Tinh trùng loãng: nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Tinh trùng loãng là hiện tượng tinh dịch của nam giới có sự bất thường về chất lượng cũng như số lượng tinh trùng; tinh dịch không đủ chất dương dưỡng và không đủ bảo vệ cho sự hoạt động của tinh trùng. Nếu chủ quan không thăm khám, điều trị sớm có thể dẫn đến vô sinh, hiếm muộn, ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình.

1. Tinh trùng loãng và những dấu hiệu nhận biết điển hình

Trung bình mỗi nam giới khi xuất tinh bình thường đạt lượng tinh dịch với thể tích khoảng 2 - 5 ml. Tinh dịch bao gồm lượng nhỏ tinh trùng và dịch, trong đó mật độ tinh trùng đảm bảo khoảng 20 triệu con/ml. Nếu mật độ tinh trùng thấp hơn 10 triệu con/ml thì là tinh trùng loãng.

Tinh trùng loãng là nguyên nhân gây vô sinh hiếm muộn 

Tuy nhiên để phát hiện tinh trùng loãng bằng mắt thường cần dựa trên các dấu hiệu có thể nhìn thấy như:

• Tinh dịch trong: bình thường tinh dịch khá đặc sệt, nhưng lượng tinh trùng ít khiến tinh dịch trong suốt, có thể hơi nhầy.

• Tinh dịch xuất ra ngoài bình thường hóa lỏng sau 30 - 45 phút, còn tinh trùng loãng sẽ nhanh hóa lỏng hơn.

• Tinh dịch có mùi bất thường: đây là dấu hiệu kèm theo ở những nam giới ít tinh trùng do bệnh lý.

• Ít tinh dịch.

Có những nam giới không hề có dấu hiệu triệu chứng trên nhưng vẫn bị ít tinh trùng. Thường họ chỉ phát hiện bệnh khi chức năng tình dục hoặc chức năng sinh sản có vấn đề, cần tìm chính xác nguyên nhân mới có thể khắc phục được tình trạng này.

Tinh trùng loãng có thể gặp ở nam giới có chức năng tình dục bình thường

2. Nguyên nhân gây ra tinh trùng loãng

Nếu nguyên nhân gây tình trùng loãng là do thói quen sống hoặc dinh dưỡng thì việc khắc phục tương đối dễ dàng, nhất là khi phát hiện bệnh sớm. Nếu do nguyên nhân bệnh lý, cần điều trị triệt để mới có thể cải thiện được số lượng tinh trùng cũng như chức năng sinh sản.

2.1. Nguyên nhân bệnh lý

Bệnh lý ở cơ quan sinh dục nam giới có thể gây ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng như:

Do bẩm sinh

Một số bệnh lý có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng, khả năng sinh tinh, nuôi dưỡng tinh trùng cũng như phóng tinh gặp khó khăn. Tiêu biểu là lạc tinh hoàn (tinh hoàn ẩn); các dị tật cơ quan sinh dục như teo tinh hoàn, thắt ống dẫn tinh,...

Giãn tĩnh mạch bìu

Đây là nguyên nhân phổ biến gây vô sinh ở nam giới, bệnh không chỉ ảnh hưởng đến số lượng mà chất lượng tinh trùng cũng thấp hơn.

Nhiễm trùng

Nhiễm trùng đường tình dục gây viêm cơ quan sinh sản hoặc các bệnh lý xã hội (như bệnh lậu) cũng là một trong những nguyên nhân bệnh lý gây ít tinh trùng.

Khối u

Khối u bất thường, có thể là ác tính hoặc lành tính trong tinh hoàn đều ảnh hưởng đến chức năng sản xuất tinh trùng của cơ quan này. Ít tinh trùng là một trong những ảnh hưởng đó.

Rối loạn hormone

Để sản xuất tinh trùng đảm bảo cả về số lượng và chất lượng thì không thể thiếu vai trò của các hormone sinh dục nam. Các hormone vai trò này được tạo ra bởi tuyến yên, vùng dưới đồi hoặc ngay trong tinh hoàn. Bất cứ sự rối loạn hormone nào liên quan cũng đều ảnh hưởng đến việc sản xuất cũng như số lượng tinh trùng.

Rối loạn hormone gây giảm chất lượng và số lượng tinh trùng

Ngoài ra còn 1 số nguyên nhân bệnh lý ít gặp hơn có thể gây ít tinh trùng gồm: tổn thương hoặc bệnh lý ở ống dẫn tinh trùng, kháng thể kháng tinh trùng hoặc do xuất tinh ngược dòng (tinh trùng xuất tinh không ra ngoài bình thường mà đi ngược lại hòa tan với nước tiểu.

2.2. Nguyên nhân thói quen sống

Những thói quen sinh hoạt, dinh dưỡng không lành mạnh cũng giảm lượng tinh trùng và ảnh hưởng đến chức năng sinh sản của nam giới.

Xuất tinh thường xuyên

Việc quan hệ tình dục hoặc thủ dâm có dày đặc (nhiều lần trong ngày) sẽ khiến lượng tinh trùng và tinh dịch không kịp sản xuất đủ. Tình trạng này sẽ khiến lần xuất tinh đầu sẽ nhiều, sau sẽ ít dần và loãng hơn, nhiều hơn có thể không xuất tinh khi đạt cực khoái. 

Vì thế, các chuyên gia khuyên nam giới không nên quan hệ tình dục quá mức, cần ít nhất vài giờ đồng hồ để tinh hoàn có thể sản xuất lượng tinh dịch đủ khỏe mạnh.

Không phải xuất tinh do đạt cực khoái

Lượng tinh trùng sẽ nhiều nhất khi đạt cực khoái. Tuy nhiên nhiều nam giới nhầm lẫn về lượng nhỏ tinh dịch và tinh trùng rỉ ra ở màn dạo đầu hoặc chưa đến cực khoái. 

Kẽm là dinh dưỡng quan trọng với sức khỏe nam giới

Dinh dưỡng thiếu kẽm

Tình trạng thiếu kẽm gây ra tinh dịch loãng thường xảy ra ở những nam giới mà hệ miễn dịch gặp vấn đề, coi tinh trùng là tác nhân lạ và sản sinh kháng thể chống lại. Việc bổ sung đủ lượng kẽm vừa làm giảm tác dụng của kháng thể kháng tinh trùng vừa tăng số lượng tinh trùng. Song các trường hợp này chuyên gia vẫn khuyên nam giới nên chủ động thăm khám, điều trị sớm.

Lạm dụng đồ uống có cồn và chất kích thích

Việc sử dụng quá nhiều đồ uống có cồn như bia, rượu,... chất kích thích như hút thuốc lá cũng sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng của tinh trùng cũng như khả năng sinh sản của nam giới.

3. Điều trị tinh trùng ít ở nam giới thế nào?

Đầu tiên, nam giới cần được chẩn đoán để xác định chính xác tinh trùng loãng và có vấn đề sức khỏe nào liên quan khác hay không. Xét nghiệm tinh dịch đồ phân tích trên lượng tinh dịch của 1 lần xuất tinh bình thường sẽ cung cấp những thông tin như: độ acid, thời gian hóa lỏng, mật độ tinh trùng, sức khỏe tinh trùng,… 

Ngoài ra, thăm hỏi tiền sử sức khỏe, uống rượu, hút thuốc lá hoặc bệnh lý liên quan cũng giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn. Nếu nghi ngờ nguyên nhân do rối loạn hormone, xét nghiệm kiểm tra sức khỏe của tinh hoàn và cơ quan sinh sản khác sẽ được xem xét.

Không phải tất cả các trường hợp tinh trùng ít đều phải điều trị, nếu sức khỏe tinh trùng vẫn tốt và mức độ bệnh vẫn đảm bảo khả năng thụ thai thì có thể không cần điều trị. Biện pháp áp dụng sẽ là cải thiện số lượng, chất lượng tinh trùng tại nhà bằng thói quen sinh hoạt lành mạnh. 

Tinh trùng loãng do bệnh lý cần được điều trị

Các trường hợp tinh trùng loãng do nhiễm trùng hoặc bệnh lý xã hội thì cần điều trị, thường điều trị bằng liệu pháp kháng sinh. Nếu nguyên nhân do rối loạn nội tiết tố, điều trị cân bằng nội tiết tố sẽ là cần thiết. Cần kiểm tra có tình trạng giãn tĩnh mạch bìu hay không, nếu có cần xem xét điều trị bằng phẫu thuật.

Nếu nam giới đang có những thói quen xấu như: hút thuốc lá, lười tập thể dục, uống nhiều rượu bia,… thì nên hạn chế vì nó cũng ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng cũng như chức năng tình dục. Nếu nghi ngờ bản thân bị tinh trùng loãng, nam giới hãy chủ động thăm khám, kiểm tra để khắc phục sớm.