến cận giáp;

• Tăng sản tuyến cận giáp;

• Ung thư phổi tế bào nhỏ;

• Khối u tế bào đảo tụy;

• Sản xuất calcitonin lạc chỗ;

• Bệnh nhân suy thận mạn;

• Bệnh nhân bị ung thư vú;

• Tăng sản tế bào C của tuyến cận giáp;

• Bệnh nhân mắc xơ gan do rượu;

• Bệnh nhân bị tăng calci máu;

• Hội chứng tăng ure máu.

4. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm calcitonin

Xét nghiệm calcitonin được thực hiện trên mẫu huyết thanh hoặc huyết tương. Các trường hợp mẫu huyết thanh, huyết tương bị vỡ hồng cầu cần được loại bỏ. Xét nghiệm tuân theo nguyên lý điện hóa phát quang nên sẽ bị ảnh hưởng nếu bệnh nhân sử dụng biotin. 

Ở bệnh nhân dùng biotin liều cao (> 5mg/ngày) không nên lấy mẫu cho đến ít nhất 8h sau khi dùng biotin liều cuối. Kết quả xét nghiệm không bị nhiễu bởi các yếu tố thấp khớp với nồng độ lên đến 1200 IU/mL.

5. Làm xét nghiệm calcitonin ở đâu?

Hiện nay, có nhiều cơ sở Y tế thực hiện được xét nghiệm calcitonin. Tuy nhiên, để lựa chọn một cơ sở Y tế đáng tin cậy là việc mà hầu hết chúng ta đang lo lắng.

Xét nghiệm calcitonin được thực hiện hàng ngày tại Trung tâm Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC trên hệ thống máy móc đồng bộ, hiện đại. Với kinh nghiệm hơn 24 năm hình thành và phát triển, chắc chắn MEDLATEC là địa chỉ xét nghiệm và kiểm tra sức khỏe mang đến sự hài lòng cho quý khách hàng.

Hình 3: Trung tâm Xét nghiệm MEDLATEC

Trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với đại dịch SARS-CoV-19, chúng ta càng cần phải quan tâm đến sức khỏe của bản thân vì sự nguy hiểm của việc mắc virus Corona trên người bị bệnh nền hơn rất nhiều đối với cơ thể khỏe mạnh mắc virus.

Liên hệ ngay tổng đài 1900 56 56 56 của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC để được tư vấn sức khỏe miễn phí và sử dụng các dịch vụ Y tế thông minh, tiện ích của MEDLATEC.