Bạn biết gì về xét nghiệm DAD trong chẩn đoán lao màng phổi?

Hiện nay để chẩn đoán nhanh bệnh lý lao màng phổi do tràn dịch màng phổi, một trong những xét nghiệm có giá trị cao được các bác sĩ tin tưởng đó chính là xét nghiệm DAD. Tuy nhiên không phải ai cũng biết và hiểu rõ về xét nghiệm này. Hãy cùng đọc và tìm hiểu bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn nhé.

1. Xét nghiệm DAD là gì?

DAD (Adenosine Deaminase) là một protein được sản xuất bởi nhiều cơ quan trong cơ thể. DAD có vai trò kích hoạt các tế bào bạch cầu lympho, qua đó tăng cường đáp ứng miễn dịch với các tế bào lạ, duy trì sự ổn định của hệ thống miễn dịch. 

Trong một số trường hợp bệnh suy giảm miễn dịch bẩm sinh, việc thiếu DAD khiến cho các tế bào lympho B và T trở nên bị rối loạn, hệ thống miễn dịch bị ảnh hưởng trầm trọng. 

Trong một số trường hợp bệnh nhiễm trùng điển hình như nhiễm vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis, nồng độ DAD sẽ tăng sản xuất tại những vị trí mà vi khuẩn gây bệnh. Xét nghiệm đo hàm lượng DAD trong dịch màng phổi sẽ giúp bác sĩ có thêm cơ sở để chẩn đoán nhiễm trùng bệnh Lao màng phổi. 

Hình 1: Hàm lượng DAD tăng cao là cơ sở để hỗ trợ chẩn đoán lao màng phổi.

2. Xét nghiệm DAD được thực hiện khi nào?

Thông thường bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân thực hiện xét nghiệm đo hàm lượng DAD khi có dấu hiệu tích tụ dịch trong khoang màng phổi. Đồng thời bệnh nhân xuất hiện một số triệu chứng điển hình nghi ngờ bệnh lao phổi như:

- Ho khan, ho có đờm kéo dài, đôi khi ho ra máu.

- Sốt cao 38 - 39 độ C.

- Người vã mồ hôi, ớn lạnh.

- Cân nặng thay đổi thất thường, sụt cân không rõ nguyên nhân.

- Toàn thân mệt mỏi, thường xuyên có cảm giác đau tức lồng ngực. 

Ngoài ra, đối với những người thuộc nhóm nguy cơ cao, xét nghiệm DAD còn được sử dụng như một phương pháp loại trừ Lao đối với:

- Người có tiếp xúc gần, nói chuyện trực tiếp, sử dụng chung các đồ dùng vệ sinh cá nhân với bệnh nhân bị nhiễm trùng Lao.

- Người nhập cư từ những vùng có tỷ lệ mắc bệnh Lao cao.

- Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi có kết quả xét nghiệm lao dương tính.

- Những người có yếu tố tiếp xúc với nhóm nguy cơ lây nhiễm cao như những người vô gia cư có sử dụng ma túy, người trong viện dưỡng lão, các tù nhân,...

- Những người có hệ miễn dịch bị suy yếu như người bị nhiễm HIV/ AIDS, người mắc các bệnh nền mãn tính như đái tháo đường, bệnh thận, bệnh nhân  thay tạng, sử dụng các loại thuốc miễn dịch, người lớn tuổi, phụ nữ có thai,...

3. Xét nghiệm DAD có ý nghĩa sử dụng như thế nào?

Xét nghiệm DAD không phải là xét nghiệm mang tính chẩn đoán khẳng định bệnh Lao mà nó được sử dụng hỗ trợ cùng với các kỹ thuật khác như xét nghiệm soi đờm tìm AFB, cấy phân lập tìm đờm, xét nghiệm dịch màng phổi, PCR lao,... nhằm chẩn đoán bệnh lao chính xác hơn.

Ưu điểm của xét nghiệm DAD so với các phương pháp khác đó là thời gian nhanh chóng, kết quả phát hiện độ nhạy cao ngay cả khi chỉ có 1 vài vi khuẩn lao, đặc biệt trong trường hợp tràn dịch màng phổi và lao tiềm ẩn, AFB âm tính,...

Hình 2: Xét nghiệm đo DAD có độ nhạy cao ngay cả khi số lượng vi khuẩn lao ít.

Trong khi đó các xét nghiệm cấy phân lập vi khuẩn Lao tốn khá nhiều thời gian, thậm chí vài tuần mới có kết quả. Xét nghiệm nhuộm soi AFB và PCR lao đòi hỏi cần phải có đủ số lượng vi khuẩn để phát hiện. Giá thành của PCR lao cũng đắt hơn so với các kỹ thuật thông thường khác.

Chính vì vậy, xét nghiệm DAD được sử dụng nhiều để hướng dẫn điều trị cho đến khi có kết quả nuôi cấy phân lập, phân biệt hoặc loại trừ bệnh lao màng phổi. Hiếm khi được sử dụng để phát hiện bệnh lao trong các dịch cơ thể khác như dịch phúc mạc hoặc dịch não tủy.

4. Kết quả xét nghiệm DAD phản ánh điều gì?

Ngưỡng chẩn đoán của nồng độ DAD trong máu và dịch màng phổi khoảng 40 - 60u/L. Hàm lượng DAD sẽ tăng cao trong tràn dịch màng phổi do bệnh lao với độ nhạy khoảng 91 - 100%, độ đặc hiệu 81 - 94%. 

Bác sĩ sẽ tiến hành chọc hút dịch màng phổi để tiến hành phân tích. Quy trình chọc hút diễn ra nhanh chóng, an toàn, đảm bảo đúng các quy tắc vô khuẩn. Điều dưỡng cần phải kiểm tra các thông số sức khỏe cơ bản cho bệnh nhân, thông báo tới người bệnh và chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ cần thiết.

Người tiến hành kỹ thuật chọc hút phải là bác sĩ chuyên khoa đã được đào tạo bài bản, các thao tác được tiến hành đúng theo quy định. Hướng dẫn bệnh nhân nằm đúng tư thế để chọc hút. Trong quá trình tiến hành cần phải theo dõi sắc mặt cũng như động viên người bệnh.

Dịch màng phổi sau khi được lấy ra cần phải cho vào ống đựng đúng quy định và vận chuyển nhanh chóng về phòng xét nghiệm. Tại đây dịch màng phổi sẽ được các kỹ thuật viên xử lý ban đầu và đưa vào máy phân tích.

Nếu nồng độ DAD trong dịch màng phổi tăng cao, đồng thời xuất hiện những triệu chứng lâm sàng của bệnh lao, thì rất có khả năng người này đã bị nhiễm vi khuẩn lao M.tuberculosis. Điều này càng được khẳng định hơn nếu khu vực người đó sống có tỷ lệ người mắc bệnh lao cao.

Hình 3: Nồng độ DAD tăng cao kết hợp với các yếu tố lâm sàng, dịch tễ sẽ giúp khẳng định bệnh chính xác.

Nếu kết quả nồng độ DAD tăng nhẹ, khu vực sinh sống có tỷ lệ mắc bệnh lao thấp thì người đó có thể nghi ngờ mắc bệnh lao, u lympho, thuyên tắc phổi, Sarcoidosis, hoặc Lupus ban đỏ hệ thống,...

Ngược lại nếu nồng độ DAD thấp dưới ngưỡng cho thấy người đó không mắc lao màng phổi. Tuy nhiên kết quả này không loại trừ bệnh nhân bị nhiễm trùng tại các bộ phận khác của cơ thể.

Một số ít trường hợp hàm lượng DAD tăng cao trong dịch của các cơ quan bộ phận khác như dịch màng bụng, dịch màng não có thể nghi ngờ mắc lao tại các vị trí này.

5. Thực hiện xét nghiệm DAD ở đâu đảm bảo chính xác?

Một trong những địa chỉ uy tín thực hiện xét nghiệm DAD cũng như các dịch vụ y tế khác nói chung đó chính là bệnh viện Đa khoa MEDLATEC. Đây là một đơn vị y tế tư nhân đi đầu trong lĩnh vực xét nghiệm hiện đại. 

Hình 4: Trung tâm Xét nghiệm hiện đại của MEDLATEC. 

Hệ thống các phòng phân tích xét nghiệm được xây dựng và thiết kế theo chuẩn quốc tế, đầu tư trang thiết bị máy móc vô cùng tối tân, qua đó rút ngắn thời gian chờ đợi đồng thời tăng độ chính xác, giảm sai sót.

Bên cạnh đó, các dịch vụ tư vấn và chăm sóc khách hàng của MEDLATEC luôn nhận được sự yêu thích rất lớn. Chúng tôi hiểu rõ những tâm tư lo lắng và sự mệt nhọc mỗi khi đi khám bệnh, chính vì vậy tập thể các y bác sĩ và nhân viên của MEDLATEC luôn cố gắng nỗ lực hết mình để mang lại sự hài lòng và thoải mái nhất cho người bệnh.

Tổng đài tư vấn 1900 565656 luôn sẵn sàng túc trực 24/ 24h để có thể phục vụ khách hàng được tốt nhất.