Thuốc Corticoid và những lưu ý khi sử dụng

Thuốc Corticoid có tác dụng ức chế miễn dịch, chống viêm và chống dị ứng rất hiệu quả chỉ trong một thời gian ngắn. Nhưng đây cũng chính là lý do có rất nhiều người đã lạm dụng thuốc dẫn tới những tác dụng phụ nghiêm trọng.

1. Corticoid là gì?

Loại thuốc này còn được gọi là Glucocorticosteroid (GC), có vai trò tương tự như loại hormone được tiết ra ở vỏ thượng thận, có tác dụng rất lớn trong việc chuyển hóa đường, muối, mỡ và chất đạm trong cơ thể. 

Corticoid được ví như con dao hai lưỡi.

Hiện nay, loại thuốc này được sản xuất dưới nhiều dạng khác nhau để phù hợp với nhiều trường hợp như dạng viên dùng đường uống, dạng tiêm trực tiếp, dạng xịt mũi, dạng hít qua miệng, dạng dung dịch để tiện sử dụng kết hợp với máy khí dung, và dạng người dùng sử dụng nhiều nhất là dạng kem, gel,… để bôi tại chỗ. 

2. Thuốc Corticoid được sử dụng khi nào?

Thuốc được sử dụng để điều trị nhiều bệnh khác nhau, cụ thể là những trường hợp dưới đây: 

• Một số bệnh tự miễn bao gồm viêm khớp dạng thấp, lupus, thấp tim,…

• Các bệnh liên quan đến hệ thống miễn dịch của cơ thể. Với những loại bệnh này, thuốc có tác dụng bảo vệ cơ thể chống lại nguy cơ nhiễm trùng.

• Dùng trong điều trị dị ứng, phản ứng dị ứng trong thời gian ngắn, có thể kể đến như hen phế quản, mề đay, viêm mũi dị ứng,...

• Dùng để điều trị một số bệnh lý ngoài da bao gồm vảy nến, eczema, kích ứng nhẹ do côn trùng đốt, phát ban,...

• Điều trị thay thế hormone tuyến thượng thận trong trường hợp cơ thể không đủ khả năng tự sản xuất các loại hormone này.

• Được sử dụng hiệu quả trong phẫu thuật cấy ghép cơ quan. Có thể hiểu đơn giản là, Corticoid sẽ kết hợp cùng với một số loại thuốc khác để chống phản ứng loại mảnh ghép của cơ thể vừa được cấy ghép, chẳng hạn như gan hay thận,…

• Hiệu quả trong tác dụng điều trị phối hợp bệnh lý nhiễm trùng hoặc ung thư

Thuốc có nhiều dạng khác nhau như dạng tiêm, dạng uống, dạng kem bôi,…

3. Tác dụng phụ của Corticoid 

Thuốc mang đến hiệu quả cao trong thời gian ngắn khi điều trị nhưng cũng có thể mang đến những tác dụng phụ không mong muốn. Nếu sử dụng trong khoảng một thời gian ngắn thì tỉ lệ gặp phải tác dụng phụ sẽ rất thấp, hoặc chỉ là một số tác dụng phụ nhẹ như khó ngủ hay kích ứng dạ dày,…

Ngược lại, dùng thuốc sai cách, cụ thể như dùng trong thời gian quá dài hoặc mỗi đợt dùng ngắn nhưng lại lặp đi lặp lại nhiều lần, sẽ khiến tác dụng phụ dễ dàng xảy ra. Liều dùng càng cao thì tác dụng phụ càng lớn và càng nguy hại cho sức khỏe. 

Trong trường hợp bệnh nhân cần dùng Corticoid trong thời gian dài thì bác sĩ sẽ có những điều chỉnh phù hợp về lưu lượng thuốc để hạn chế và kiểm soát được các triệu chứng. Hai bệnh nhân mắc cùng một loại bệnh nhưng có thể liều dùng cũng khác nhau, vì các chuyên gia sẽ dựa vào thể trạng người bệnh và giai đoạn tiến triển của bệnh.

Dưới đây là những tác phụ có thể gặp phải khi sử dụng thuốc không đúng cách:  

• Đối với hệ tiêu hóa: Gây đau thượng vị, viêm loét dạ dày hay viêm tụy,…

• Đối với da: Gây ban đỏ, chậm liền sẹo, mụn trứng cá, thậm chí teo da

• Dùng quá liều cũng khiến người bệnh bị mất ngủ, rối loạn tâm thần

• Nghiêm trọng hơn có thể gây rối loạn chuyển hóa, bao gồm tăng đường máu, làm tăng mức độ bệnh đái tháo đường,...

• Làm tăng nguy cơ nhiễm trùng

• Ảnh hưởng nghiêm trọng tới thị giác như gây đục thủy tinh thể hay tăng nhãn áp,…

• Tăng huyết áp

• Gây phù do giữ natri và nước

• Loãng xương, teo cơ và loạn dưỡng cơ

Nguy hại nghiêm trọng khi dùng quá liều Corticoid là nguy cơ cao bị teo tuyến thượng thận, khiến tuyến thượng thận không còn khả năng bài tiết hormon như bình thường. 

4. Nên sử dụng thuốc Corticoid như thế nào?

Với những tác dụng phụ vô cùng nguy hiểm trên, các bác sĩ khuyến cáo bạn nên dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hay mua thuốc theo đơn cũ. Nên tái khám và làm đúng theo chỉ định của bác sĩ để phát hiện sớm những tác dụng phụ (nếu có) và được khắc phục hiệu quả. 

Khi đang sử dụng thuốc, không nên sử dụng rượu bia.

Ngoài ra bạn cũng cần chú ý những điều sau: 

Với thuốc dạng uống uống, có thể là dạng viên hoặc siro, bạn nên dùng với thức ăn để giúp hạn chế ảnh hưởng xấu đến dạ dày.

Không tự ý ngừng thuốc đột ngột, hành động này rất nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng. Hãy đến gặp bác sĩ, bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn cách giảm liều từ từ, trước khi ngừng sử dụng. 

Đối với Corticoid dạng kem, bạn chỉ dùng một lượng nhỏ để bôi ngoài da. Điều này giúp hạn chế việc quá nhiều thuốc hấp thu vào cơ thể, đồng thời hạn chế tác dụng phụ. Không bôi vào vùng da bị xước hoặc thường xuyên cọ xát. 

Nếu dùng thuốc ở dạng hít, bạn cần thực hiện đúng kỹ thuật và đặc biệt lưu ý phải súc miệng sau khi dùng thuốc để hạn chế tác dụng phụ. Nếu không, người bệnh có thể bị nấm miệng hoặc tình trạng khàn giọng. 

Thuốc cần được bảo quản thuốc ở nhiệt độ phòng, tránh nơi có độ ẩm cao.

Tránh xa tầm tay của trẻ em .

Khi sử dụng thuốc không nên dùng bia rượu hay thuốc lá.

Nếu có tiền sử bị dị ứng với Corticosteroid cũng không nên sử dụng thuốc.

Trẻ em, phụ nữ đang mang thai, đang cho con bú và người cao tuổi cần đặc biệt thận trọng khi sử dụng thuốc.

Corticoid được ví như “con dao hai lưỡi”, nếu sử dụng đúng cách có thể mang lại hiệu quả điều trị cao. Ngược lại, lạm dụng thuốc có thể dẫn tới nguy hại nghiêm trọng. Vì thế, bạn cần phải tuyệt đối tuân thủ chỉ định của bác sĩ. 

Nếu còn những thông tin cần được giải đáp về loại thuốc này hoặc những vấn đề về sức khỏe khác, bạn có thể liên hệ tới Bệnh viện Đa Khoa MEDLATEC theo số 1900 56 56 56 để được giải đáp. 

Bệnh viện Đa Khoa MEDLATEC với hơn 24 năm kinh nghiệm khám chữa bệnh và điều trị, hiện đang là lựa chọn hàng đầu của người dân thủ đô cũng như các tỉnh thành lân cận. MEDLATEC tự tin mang đến những gói dịch vụ chất lượng và có thể làm hài lòng cả những khách hàng khó tính nhất.