Nguyên nhân gây ra bệnh ung thư và các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh

Sự biến đổi của một tế bào bình thường thành tế bào ung thư có thể được gây ra bởi nhiều yếu tố liên quan đến lối sống, môi trường hoặc thậm chí là di truyền. Bài viết sau tìm hiểu về các nguyên nhân gây ra bệnh ung thư, các yếu tố nguy cơ cao và biện pháp phòng ngừa bệnh.

1. Nguyên nhân gây ra bệnh ung thư

Ung thư là một căn bệnh được đặc trưng bởi sự phát triển bất thường của một số tế bào, chúng sinh sôi nảy nở một cách bất thường trong cơ thể, xâm lấn các mô và phá vỡ một số chức năng sinh học. Rất khó xác định rõ nguyên nhân gây ra bệnh ung thư và không phải tất cả các ca bệnh ung thư đều bị ảnh hưởng bởi các yếu tố nguy cơ giống nhau.

Có hơn 100 loại ung thư khác nhau

Nhưng nhìn chung, các nhà nghiên cứu đã cố gắng xác định một số yếu tố thường làm tăng nguy cơ mắc ung thư. Các yếu tố rủi ro này được chia thành hai nhóm: nhóm chủ quan, có thể phòng tránh được (liên quan đến hành vi hoặc lối sống) và nhóm khách quan, không thể phòng tránh được (liên quan đến tuổi tác, giới tính, di truyền).

Nguyên nhân khách quan

Về tuổi tác, nghiên cứu cho thấy tỷ lệ người lớn tuổi mắc ung thư cao hơn người trẻ. Bởi vì khi độ tuổi càng cao, quá trình lão hóa diễn ra, dẫn đến các cơ chế sinh sản của tế bào ngày càng kém hiệu quả hơn, điều này làm tăng khả năng phát triển ung thư.

Về di truyền, ung thư vú, ung thư đại tràng, ung thư dạ dày… là những bệnh ung thư liên quan đến di truyền. Những gia đình có tiền sử mắc các bệnh ung thư này, cần được thực hiện tầm soát ung thư sớm để kịp thời phát hiện bệnh và có phương án chữa trị hiệu quả.

Nguyên nhân chủ quan

Một phần lớn bệnh ung thư liên quan đến các yếu tố: chế độ ăn uống, sự tiếp xúc với thuốc lá hoặc các chất độc hại khác. Những yếu tố này có thể thay đổi và cải thiện được.

Thuốc lá - Nguyên nhân số 1 gây ung thư

Ung thư phổi là loại ung thư do hút thuốc gây ra. Các nghiên cứu dịch tễ học cũng chỉ ra rằng, người hút thuốc lá có nguy cơ mắc ung thư thanh quản, hầu họng, miệng, mũi, thực quản, bàng quang, tụy, thận, dạ dày, gan... cao hơn.

Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ung thư

Khi một điếu thuốc cháy, giải phóng khoảng 250 chất nguy hiểm, 70 loại trong số đó được biết là chất gây ung thư. Các hợp chất như một số kim loại nặng (asen, chì,...) đi vào máu qua phổi và sau đó gây ô nhiễm toàn bộ cơ thể. Khi chúng xâm nhập vào một tế bào, có thể gây sửa đổi DNA và do đó làm tăng nguy cơ đột biến gen, một số có thể gây ung thư. Ngoài ra, bệnh nhân tiếp tục hút thuốc trong và sau khi điều trị sẽ có nguy cơ tái phát ung thư cao hơn, hoặc thậm chí mắc bệnh ung thư thứ hai.

Rượu - Nguyên nhân thúc đẩy sự phát triển của ung thư

Rượu là nguyên nhân gây ra các tổn thương thúc đẩy sự phát triển của ung thư. Hai phân tử là ethanol và acetaldehyde (chất gây ung thư đã được chứng minh trong sự phân loại của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế). Phân tử này được tạo ra khi uống đồ uống có cồn, sau đó với số lượng lớn được tích tụ trong gan và đi vào máu. Do đó, có tác dụng gây ung thư (thay đổi DNA của tế bào) trên màng nhầy của khoang miệng, thanh quản, hầu họng, thực quản.

Chế độ ăn uống không lành mạnh - Tăng nguy cơ mắc ung thư

Theo WHO, chế độ ăn uống không lành mạnh là nguyên nhân gây ra khoảng 30% ca ung thư ở phương Tây và 20% ở các nước đang phát triển.

Về chế độ ăn uống, ba yếu tố rủi ro quan trọng bao gồm: thiếu trái cây và rau quả (dưới 300 g mỗi ngày), thiếu chất xơ (dưới 25 g mỗi ngày) và tiêu thụ quá nhiều thịt nguội và thịt chế biến sẵn. Kết hợp với lối sống ít vận động, điều này làm tăng tỷ lệ mắc bệnh ung thư ruột kết, vú, tuyến tiền liệt và nội mạc tử cung.

Các yếu tố khác

Dưới đây là các yếu tố nguy cơ khác, có thể là nguyên nhân gây ra bệnh ung thư:

• Nhiễm virus và vi khuẩn.

• Thực phẩm bị nhiễm thuốc trừ sâu còn sót lại.

• Các bệnh viêm hoặc tự miễn dịch.

• Phơi nhiễm nghề nghiệp.

• Tiếp xúc với tia cực tím.

• Bức xạ ion hóa.

• Hoạt động thể chất không đủ.

• Một số hormone.

• Ô nhiễm không khí ngoài trời.

Ô nhiễm không khí tăng khả năng mắc bệnh tim mạch, hô hấp cũng như ung thư

• Các tác nhân như Asen và benzen.

• Một số ít trường hợp liên quan đến nội tiết tố, khi điều trị nội tiết tố trong thời kỳ mãn kinh và sử dụng thuốc tránh thai.

• Một số loại thuốc dùng với liều lượng cao hoặc trong thời gian dài có thể có tác dụng phụ gây ung thư.

• Các phương pháp điều trị như xạ trị, hóa trị hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư, đặc biệt là ung thư máu và ung thư da.

2. Giải pháp phòng ngừa bệnh ung thư

Giảm tiêu thụ thuốc lá và rượu là hai biện pháp cần thiết để giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư trong cộng đồng. Một chế độ ăn uống lành mạnh, đi kèm với luyện tập thể thao mỗi ngày giúp giảm nguy cơ thừa cân, chống lại một số bệnh ung thư.

Trong chế độ ăn uống, cần giảm các yếu tố sau:

• Rượu: Hạn chế uống rượu là một trong những yếu tố then chốt trong phòng chống ung thư. 

• Charcuterie: hạn chế tiêu thụ charcuterie dưới 150 g mỗi tuần.

• Thịt đỏ: hạn chế ăn thịt đỏ (thịt lợn, thịt bò, thịt bê, thịt cừu, thịt cừu, nội tạng) dưới 500 g mỗi tuần và ưu tiên thịt gia cầm.

• Thực phẩm béo, ngọt, mặn và siêu chế biến.

• Ưu tiên thức ăn nhà làm.

Ngược lại, nên tăng cường:

• Trái cây và rau: ít nhất 5 loại trái cây và rau mỗi ngày.

• Các loại đậu (đậu lăng, đậu xanh,...): ít nhất hai lần một tuần vì chúng rất giàu chất xơ và protein tự nhiên.

Nên ăn các sản phẩm hữu cơ địa phương, theo mùa

• Bánh mì nguyên hạt hoặc ngũ cốc, mì ống và gạo nguyên cám, bột nguyên cám: tinh bột nguyên hạt ít nhất một lần một ngày vì chúng giàu chất xơ tự nhiên.

• Các sản phẩm từ sữa (sữa chua, sữa, phô mai)

• Ưu tiên chất béo thực vật hơn chất béo động vật. 

• Ưu tiên các loại dầu giàu omega 3 (hạt cải dầu, quả óc chó) và dầu ô liu.

Trên đây là những thông tin hữu ích về nguyên nhân gây ra bệnh ung thư, các yếu tố nguy cơ cao và những biện pháp giúp ngăn ngừa ung thư. 

Bên cạnh đó, nếu bạn nhận thấy những biểu hiện sức khỏe bất thường hoặc có nhu cầu tầm soát ung thư, hãy đến tại chuyên khoa Ung bướu các Bệnh viện, Phòng khám thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC để được các bác sĩ thăm khám, thực hiện các xét nghiệm liên quan và có phương án điều trị cụ thể, thích hợp với tình hình sức khỏe của bạn. Ngoài ra, bạn có thể gọi đến số tổng đài của bệnh viện theo số: 1900 56 56 56 để được tư vấn và giải đáp các thắc mắc.