Suy tuyến thượng thận: nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết

Suy tuyến thượng thận khá khó chẩn đoán do triệu chứng lâm sàng không rõ ràng và đặc hiệu, nguyên nhân đa dạng có thể là nguyên phát hoặc thứ phát. Bệnh có thể xảy ra ở bất cứ độ tuổi nào, song người từ 30 - 50 tuổi dễ bị suy tuyến thượng thận hơn cả.

1. Nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận

Suy tuyến thượng thận có thể là nguyên phát do bệnh tại tuyến hoặc thứ phát do tiến triển từ bệnh lý hoặc vấn đề sức khỏe khác. Xác định nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận là một trong những vấn đề quan trọng để điều trị hiệu quả.

Suy tuyến thượng thận là bệnh khá thường gặp

1.1. Suy tuyến thượng thận nguyên phát

Suy tuyến thượng thận có thể do những nguyên nhân bệnh lý và tổn thương tại cơ quan này như:

• 80% là do bệnh tự miễn.

• Lao thượng thận.

• Phá hủy thượng thận (dùng một số loại thuốc như rifampicin,... hoặc cắt bỏ 2 bên tuyến thượng thận).

• Hoại tử thượng thận do nấm, HIV,...

• K di căn,...

Suy tuyến thượng thận thường do bệnh lý tại tuyến

1.2. Suy tuyến thượng thận thứ phát

Suy tuyến thượng thận thứ phát do nguyên nhân như:

• Dùng corticoid ngoại sinh kéo dài.

• Nhiễm khuẩn thâm nhiễm trong lao.

• Ung thư di căn.

• Bất thường tuyến yên do đột biến gen.

• Chấn thương di căn.

• Viêm tuyến yên lympho bào,...

Suy tuyến thượng thận hiện không thể chữa khỏi hoàn toàn

2. Suy tuyến thượng thận có chữa được không?

Suy tuyến thượng thận không phải là tình trạng bệnh lý hiếm gặp. Hầu hết bệnh nhân phải điều trị duy trì bằng thuốc suốt đời để bổ sung lượng hormone tuyến thượng thận thiếu hụt.

Điều trị suy tuyến thượng thận bằng liệu pháp hormone thay thế hiện nay chủ yếu là dùng thuốc Corticosteroid thay thế để bổ sung cortisol và aldosterone khi cơ thể không thể tự sản sinh hoặc sản sinh kém.

Các loại thuốc này có thể dùng liều cao điều trị kéo dài không gây tác dụng phụ đáng kể với sức khỏe. Để ngăn ngừa ảnh hưởng khi dùng thuốc trong thời gian dài, bệnh nhân có thể cần bổ sung canxi phòng loãng xương, dùng thuốc an thần hỗ trợ mất ngủ nghiêm trọng,…

3. Phát hiện sớm suy tuyến thượng thận cấp

Suy tuyến thượng thận cấp là tình trạng sức khỏe nghiêm trọng, cần can thiệp y tế càng sớm càng tốt bởi nó có thể gây biến chứng nguy hiểm cho tính mạng. Dấu hiệu suy tuyến thượng thận cấp bao gồm:

Bệnh nhân suy tuyến thượng thận cấp thường bị mất nước nặng

• Mất nước nghiêm trọng và không đáp ứng tốt với các biện pháp bù nước thông thường.

• Đổ nhiều mồ hôi không kiểm soát.

• Da nhợt nhạt, lạnh, cảm giác nhớp nháp.

• Bệnh nhân bị nôn mửa, tiêu chảy nặng.

• Thở nhanh, khó thở, chóng mặt đi kèm với đau đầu có thể rất nghiêm trọng.

• Suy yếu cơ bắp nghiêm trọng.

• Mất ý thức.

• Buồn ngủ nặng.

Với cơn suy tuyến thượng thận cấp, bệnh nhân cần nhanh chóng được truyền dịch bằng nước muối sinh lý để giữ đường truyền. Sau đó tiêm Hydrocortison hemisuccinat, điều trị chuyên khoa với mục đích: điều chỉnh nước và điện giải, bổ sung hormone thay thế, theo dõi tình trạng bệnh lý liên tục.

Ngoài ra, cần chẩn đoán các yếu tố nguy cơ gây suy tuyến thượng thận cấp để điều trị ngừa tái phát, thường gặp là tình trạng nhiễm trùng hoặc sốc. Các triệu chứng hoặc bệnh kèm theo cũng cần được điều trị để tránh nguy hiểm đến tính mạng người bệnh như: Viêm phổi, viêm hô hấp, sốt, tiêu chảy,…

Khi tình trạng suy tuyến thượng thận cấp nguy hiểm qua đi, cần tiếp tục theo dõi các dấu hiệu sinh tồn của người bệnh, xử lý sớm nếu có dấu hiệu tái phát. Cùng với đó, bệnh nhân sẽ được chăm sóc, điều trị nâng cao thể trạng, bổ sung Vitamin thiết yếu và các thuốc bảo vệ gan, hô hấp,…

24 giờ đầu tiên sau khi có dấu hiệu suy tuyến thượng thận cấp là giai đoạn nguy hiểm, tình trạng mất nước, sốt cao, mất tri giác, loạn mạch,… có thể xảy ra bất cứ lúc nào nên không được chủ quan. Bệnh nhân nên được nhập viện theo dõi giai đoạn này, làm xét nghiệm kiểm tra mỗi 4 - 6 giờ để đánh giá tình trạng bệnh.

Bệnh nhân suy tuyến thượng thận cấp cần được nhập viện theo dõi

Như vậy, suy tuyến thượng thận có điều trị được không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: khả năng đáp ứng với thuốc điều trị, tình trạng sức khỏe và bệnh lý đi kèm, sự tuân thủ điều trị của bệnh nhân,… Để cải thiện bệnh, điều quan trọng là tăng cường sức khỏe bản thân kết hợp với điều trị tích cực theo chỉ định của bác sĩ. Suy tuyến thượng thận có thể phải điều trị với thuốc suốt đời để bù lượng hormone thiếu hụt. 

4. Người bị suy tuyến thượng thận nên ăn gì?

Để hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả, người bị suy tuyến thượng thận cần có chế độ ăn khoa học, hợp lý. Dưới đây là lời khuyên từ chuyên gia dinh dưỡng cho người bị suy tuyến thượng thận:

4.1. Ăn đồ ăn có lượng đạm cao

Bệnh nhân bị suy thượng thận cơ thể sẽ thiếu hụt glucose. Do đó, thực đơn hàng ngày cần bổ sung protein và các chất béo tốt, bởi đây là nguồn năng lượng có khả năng chuyển hóa thành glucose, giúp cơ thể hoạt động bình thường.

Các thực phẩm có hàm lượng protein cao như cá, thịt, trứng,...

4.2. Các thực phẩm giàu vitamin C

Hệ miễn giảm suy dịch, cơ thể luôn mệt mỏi là những đặc điểm thường thấy ở người suy tuyến thượng thận. Do đó, khẩu phần ăn hàng ngày nên bổ sung các thực phẩm giàu vitamin C như xoài, táo, cam, đu đủ,... Dưỡng chất này có tác dụng tăng sức đề kháng, tăng cường hệ miễn dịch cũng như thúc đẩy sản xuất cortisol cho cơ thể.

4.3. Các thực phẩm giàu vitamin nhóm B

Vitamin nhóm B, cụ thể là vitamin B5 và B6 là dưỡng chất tham gia trực tiếp vào hoạt động sản xuất ra hormon tuyến thượng thận. Vitamin nhóm 5 rất giàu trong các loại đậu, bơ, yến mạch,...

4.4. Uống đủ nước

Người bị suy tuyến thượng thận cần đảm bảo uống đủ lượng nước cho cơ thể mỗi ngày. Ngoài nước lọc, bệnh nhân có thể uống thêm nước râu ngô, trà, nước ép hoa quả cũng rất tốt cho sức khỏe.

Nếu cần tư vấn thêm bất kỳ vấn đề gì, liên hệ với MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được giải đáp hoàn toàn miễn phí.