Mắt người: Cấu tạo chức năng và các biện pháp bảo vệ

Nhờ có mắt mà chúng ta nhận biết được màu sắc, hình dạng, chuyển động và định hướng được trong không gian. Giác mạc, thủy tinh thể, võng mạc và dây thần kinh thị giác là những yếu tố trung tâm của chức năng thị giác. Bài viết sau sẽ giúp độc giả tìm hiểu về mắt người, cụ thể là về cấu tạo, chức năng và các biện pháp bảo vệ mắt.

1. Chức năng của mắt người

Mắt là cơ quan chính của hệ thống thị giác, có nhiệm vụ thu nhận hình ảnh và hình thành tín hiệu điện dẫn đến dây thần kinh thị giác. Tín hiệu này sau đó được não "phiên dịch" ở cấp độ vỏ não thị giác và trả lại hình ảnh đã xử lý, do đó cho phép diễn giải môi trường xung quanh của chúng ta.

Khi hoạt động, mắt người giống chiếc máy ảnh 

Mắt người là nguồn cung cấp thông tin chính cho não bộ về thế giới bên ngoài: khoảng 70% thông tin đi qua thị giác. Trường thị giác của con người bao phủ khoảng 220° theo chiều ngang và 140° theo chiều dọc.

2. Cấu tạo mắt người 

Mắt người bắt nguồn từ sự hình thành của một số lớp mầm:

• Từ ngoại bì tạo ra các mô biểu bì (như giác mạc, mống mắt) và các mô thần kinh (võng mạc).

• Từ trung bì tạo ra màng cứng, màng mạch, cũng như các cơ vận nhãn (cho phép chuyển động của mắt).

Mắt người tạo thành từ nhiều khu vực khác nhau, đảm bảo một chức năng riêng

Sự hình thành mắt người bởi cấu trúc phức tạp liên quan đến một số lượng lớn các cơ chế phôi học. Cấu tạo mắt người từ nhiều khu vực khác nhau, mỗi khu vực đảm nhận chức năng riêng:

Củng mạc và giác mạc

Lớp ngoài cùng là củng mạc, được tạo thành từ các mô liên kết dày đặc, ít mạch máu và do đó đảm nhận vai trò bảo vệ mắt. Ở phía trước màng cứng là giác mạc trong suốt. Chính giác mạc này cho phép các tia sáng xâm nhập vào nhãn cầu. Ở đây rất giàu các sợi thần kinh cảm giác đau: khi tiếp xúc với một đồ vật sẽ gây ra hiện tượng chớp mắt và tiết nước mắt, do đó bảo vệ mắt khỏi sự tiếp xúc và sự tấn công của vi khuẩn. Đặc biệt, giác mạc đóng góp hai phần ba vào tổng sức mạnh của mắt và lọc một phần tia cực tím. Giác mạc được nuôi dưỡng bằng nước mắt, được làm mới bằng cách chớp mắt.

Hắc mạc, thể mi và mống mắt

Bên trong được hình thành từ ba phần: hắc mạc, thể mi và mống mắt. Hắc mạc là một màng có nhiều mạch máu được tạo bởi các tế bào hắc tố. Thể mi về cơ bản được tạo thành từ các cơ trơn, nhờ sự co bóp của chúng, làm thay đổi hình dạng và cho phép điều chỉnh thủy tinh thể. Mống mắt là phần có màu và có thể nhìn thấy của mắt, bao gồm các cơ trơn. Mống mắt kiểm soát kích thước của đồng tử và do đó kiểm soát các tia sáng đi vào nhãn cầu: bộ phận này hoạt động như một màng ngăn.

Võng mạc

Lớp trong cùng là võng mạc, được tạo thành từ hai lớp. Lớp sắc tố (bên ngoài) ngăn ánh sáng chiếu vào mắt. Lớp bên trong là một cấu trúc thần kinh được tạo thành từ nhiều tế bào cảm quang (hình nón và hình que), các tế bào xử lý và vận chuyển thông tin hình ảnh đến não. Cấu trúc này là một phần của hệ thống thần kinh trung ương.

Thần kinh thị giác

Các sợi thần kinh đi ra khỏi mắt thông qua dây thần kinh thị giác. Tại điểm thoát này, võng mạc bị gián đoạn một cách tự nhiên: đó là điểm mù (vì tại đây không thể bắt được bất kỳ kích thích ánh sáng nào do không có tế bào cảm quang). Gần điểm mù này là hoàng điểm - điểm vàng (có vết lõm ở giữa, hố mắt) là điểm võng mạc có thị lực tốt nhất: đây là nơi các tia sáng chiếu tới trực tiếp, ít bị nhiễu nhất và có mật độ của tế bào cảm quang nhiều nhất.

Thủy tinh thể

Thủy tinh thể bao gồm các tế bào có nhân và các sợi cụ thể, hoạt động như một thấu kính hai mặt lồi, góp phần tạo nên nhãn áp và do đó tạo nên hình dạng của mắt.

Lệ đạo và nước mắt

Hệ thống lệ đạo là tập hợp các cơ quan sản xuất và thoát nước mắt. Nước mắt bảo vệ mắt bằng cách dưỡng ẩm và loại bỏ tạp chất. Hơn nữa, nước mắt còn có vai trò nuôi dưỡng giác mạc. Nước mắt là một chất lỏng có vị mặn và được tạo thành từ protein, glucose... Lượng nước mắt tiết ra bình thường là 50 Microlit/giờ.

Nước mắt được sản xuất trong các tuyến lệ nằm dưới mí mắt trên. Dung dịch nước muối này đến mắt thông qua các ống bài tiết. Nước mắt được phân phối trên toàn bộ bề mặt của mắt do mí mắt nhấp nháy. Cũng chính sự chớp mắt này đã gây ra sự di tản của nước mắt qua điểm lệ. Nước mắt chảy qua ống lệ để nối với ống lệ mũi và sau đó là các hốc mũi.

3. 6 biện pháp đơn giản giúp duy trì sức khỏe tốt cho đôi mắt 

Dưới đây là 6 biện pháp đơn giản giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm quá trình khởi phát các vấn đề về mắt và duy trì sức khỏe tốt cho đôi mắt.

Bảo vệ mắt khỏi tia nắng mặt trời

Dù màu mắt của bạn là gì, điều quan trọng là phải bảo vệ mắt khỏi sự tiếp xúc lâu với tia nắng mặt trời, vì điều này có thể dẫn đến đục thủy tinh thể sớm.

Cách bảo vệ hiệu quả mắt trong trường hợp này là chiếc kính râm có thể lọc được cả UVA (tia cực tím ở bước sóng cao nhất) và UVB (tia cực tím ở bước sóng trung bình). Đặc biệt là đừng bao giờ nhìn thẳng vào mặt trời, ngay cả khi đeo kính phù hợp, vì lúc này tia cực tím và tia hồng ngoại có thể đốt cháy một số vùng nhất định trên võng mạc của bạn.

Đọc khi đủ ánh sáng

Trong quá trình đọc, dù trên giấy hay trên màn hình, để hỗ trợ và làm dịu mắt, hãy đảm bảo rằng bạn luôn đọc sách với đủ ánh sáng.

Mắt phải làm việc quá nhiều do không đủ ánh sáng trong khi đọc, có thể dẫn đến đau đầu, khô, ngứa mắt hoặc thậm chí mờ mắt.

Nghỉ giải lao thường xuyên khi tiếp xúc với màn hình 

Khô và mỏi mắt, rối loạn giấc ngủ… Hậu quả của việc tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng xanh từ màn hình (máy tính, điện thoại thông minh và máy tính bảng) có thể gây hại mắt. Để hạn chế sự ảnh hưởng này, bạn nên nghỉ giải lao 15 phút sau mỗi 2 giờ xem màn hình.

Để đảm bảo giấc ngủ chất lượng, tránh màn hình ít nhất một giờ trước khi đi ngủ

Khoảng cách giữa mắt và màn hình

Nếu bạn làm việc trên màn hình, nên đặt máy tính ngang tầm mắt (hoặc ngay bên dưới) và giữ khoảng cách từ 40 đến 50cm giữa mắt bạn với màn hình.

Hãy nhớ điều chỉnh độ sáng của màn hình phù hợp với ánh sáng của môi trường xung quanh. Mẹo cuối cùng, hãy nhớ chớp mắt. Thật vậy, ánh sáng xanh từ màn hình làm giảm hiện tượng chớp mắt, nên chớp mắt giúp hạn chế tình trạng khô và mỏi mắt.

Cải thiện chất lượng giấc ngủ 

Trong khi ngủ, đôi mắt tái tạo. Để tái tạo tối ưu, thời gian ngủ phải đủ: từ 6 đến 8 tiếng mỗi đêm, tùy theo nhu cầu của bạn. Ngủ trong bóng tối hoàn toàn, không có nguồn sáng sẽ tốt hơn, giúp thúc đẩy quá trình hydrat hóa mắt và loại bỏ các hạt lạ như ô nhiễm hoặc đơn giản hơn là bụi.

Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng

Vitamin C đặc biệt có lợi cho sức khỏe của mắt, làm giảm đáng kể nguy cơ xuất hiện đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng. Trái cây có múi, kiwi, ớt xanh và vàng, rau xanh hoặc thậm chí dâu tây, lựu và quả mọng rất giàu vitamin C.

Một loại vitamin khác tốt cho mắt là vitamin A như: cà rốt, trứng, thịt đỏ, thịt gia cầm, cá, hải sản, đậu nành,…

Các thực phẩm giàu vitamin A, C và B2 giúp bảo vệ mắt

Vitamin B2 góp phần tối ưu hóa quá trình oxy hóa cho mắt, được tìm thấy trong các sản phẩm từ sữa, chẳng hạn như sữa nguyên chất hoặc sữa chua, nhưng cũng có trong nấm, hạnh nhân và hạt diêm mạch.

Trên đây là những thông tin liên quan đến mắt người về cấu tạo, chức năng và những biện pháp giúp bảo vệ mắt, ngăn ngừa các bệnh về mắt. Nếu bạn nhận thấy những tình trạng sức khỏe bất thường về mắt hãy đến tại các Bệnh viện, Phòng khám thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC để được các bác sĩ thăm khám, điều trị. Hoặc bạn có thể gọi đến số tổng đài sau: 1900 56 56 56 để được tư vấn và giải đáp các thắc mắc.