Tiểu ra máu là triệu chứng bệnh gì - 5 bệnh thường gặp nhất

Nước tiểu thông thường không chứa máu và các thành phần của máu, vì thế tiểu ra máu là tình trạng bất thường, có thể do chế độ ăn uống, sức khỏe hoặc dấu hiệu bệnh lý nguy hiểm. Tiểu ra máu là triệu chứng bệnh gì cần phải thăm khám lâm sàng cũng như làm các xét nghiệm kiểm tra khác.

1. Nhận biết dấu hiệu tiểu ra máu do bệnh lý

Nước tiểu là chất lỏng bài tiết được thận thải ra ngoài ra thể qua đường niệu đạo, màu sắc nước tiểu bình thường là vàng nhạt, trong. Nước tiểu có thể có các màu sắc khác như: vàng đậm, nâu, đỏ,… phụ thuộc vào chế độ ăn uống hoặc tình trạng sức khỏe của cơ thể.

Nước tiểu có màu sắc bất thường có thể lẫn hồng cầu

Tiểu ra máu là tình trạng bất thường khi hồng cầu xuất hiện trong nước tiểu, đôi khi có thể nhận biết qua màu sắc khi máu trong nước tiểu nhiều, đa phần chỉ phát hiện qua xét nghiệm kiểm tra dưới kính hiển vi.

Cụ thể, dựa trên lượng máu trong nước tiểu, tiểu ra máu được chia thành 2 nhóm:

Tiểu ra máu đại thể

Lượng máu trong nước tiểu nhiều tương đối nên có thể nhận biết bằng mắt thường. Tùy theo nồng độ hồng cầu từ trung bình đến cao mà màu nước tiểu là hồng nhạt, đỏ thẫm hoặc thậm chí lẫn cả máu cục. Một vài trường hợp hiếm gặp, nước tiểu chứa máu có màu nâu sẫm, cuối nước kèm theo lắng cặn màu nâu.

Tiểu ra máu vi thể

Do lượng hồng cầu trong nước tiểu rất thấp nên khi nhìn bằng mắt thường, nước tiểu vẫn có màu sắc bình thường. Song nếu xét nghiệm tế bào học, lượng hồng cầu trong máu vượt trên 10.000 hồng cầu/ml. Đa phần trường hợp tiểu ra máu vi thể được phát hiện tình cờ khi thăm khám bệnh liên quan hoặc xét nghiệm nước tiểu định kỳ.

Tiểu ra máu có thể không phải là dấu hiệu bệnh lý

Cần nhận biết các trường hợp tiểu ra máu không do bệnh lý sau:

- Nước tiểu đỏ do thực phẩm: Khi bạn thường xuyên ăn các loại thực phẩm nhuộm phẩm màu, nhất là màu đỏ hồng hoặc thực phẩm tự nhiên có màu sắc có thể lẫn trong nước tiểu như: rau chua, dâu đen, củ cải đường, củ dền, quả mâm xôi,…

- Nước tiểu đỏ do thuốc: Một số thuốc điều trị có thể khiến nước tiểu có màu đỏ giống như lẫn máu như: kháng sinh Metronidazol, kháng sinh Rifampicin, hóa chất…

- Tiểu ra máu trong chu kỳ kinh nguyệt: Phụ nữ trong chu kỳ kinh nguyệt thường trong nước tiểu sẽ lẫn máu kinh, đặc điểm nhận biết là màu sắc nước tiểu lẫn máu đầu, giữa và cuối dòng là khác nhau. Đôi khi trong nước tiểu có lẫn cả máu cục do tử cung đẩy ra.

- Tiểu ra máu trong hoặc sau khi quan hệ tình dục: Nguyên nhân gây ra tình trạng này là tổn thương trong quan hệ tình dục, gây chảy máu bên trong và máu lẫn cùng nước tiểu khi đi vệ sinh. Đa phần nữ giới sau quan hệ dễ bị tiểu ra máu nhiều hơn, máu lẫn trong nước tiểu thường xuất hiện đầu dòng.

Tiểu ra máu không do bệnh lý thường khá lành tính

Những trường hợp tiểu ra máu không do bệnh lý này đa phần là lành tính, chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn và không đáng lo ngại. Tuy nhiên người bệnh vẫn cần theo dõi thêm tình trạng tiểu ra máu này và đi khám bác sĩ nếu nó kéo dài kèm triệu chứng bệnh lý.

2. Tiểu ra máu là triệu chứng bệnh gì - lý giải từ chuyên gia

Bạn có thể tiểu ra máu nếu mắc các bệnh lý dưới đây:

2.1. Nguyên nhân từ thận

Gồm có sỏi thận, lao thận, ung thư thận, viêm thận bể thận, viêm cầu thận cấp, chấn thương thận, cấn thương quanh thận. Cụ thể một số bệnh lý thường gặp là:

Nhiễm khuẩn thận

Khi vi khuẩn tồn tại và phát triển trong đường tiết niệu, bàng quang, chúng có thể đi theo đường máu di chuyển và tấn công gây nhiễm khuẩn thận. Bệnh lý nhiễm khuẩn thận thường gặp là viêm thận và viêm bể thận, gây triệu chứng tiểu ra máu điển hình. Ngoài ra, bệnh nhân bị nhiễm khuẩn thận còn có dấu hiệu đi kèm như: buồn nôn, nôn, sốt, tiểu rắt, ớn lạnh, đau vùng thắt lưng,…

Nhiễm trùng đường tiết niệu có thể là nguyên nhân gây tiểu ra máu

Sỏi thận

Các chất cặn trong nước tiểu lắng đọng, tích tụ lại tạo nên các tinh thể rắn. Tinh thể rắn này ngày càng lớn có thể gây sỏi cứng gây viêm bàng quang, viêm bể thận,… Triệu chứng đặc trưng người bệnh gặp phải bao gồm: tiểu ra máu, bí tiểu, tiểu khó, thường xuyên đau bụng lưng vùng thận,…

Chấn thương thận

Chấn thương do tai nạn, hoạt động thể thao, vận động quá mức,… ảnh hưởng tới thận có thể gây chảy máu, máu theo nước tiểu đưa ra ngoài.

2.2. Bàng quang - niệu quản

Gồm các bệnh lý như viêm bàng quang cấp, sỏi bàng quang, u bàng quang, u tiền liệt tuyến,...

2.3. Tiền liệt tuyến bị viêm, phì đại

Khi tiền liệt tuyến phát triển quá mức, kích thước lớn dễ chèn ép vào niệu đạo và cản trở dòng tiểu. Vì thế bệnh nhân thường xuất hiện các triệu chứng: khó tiểu, tiểu ra máu, tiểu buốt rát, đi tiểu nhiều lần,… Vì bí tiểu mặc dù có cảm giác buồn tiểu nên bệnh nhân thường rặn gắng sức, nguy cơ tổn thương chảy máu gây tiểu ra máu càng cao hơn.

Ngoài ra, tiểu ra máu còn có thể do dùng thuốc, do sán, kí sinh trùng hoặc lao động nặng.

3. Chẩn đoán tình trạng tiểu ra máu

Sau khi loại trừ các nguyên nhân không do bệnh lý, người bệnh có triệu chứng tiểu ra máu sẽ được chỉ định thực hiện một số xét nghiệm xác định nguyên nhân như:

3.1. Xét nghiệm nước tiểu

Nhằm kiểm tra nồng độ hồng cầu trong nước tiểu, phát hiện dấu hiệu nhiễm trùng đường tiểu hoặc chất khoáng trong nước tiểu.

Xét nghiệm nước tiểu giúp xác định nguyên nhân gây tiểu ra máu

3.2. Chẩn đoán hình ảnh

Các kỹ thuật hình ảnh như siêu âm ổ bụng, chụp bể thận ngược dòng, chụp cắt lớp vi tính,… cung cấp hình ảnh cho phép chẩn đoán chính xác tình trạng các cơ quan đường tiết niệu và tìm ra nguyên nhân bệnh lý gây tiểu ra máu.

3.3. Nội soi bàng quang

Với kỹ thuật này, bác sĩ có thể quan sát cận cảnh bào quang và ống tiểu để tìm dấu hiệu bệnh lý có thể gây triệu chứng tiểu ra máu.

3.4. Soi kính hiển vi đối pha

Kỹ thuật này cho phép xác định nguồn gốc gây chảy máu đường tiết niệu khá tốt.

Tiểu ra máu là triệu chứng bệnh gì cần phải thăm khám cũng như làm các xét nghiệm kiểm tra khác. Nếu do nguyên nhân bệnh lý, người bệnh cần sớm chẩn đoán và điều trị, vừa ngăn ngừa tình trạng tiểu ra máu vừa đảm bảo sức khỏe.