Bệnh sán lá gan nhỏ và các phương pháp xét nghiệm chẩn đoán

Bệnh sán lá gan nhỏ (Clonorchiasis, Opisthorchiasis) là bệnh do ký sinh trùng sán nhỏ xâm nhập vào cơ thể, gây ra các tổn thương tại gan - mật, đường ruột,... Bệnh gây ra các tình trạng khó chịu, dai dẳng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như nhiều biến chứng nguy hiểm. Vì vậy việc chẩn đoán và điều trị sớm là điều vô cùng cần thiết.

1. Sơ lược về bệnh sán lá gan nhỏ

Sán lá gan là loài ký sinh trùng trong cơ thể người và động vật. Số lượng ký sinh trùng trong đường dẫn mật có thể đến hàng chục, hàng trăm, thậm chí hàng nghìn con.

Tại nơi ký sinh, sán lá gan nhỏ gây viêm đường dẫn mật, có thể gây tắc đường mật do tăng sinh tổ chức liên kết. Trong trường hợp bệnh nhân bị nhiễm ít thường không có triệu chứng gì đặc biệt. Trường hợp nhiễm nhiều, gan có thể bị xơ hoá dẫn đến cổ trướng hoặc có thể gây ung thư đường mật. 

Triệu chứng hay gặp của bệnh là:

• Giai đoạn khởi phát: người bệnh cảm thấy chán ăn, ăn không tiêu, đau âm ỉ vùng gan, tiêu chảy hoặc táo bón thất thường. Có thể có dấu hiệu toàn thân phát ban, nổi mẩn kèm theo.

• Giai đoạn toàn phát: biểu hiện đau vùng gan kèm theo thiếu máu. Các triệu chứng vàng da, cổ trướng có thể xuất hiện ở giai đoạn muộn, sốt thành từng cơn hoặc kéo dài do bội nhiễm vi khuẩn.

2. Hình thể và chu kỳ phát triển của sán lá gan nhỏ

2.1. Hình thể

Phổ biến ở Việt Nam thường gặp các loài sán lá gan nhỏ Clonorchis sinensis.

+ Sán trưởng thành: có chiều dài 10 - 25 mm và rộng 3 - 5 mm, hình chiếc lá và trong suốt khi chúng còn sống. Thân mình dẹt, trơn láng và giác miệng lớn hơn giác bụng. 

+ Trứng sán rất nhỏ, màu nâu vàng, kích thước khoảng 30 um, có hình chiếc bình đựng nước, với một nắp nhỏ phía trên đầu.

2.2. Chu kỳ phát triển của sán lá gan nhỏ

- Vị trí ký sinh: Sán lá gan nhỏ ký sinh ở các ống mật nhỏ trong gan, nếu nhiều sán có thể ký sinh ở tổ chức gan.

- Vật chủ chính: con người.

- Vật chủ phụ: ốc, cá.

Diễn biến chu kỳ phát triển:

Diễn biến chu kỳ phát triển của sán lá gan nhỏ

Người ăn phải ốc, cá có chứa ấu trùng sán chưa được nấu chín sau đó ấu trùng theo đường miệng đến hầu họng rồi xuống đến dạ dày, tá tràng theo đường mật đến gan. Ở gan ấu trùng phát triển thành sán trưởng thành và gây bệnh cho con người.

- Tuổi thọ của sán lá gan nhỏ ở người là trên 15 - 25 năm, có khi lên tới 26 - 40 năm.

3. Phương pháp xét nghiệm sán lá gan nhỏ

- Kỹ thuật soi phân xác định trứng sán: Đây là kỹ thuật dễ thực hiện, được áp dụng rộng rãi tại các cơ sở y tế. Mẫu phân được lấy liên tiếp ít nhất 3 ngày để có xác suất soi tìm thấy trứng sán được cao nhất.

- Soi dịch tá tràng hay dịch mật cũng có thể có cả trứng sán và sán trưởng thành: chỉ định trong các trường hợp nhiễm ít, không tìm thấy trứng sán trong phân.

- Xét nghiệm soi phân tìm trứng sán là các phương pháp đơn giản, rẻ tiền và là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán bệnh. Tuy nhiên cần dựa vào chu kỳ sinh sản của sán, sự đào thải trứng qua phân; thời gian bảo quản mẫu phân không quá 4h,... Vì vậy, độ nhạy của phương pháp xét nghiệm này không cao. 

Hình 4: Xét nghiệm phân là kỹ thuật được dùng phổ biến nhất để tìm trứng sán lá gan nhỏ.

- Xét nghiệm huyết thanh học tìm kháng thể trong máu theo phương pháp miễn dịch Elisa tìm kháng thể IgG và IgM: kháng thể IgM xuất hiện sớm sau khi nhiễm và chỉ tồn tại trong vài tuần. Sự xuất hiện của kháng thể IgG theo sau IgM và tồn tại trong một thời gian dài. 

• Độ nhạy và độ đặc hiệu của phương pháp này khá cao, trung bình từ 85 - 98 %.

- Các xét nghiệm nên kết hợp để hỗ trợ cho chẩn đoán bệnh:

• Xét nghiệm công thức máu: bạch cầu ái toan tăng cao từ 25 - 25%. 

• Xét nghiệm nồng độ IgE huyết thanh có thể tăng. 

• Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh: chụp đường mật, siêu âm và chụp cắt lớp vi tính gan. 

4. Cần làm gì để phòng bệnh sán lá gan nhỏ?

Để phòng ngừa bệnh sán lá gan nhỏ cần thực hiện những biện pháp sau:

- Ăn chín uống sôi đặc biệt là các món ăn liên quan đến cua, cá, ốc.

- Giữ vệ sinh sạch sẽ, rửa tay sạch trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

- Sử dụng nguồn nước sạch đảm bảo vệ sinh.

- Quản lý phân đặc biệt phân của người bệnh chặt chẽ, không thải ra môi trường .

- Thực hiện tẩy giun định kỳ.

Khi có các triệu chứng như rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, người mệt mỏi, đau vùng hạ sườn phải,… nên đi kiểm tra để phát hiện kịp thời bệnh. Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC đã và đang triển khai thực hiện đầy đủ các xét nghiệm chẩn đoán bệnh sán lá gan. 

Đến xét nghiệm tại Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC bạn hãy yên tâm về dịch vụ và kết quả vì với hơn 24 năm kinh nghiệm trong nghề khám chữa bệnh Bệnh viện có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao tay nghề giỏi, phòng xét nghiệm đạt tiêu chuẩn quốc tế ISO 15189 : 2012 sẽ mang đến cho bạn kết quả xét nghiệm và những tư vấn chính xác nhất.

Đến xét nghiệm tại Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC bạn sẽ thấy yên tâm về dịch vụ và kết quả

Ngoài thực hiện hàng trăm danh mục xét nghiệm, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC còn thực hiện khám chữa bệnh nhiều chuyên khoa khác như Nội khoa, Ngoại khoa, Sản khoa, Nhi khoa, Tai - mũi - họng, Răng - hàm - mặt, Chẩn đoán hình ảnh,...

Khách hàng khám chữa bệnh tại Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC được hưởng chế độ của bảo hiểm y tế, tối đa lên đến 100% tùy theo loại bảo hiểm. 

Cùng với đó, bệnh viện triển khai bảo lãnh viện phí cho khách hàng có thẻ bảo hiểm của hàng chục công ty bảo hiểm trên toàn quốc, mang đến nhiều quyền lợi khám chữa bệnh cho khách hàng nhất.

Gọi điện thoại cho chúng tôi theo số 1900 56 56 56 để đặt lịch khám và được tư vấn.