Tìm hiểu về bệnh lý tuyến tụy và vai trò của kỹ thuật chụp CT

Tụy là một phần của hệ tiêu hóa, thực hiện cả hai chức năng là ngoại tiết và nội tiết. Do tụy nằm ở phía sau phúc mạc nên thường bị che khuất, chính vì vậy mà các phương pháp như siêu âm, X - quang sẽ cho hình ảnh mờ, khó phân biệt các tình trạng khác nhau.

Chụp cắt lớp vi tính hay còn gọi là chụp CT Scanner là phương pháp được cho là tối ưu và cho hình ảnh rõ nhất các cấu trúc bên trong kể cả mạch máu. Hãy cùng MEDLATEC tìm hiểu về vai trò của kỹ thuật này trong chẩn đoán các bệnh liên quan đến tuyến tụy hiện nay.

1. Nguyên nhân dẫn đến các bệnh tuyến tụy thường gặp

Nhóm nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân gây các bệnh ở tụy rất đa dạng, tuy nhiên chủ yếu là do sỏi mật rơi vào ống tụy, giun chui lên ống mật - tụy hoặc do lạm dụng thức uống có cồn như rượu, bia. Theo thống kê thì chúng chiếm đến khoảng 80% trong số các nguyên nhân gây bệnh hiện nay.

Khối u tuyến tụy là bệnh hay gặp gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe con người

Số ít ( khoảng 5%) do các yếu tố nguy cơ như:

• Một số bệnh liên quan đến tuyến giáp như hội chứng cường giáp, u tuyến giáp dẫn đến tăng nồng độ canxi trong máu.

• Các thuốc furosemid và azathioprine ức chế quá trình chuyển men sử dụng lâu ngày hoặc uống estrogen thường xuyên. Tình trạng viêm có thể sẽ hết sau khi ngưng sử dụng thuốc. 

• Một số bệnh như quai bị, bệnh do Cytomegalovirus, Coxsackievirus hoặc nhiễm Salmonella.

• Thông thường, các biểu hiện của bệnh lý tuyến tụy xảy ra ngay sau khi bữa ăn hoặc khi ăn thức ăn có chứa nhiều mỡ, nhiều đạm.

• Trường hợp bệnh nhân được thực hiện các thủ thuật tại ổ bụng hoặc quá trình nội soi tụy có thể gây tổn thương.

• Các tổn thương tụy do vết thương đâm thấu hoặc các chấn thương do đấm, đá, tai nạn giao thông,… 

• Yếu tố di truyền hay tiền sử gia đình mắc các bệnh liên quan.

• Bệnh nhân ghép thận.

Có tới 15% tổng số bệnh nhân mắc các bệnh về tuyến tụy vẫn chưa tìm được nguyên nhân cụ thể.

Nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao

• Người có tiền sử mắc bệnh hay người thân mắc các bệnh liên quan đến tụy.

• Người lớn tuổi, ít vận động, người bị thừa cân, béo phì hoặc bị tiểu đường. 

• Người làm việc trong môi trường có hóa chất độc hại.

2. Ưu nhược điểm của phương pháp chụp CT trong chẩn đoán bệnh lý tụy mật

Ưu điểm

So với các phương pháp chẩn đoán bằng hình ảnh khác như siêu âm, chụp X - quang, chụp cộng hưởng từ thì chụp CT có những ưu điểm như sau:

• Hình ảnh Chụp cắt lớp vi tính rõ nét và chi tiết từng cơ quan, không có hiện tượng chồng hình ảnh lên nhau. Hơn nữa với độ phân giải không gian cho phép khảo sát tương đối chính xác các bệnh lý về xương, mô mềm và cả hệ mạch.

• Độ phân giải hình ảnh rõ và chuẩn hơn so với hình ảnh của siêu âm hay chụp X - quang, đồng thời cũng thể hiện được các cơ quan mà các kỹ thuật này không thể khảo sát được.

• Thời gian chụp và trả kết quả nhanh chóng hỗ trợ cho các bác sĩ đưa ra chẩn đoán và kết luận tình trạng bệnh chính xác, đặc biệt ý nghĩa trong khảo sát, đánh giá các trường hợp bệnh nhân cấp cứu. 

• Có thể chỉ định đối với các bệnh nhân không thể chụp cộng hưởng từ, siêu âm hay X - quang không phát hiện được các bất thường và chi phí rẻ hơn so với chụp MRI.

Nhược điểm

• Độ phân giải mô mềm chưa bằng cộng hưởng từ, tuy nhiên chi phí chụp MRI khá cao nên nhiều trường hợp bệnh nhân không có khả năng chi trả.

• Chụp cắt lớp vi tính sử dụng tia X và có gây nhiễm xạ, ít nhiều gây ảnh hưởng đến cơ thể nên có cân nhắc với một số đối tượng, tuy nhiên mức độ nhiễm xạ mỗi lần chụp nằm trong giới hạn quy định.

3. Chụp CT đánh giá tuyến tụy khi nào? 

CT Scanner là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh tiên tiến hiện nay sử dụng tia X quét qua cơ thể, cung cấp hình ảnh rõ ràng nhất những bất thường hay những tổn thương ở khu vực cần khảo sát. Đây là phương pháp chẩn đoán không xâm lấn, không gây bất kỳ chấn thương nào đến các cơ quan.

CT tuỵ được đánh giá là kỹ thuật hỗ trợ chẩn đoán chính xác và đánh giá hiệu quả tình trạng bệnh cũng như các tổn thương, ổ viêm, kể cả bệnh lý động mạch.

Các trường hợp được chỉ định chụp cắt lớp vi tính ổ bụng

Thông thương, chụp CT tụy hay CT ổ bụng sẽ được chỉ định cho các trường hợp như: 

• Bệnh nhân có các biểu hiện nghi ngờ mắc bệnh liên quan đến tuyến tụy - mật như: vàng da, niêm mạc mắt vàng, ngứa ở lòng bàn tay, bàn chân, đau bụng hoặc đau lưng, phân màu sẫm, có mùi khó chịu,...

Người bị vàng da hay niêm mạc mắt vàng sẽ được chỉ định chụp CT Scanner

• Người có biểu hiện bị sụt giảm cân nặng một cách bất thường, khẩu vị thay đổi, chán ăn, ăn không ngon, cảm giác sợ đồ dầu mỡ, người mệt mỏi, thường xuyên nôn ói, tiêu chảy. 

• Người đã được chẩn đoán mắc các bệnh về tụy như viêm tụy cấp và mạn tính, đặc biệt là đánh giá khả năng đáp ứng thuốc trong điều trị ung thư.

Những trường hợp chống chỉ định với chụp CT ổ bụng

Theo nhiều nghiên cứu chứng minh, trong quá trình chụp CT có một lượng nhỏ bức xạ tia X gây ảnh hưởng cơ thể. Do đó với một số trường hợp sau cần cân nhắc trước khi chụp cắt lớp vi tính:

• Phụ nữ đang mang thai, nhất là vào 3 tháng đầu vì có thể ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ và thai nhi.

• Phụ nữ đang cho con bú cần thông báo cho bác sĩ để được hướng dẫn chi tiết.

• Người bị dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào hay với thuốc cản quang thì phải khai báo với bác sĩ trước khi chụp.. 

• Bệnh nhân bị bệnh suy thận nặng không được sử dụng thuốc đối quang iod trong chụp cắt lớp vi tính. 

• Không chụp khi người bệnh đang ở tình trạng nguy kịch.

Nên cân nhắc về việc chụp CT  với phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú

Nếu bạn đang cần được tư vấn sức khỏe hay muốn tìm hiểu thêm về kỹ thuật chụp CT hiện nay thì có thể liên hệ với Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC. Sức khỏe quý hơn vàng, hãy quan tâm cơ thể đúng cách dù là việc nhỏ nhất, đừng để đến lúc quá muộn lại trở tay không kịp bạn nhé! Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào, hãy gọi ngay vào hotline của MEDLATEC: 1900 565656, nhân viên của chúng tôi sẽ hỗ trợ bạn 24/7.