Tế bào Hargraves (tế bào LE): vai trò trong chẩn đoán lupus ban đỏ hệ thống

Lupus là một rối loạn tự miễn viêm mãn tính. Đó là một tình trạng hệ thống miễn dịch, vốn có chức năng bảo vệ cơ thể khỏi bị nhiễm trùng, tạo ra một phản ứng miễn dịch không phù hợp với các mô của nó. Lupus có thể ảnh hưởng đến da, khớp, mạch máu và cơ quan nội tạng, đặc biệt là thận, tim, phổi và não. Có một số loại bệnh lupus; phổ biến nhất là lupus đỏ hệ thống (SLE), mà ảnh hưởng đến nhiều vùng của cơ thể.

Bệnh Lupus

Bất cứ ai cũng có thể bị lupus bất cứ khi nào, nhưng bệnh này gặp phổ biến ở phụ nữ hơn nam giới và cũng gặp phổ biến hơn ở những người châu Phi, châu Á, Tây Ban Nha và người Mỹ gốc bản địa. SLE thường gặp nhất ở những người trong độ tuổi từ 15 - 45 tuổi, mặc dù trẻ nhỏ và người lớn tuổi cũng có thể có bệnh lupus.

Hình ảnh minh họa 1 bệnh nhân bị bệnh lupus

Nguyên nhân của bệnh lupus hiện chưa được hiểu đầy đủ. Lupus được cho là liên quan đến một thành phần di truyền và một chất kích hoạt có thể liên quan đến yếu tố môi trường, một số loại thuốc, nhiễm trùng như virus hoặc hormon. Lupus có thể cùng tồn tại với các rối loạn tự miễn dịch khác, chẳng hạn như hội chứng Sjogren, thiếu máu tán huyết, viêm tuyến giáp và xuất huyết giảm tiểu cầu tự phát (Immune thrombocytopenic purpura: ITP).

Các tế bào lupus ban đỏ (LE) đã được mô tả lần đầu tiên bởi Hargraves, Richmond và Morton từ năm I948, vì vậy cũng còn được gọi là các tế bào Hargraves (Hargraves MM, 1949 [1]). Tế bào LE đã được thấy trong tủy xương của bệnh nhân lupus (Hepburn AL, 2001 [2]).

Hình 1. Tế bào LE

Sinh học của tế bào LE

Các tế bào lupus ban đỏ (LE) được tạo thành in vitro bằng cách cho các tế bào máu hoặc tủy xương của một người bị lupus ban đỏ tiếp xúc với huyết tương của họ trong một thời gian và ;r một nhiệt độ nhất định.

Cơ chế tạo thành tế bào LE in vitro gồm 4 giai đoạn (phases):

Xét nghiệm tế bào LE có thể được sử dụng để chẩn đoán bệnh lupus ban đỏ hệ thống (Tan EM, 1982 [5]).

Chỉ định xét nghiệm tế báo LE

Xét nghiệm tế bào LE có thể được chỉ định ở những người có các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh lupus như: 

• Đau cơ
• Viêm khớp như đau ở một hoặc nhiều khớp (nhưng không có hoặc có rất ít tổn thương khớp) 
• Phát ban đỏ, đặc biệt là giống như một con bướm trên mũi và má
• Sốt
• Mệt mỏi dai dẳn
• Các tuyến bị sưng
• Nhạy cảm với ánh sáng mặt trời
• Hiện tượng Raynaud
• Rụng tóc
• Tức ngực
• Thiếu máu
• Loét miệng
• Viêm và tổn thương các cơ quan và mô, bao gồm cả thận, phổi, tim, màng tim, hệ thần kinh trung ương, và các mạch máu.

Xét nghiệm tế bào LE đã từng thực hiện để chẩn đoán bệnh lupus ban đỏ hệ thống (SLE) nhưng gần đây việc chẩn đoán SLE đã được thay thế bằng xét nghiệm kháng thể kháng nhân (ANA).

Năm 2012, Những trung tâm cộng tác quốc tế về lupus hệ thống năm ( Systemic International Collaborating Clinics - SLICC 2012 ) đã đưa ra tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh Lupus ban đỏ hệ thống gồm: 

Giá trị tham chiếu

Xét nghiệm tế bào Lupus ban đỏ (LE) có thể được thực hiện bằng cách sử dụng các chất liệu sau đây:

Việc lấy tủy xương thường gây đau cho bệnh nhân; do đó, máu tĩnh mạch là một sự thay thế thích hợp. Mẫu máu tĩnh mạch không được điều trị được để tạo cục máu đông (từ phút 20-120) và loại bỏ huyết thanh. Cục máu đông còn lại được chuyển qua một lưới thép và ly tâm trong 5 phút để có được một lớp Buffy. Sau đó áo Buffy này được phết lên một lam kính để tìm tế bào LE (Ogryzlo MA, 1956 [4]).

Một phết tế bào (smear) được coi là (+) tính khi ≥ 10 tế bào LE đặc trưng được thấy trong 15 phút quan sát, kết hợp với sự hiện diện của các thể vô định hình, khối lượng hạt nhân ngoài tế bào.

Các phát hiện (-) tính về xét nghiệm tế bào LE có thể cho phép loại trừ chẩn đoán bệnh lupus ban đỏ hệ thống (SLE).

Ý nghĩa lâm sàng

Một xét nghiệm tế bào lupus ban đỏ (LE) được coi là (+) tính khi có khoảng 2% -30% của các tế bào nhìn thấy trên một vi trường của tiêu bản (slide) trong số các bạch cầu là những tế bào LE.

Tính chính xác của xét nghiệm phụ thuộc vào khả năng kỹ thuật và quan sát của kỹ thuật viên. Trong quá trình đọc tiêu bản, kỹ thuật viên cần tránh nhầm lẫn với tế bào Tart. Tế bào Tart là một tế bào đơn nhân (monocyte/ mô bào) có chất nhân, không to bằng tế bào LE, không có giá trị chẩn đoán và điều quan trọng là không được nhầm với tế bào LE (Hình 3).

Hình 3. Sự khác nhau giữa tế bào LE và tế bào Tart.

Xét nghiệm tế bào LE là (+) tính ở 50% - 75% số bệnh nhân bị lupus.

Tuy nhiên, điều cần chú ý là xét nghiệm tế bào LE cũng có thể (+) tính trong các bệnh và tình trạng khác như: viêm khớp dạng thấp, viêm gan mãn tính (lupoid), xơ cứng bì, viêm da, polyarteritis nodosa, thiếu máu tán huyết mắc phải và bệnh Hodgkin. Nó cũng có thể (+) tính ở những người sử dụng các thuốc như phenylbutazone và hydralazine.

KẾT LUẬN