Ung thư thận: cơ chế sinh bệnh và dấu hiệu điển hình

Ung thư thận gồm nhiều dạng như ung thư tế bào thận, u lympho thận, sarcoma thận,… nhưng phổ biến nhất vẫn là ung thư tế bào thận. Bệnh phổ biến hơn ở nam giới, dấu hiệu bệnh giai đoạn đầu rất mờ nhạt nên khó phát hiện. Đến khi triệu chứng trở nên rõ ràng, bệnh thường đã tiến triển nặng, điều trị khó khăn, tiên lượng xấu.

1. Tổng quan về bệnh ung thư thận

Trong các bệnh ung thư nói chung, ung thư thận không phải là phổ biến, chỉ chiếm khoảng 1 - 2% tổng số trường hợp ung thư ở người lớn. Đối tượng thường mắc bệnh là nam giới trên 40 tuổi, song nữ giới cũng vẫn có nguy cơ gặp phải. 

Thận là cơ quan có vai trò lọc máu, loại bỏ chất thải

1.1. Bác sĩ giải đáp chi tiết Ung thư thận là gì?

Thận là cơ quan nằm ở ngay thắt lưng với hai quả thận nằm hai bên xương sống con người. Dù kích thước không lớn song thận có vai trò vô cùng quan trọng, đó là lọc máu để loại bỏ chất thải bằng đường tiểu ra ngoài. Có nhiều thể bệnh song phổ biến nhất vẫn là ung thư biểu mô tế bào thận, chiếm tới 90 - 95% các ca bệnh.

Ngoài ra còn có các dạng ung thư thận sau:

• Ung thư biểu mô tế bào thận chuyển tiếp: khi ung thư thận khởi phát từ tế bào chuyển tiếp thuộc niêm mạc bể thận.

• Ung thư sarcoma: đây là dạng hiếm gặp, khi tế bào ung thư khởi phát ở mô liên kết hoặc các mạch máu của thận.

• Khối u Wilms: ung thư thận này xảy ra phổ biến hơn ở trẻ nhỏ, song tỉ lệ mắc bệnh cũng rất thấp.

Dù ở dạng nào thì ung thư thận cũng là bệnh lý nguy hiểm, tiến triển âm thầm gây ra nhiều biến chứng nặng. Nguy hiểm nhất là ung thư thận tiến triển, di căn tới nhiều cơ quan xung quanh lẫn xa hơn.

Ung thư thận nguy hiểm nhất khi khối u kích thước lớn và di căn xa

1.2. Cơ chế sinh bệnh và tiến triển ung thư thận

Tế bào ung thư thận có thể khởi phát ở nhiều nơi và chia thành nhiều thể bệnh khác nhau, tuy nhiên ung thư tế bào thận khởi phát từ nhu mô là phổ biến nhất. Từ một vài tế bào bất thường, chúng sẽ nhân lên số lượng nhanh chóng và tụ lại thành khối u. 

Khi kích thước khối u ngày càng tăng dần, đến một lúc nào đó sẽ phá vỡ bao thận và xâm lấn tới lớp mỡ xung quanh. Từ giai đoạn này, ung thư sẽ tiến triển rất nhanh, đầu tiên sẽ xâm lấn sáng các tặng gần như gan, đại tràng. Sau khi lan đến hạch bạch huyết và tĩnh mạch, tế bào ung thư sẽ di căn theo hai con đường này đến các cơ quan xa như  gan, phổi, xương, não,...

1.3. Nguyên nhân

Hiện nay nguyên nhân gây ung thư thận vẫn chưa được làm rõ, song các nhà khoa học đã xác định được một số yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh, bao gồm:

Hút thuốc lá

Đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu được xác định gây ra bệnh ung thư thận. Một thống kê y học đã cho biết, có tới 30% nam giới và 23% nữ giới bị ung thư thận hút thuốc thường xuyên. Hút thuốc lá càng lâu, mức độ hút càng nhiều thì nguy cơ mắc ung thư thận và các bệnh lý liên quan càng cao.

Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc ung thư thận

Cơ chế được giải thích do trong khói thuốc lá có rất nhiều độc tố hàm lượng vượt quá mức an toàn, chúng có thể gây tổn thương DNA của tế bào. Tiêu biểu là dạng chất pyrene trong khói thuốc dễ gây tổn thương gen 32, làm tăng nguy cơ mắc ung thư thói chung và ung thư thận nói riêng.

Tiếp xúc với hóa chất độc hại

Cơ thể thường xuyên tiếp xúc với một vài loại cacbua hydro thơm đa vòng dễ làm đột biến gen, biến đổi tế bào dẫn tới nhiều loại ung thư. Đối tượng nguy cơ là những người thuộc nghề in, nhuộm, làm tóc nhiều hóa chất, tiếp xúc với trăng dầu trực tiếp.

Yếu tố di truyền

Ung thư nói chung và ung thư thận nói riêng thường xuất hiện ở nhiều thế hệ trong công ty, mặc dù thời gian vận hành hoạt động vẫn tương đối tốt. 

1.4. Giải phẫu bệnh của ung thư thận

Dựa trên vị trí khởi phát và hình thành khối u của tế bào ung thư, có thể chia ung thư phổi thành 2 nhóm chính:

Hình ảnh đại thể

Tế bào bất thường và khối u thường khởi phát ở vùng vỏ thận, có thể xâm lấn sang đài bể thận. Đặc điểm đặc biệt là u ung thư thận đại thể thường có màu vàng nhạt hoặc vàng đậm. Xung quanh có nhiều vùng thận bị hoại tử, có thể bị vôi hóa hoặc chảy trong vỏ bao bọc.

Các dạng ung thư thận khác nhau có đặc điểm tiến triển khác nhau

Hình ảnh vi thể

Tế bào ung thư thường khởi phát từ biểu mô ống lượn gần - nhóm tế bào sát nhau, được ngăn cách bởi mô liên kết thưa. Các tế bào bệnh có dạng nang, xếp sát nhau thành cấu trúc tương đối ổn định.

Ung thư thận thường là ung thư biểu mô tuyết và bao gồm nhiều loại tế bào khác nhau. Chiếm khoảng 75% là các tế bào sáng, có hình tròn, nhân nhỏ. Ít gặp hơn là tế bài hạt, tế bào nhỏ, tế bào dạng sarcom.

2. Người bệnh ung thư thận có triệu chứng gì?

Thường khi bệnh ở giai đoạn khởi phát, người bệnh không có triệu chứng điển hình gì, vì thế rất khó để phát hiện bệnh bằng dấu hiệu. Khi khối u ung thư đã hình thành tương đối lớn, chức năng thận bị ảnh hưởng, triệu chứng sẽ xuất hiện ngày càng rõ ràng.

2.1. Tình trạng đái ra máu

Đến 80% trường hợp ung thư thận có triệu chứng đái ra máu với máu lẫn trong nước tiểu, không có cục máu đông. Đái ra máu có thể đi kèm với những cơn đau quặn bụng, khiến người bệnh khó chịu.

2.2. Sờ có khối u vùng thắt lưng

Hai quả thận nằm ngay ở vùng thắt lưng, vì thế nếu có khối u bất thường kích thước lớn, bác sĩ có thể sờ thấy khối u với bờ rắn chắc. Đây cũng là nguyên nhân gây đau thắt lưng điển hình.

2.3. Đau vùng thắt lưng

Khi u phát triển đến kích thước lớn, bắt đầu làm tăng kích thước bao thận người bệnh thường xuyên thấy đau lưng. Một vài trường hợp đau nghiêm trọng hơn có thể  bắt nguồn từ cục máu đông làm tắc đường máu.

Triệu chứng ung thư thận còn tùy thuộc vào giai đoạn bệnh

Ngoài 3 triệu chứng điển hình này, người bệnh còn gặp các triệu chứng khác do ung thư gây ra như: sốt kéo dài, có thể có giãn tĩnh mạch tinh ở cùng bên với u thận, tăng huyết áp, cơ thể giảm sút nhanh chóng,…

Như vậy, phát hiện sớm giúp điều trị ung thư thận dễ dàng, người bệnh có thể khỏi bệnh hoàn toàn. Tuy nhiên việc phát hiện sớm bệnh qua dấu hiệu gần như không thể, vì thế cần tầm soát định kỳ kiểm tra, nhất là nam giới trên 40 tuổi.