Tầm quan trọng của xét nghiệm HCV genotype trong bệnh viêm gan C

Bệnh viêm gan do siêu vi là một bệnh lý rất phổ biến hiện nay. Trong đó có bệnh viêm gan C do virus HCV gây ra. Xét nghiệm HCV genotype là xác định chính xác kiểu gen của virus HCV nhằm đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất.

1. Virus HCV là gì?

Viêm gan C là một bệnh nhiễm siêu vi gây viêm gan do virus HCV gây ra. Virus này được truyền qua máu và qua quan hệ tình dục. Có nhiều type virus viêm gan C khác nhau.

Virus viêm gan C (HCV) là một loại virus có bản chất acid nucleic là ARN đơn chuỗi. Điều đó có nghĩa là mỗi hạt virus có mã di truyền là một đoạn liên tục của chuỗi ARN axit nucleic. 

Hình 1: Virus HCV

Không giống như HCV, mã di truyền của con người được mang bởi DNA sợi kép và trải qua quá trình hiệu đính nghiêm ngặt trong quá trình sao chép DNA. Những thay đổi ngẫu nhiên (đột biến) trong mã di truyền của con người xảy ra trong một thời gian rất dài. Đó là bởi vì hầu hết các lỗi sao chép DNA được nhận ra và sửa chữa. 

Ngược lại, mã di truyền của HCV không có cơ chế sao chép ngược cho nên chúng không được đọc lại khi tiến hành sao chép. Vì vậy khi xảy ra một đột biến ngẫu nhiên, nó sẽ ở lại trong bộ mã ARN và được nhân lên. HCV có khả năng sao chép rất nhanh - lên tới một nghìn tỷ bản mới mỗi ngày, vì vậy một số phần nhất định của mã di truyền HCV rất đa dạng và thay đổi thường xuyên, ngay cả trong một người bị nhiễm bệnh. 

Chính vì điểm này mà nhiều người nhiễm HCV có thể sinh ra kháng thể kháng virus viêm gan C (Anti HCV) nhưng kháng thể sinh ra không có tác dụng chống lại virus viêm gan C.

Xác định cụ thể các chủng HCV dựa vào sự khác biệt ở các vùng đặc biệt trên bộ gen của virus. Mỗi một kiểu gen có các tiểu thể loại phân nhánh bổ sung,  Chúng  gồm các kiểu phụ và quarkspeise. Hiện nay đã có ít nhất 6 kiểu gen HCV riêng biệt và hơn 50 kiểu phụ đã được tìm ra.

Kiểu gen HCV hoàn toàn không liên quan đến tỷ lệ tổn thương gan hoặc khả năng cuối cùng là phát triển bệnh xơ gan. Tuy nhiên, nó có thể giúp bác sĩ tiên lượng kết quả điều trị.

2. Xét nghiệm HCV genotype có vai trò gì trong việc điều trị viêm gan B?

Xét nghiệm HCV genotype nhằm xác định kiểu gen có thể giúp xác định được phương pháp điều trị. Và dự đoán kết quả điều trị HCV với chế độ điều trị dựa trên interferon. 

Hình 2: Xét nghiệm HCV genotype

Phương pháp điều trị HCV được sử dụng rộng rãi nhất là PEG/ribavirin, không nhắm mục tiêu vào chính virus. Phương pháp điều trị này chủ yếu tác động lên hệ thống miễn dịch kích thích sản sinh kháng thể để nhận biết và loại bỏ các tế bào bị nhiễm HCV bằng cơ chế miễn dịch dịch thể. Tuy nhiên, các biến thể của HCV ở một người không nhất thiết phải trông giống như một hệ thống miễn dịch. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến HCV tồn tại lâu dài và trở thành nhiễm trùng mãn tính.

Tuy có sự đa dạng trong di truyền nhưng các nhà nghiên cứu vẫn xác định được các protein cần thiết cho sự sinh sống của HCV trong cơ thể. Những protein này có mặt trong tất cả các biến thể của HCV. Vì vậy các phương pháp điều trị mới đều nhắm vào các protein này. Điều đó có nghĩa là virus sẽ trở thành mục tiêu của việc điều trị. Liệu pháp chống virus tác động trực tiếp (DAA) là sử dụng các phân tử nhỏ được thiết kế đặc biệt nhằm tác động lên các protein trong virus để ức chế sự hoạt động của các chúng.

Nhiều loại thuốc DAA đã được nghiên cứu và phát triển trong thập kỷ qua. Mỗi loại đều có mục đích nhắm vào một trong số ít các protein mà virus HCV cần cho quá trình phát triển. Hai loại thuốc DAA đầu tiên, boceprevir và telaprevir đều nhắm đến một loại enzyme HCV đặc biệt được gọi là protease. Những loại thuốc này thường được sử dụng kết hợp với PEG /ribavirin.

Với sofosbuvir, FDA cũng đã phê duyệt liệu pháp phối hợp không có interferon đầu tiên (sofosbuvir cộng với ribavirin). Liệu pháp này có thể điều trị HCV trong 12 tuần ở những người mắc virus có kiểu gen 2 hoặc 24 tuần ở những người mang virus có kiểu gen 3.

Mỗi protein thiết yếu của HCV đều hoạt động như nhau, cho dù chúng khác nhau về kiểu gen. Những protein thiết yếu này có thể khác nhau về cấu trúc do đột biến nhỏ. Vì chúng rất cần thiết cho quá trình sinh sống và phát triển của  HCV, nên cấu trúc của ở các trạng thái hoạt động của chúng ít có khả năng thay đổi do đột biến ngẫu nhiên. Do vậy xét nghiệm HCV genotype là rất quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp nhất.

Tất cả các loại thuốc DAA đều có mục đích ngăn chặn sự sao chép HCV diễn ra, nhưng chúng không có khả năng đẩy virus ra khỏi cơ thể. Vì vậy không thể loại bỏ được các tế bào bị nhiễm bệnh. Lúc này hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ đảm nhận nhiệm vụ đó. Kết quả của việc thay đổi việc điều trị interferon chỉ ra rằng hệ thống miễn dịch có thể loại bỏ các tế bào bị nhiễm một số kiểu gen tốt hơn so với những người bị nhiễm bệnh khác.

Ngoài kiểu gen, có nhiều biến số có thể ảnh hưởng đến khả năng thành công điều trị. Một số trong những nguyên nhân quan trọng hơn bao gồm:

- Lượng virus HCV trong máu.

- Mức độ tổn thương của gan trước khi điều trị.

- Tuổi tác.

- Tình trạng của hệ thống miễn dịch của cơ thể (điều trị bằng corticosteroid, đồng nhiễm với HIV, hoặc đã được cấy ghép nội tạng đều có thể làm giảm khả năng miễn dịch.)

- Lạm dụng rượu liên tục.

- Sự đáp ứng của virus với các liệu pháp điều trị đã sử dụng.

3. Kiểu gen của HCV có ảnh hưởng như thế nào đến tình trạng của gan.

Một số nghiên cứu cho thấy những người bị nhiễm HCV genotype 1 (đặc biệt là những người có phân nhóm 1b) có tỷ lệ mắc bệnh xơ gan cao hơn những người bị nhiễm các kiểu gen khác. 

Sự tiến triển tổn thương gan xảy ra chậm. Nó thường xảy ra trong nhiều năm. Vì vậy, bất cứ ai mới được chẩn đoán HCV nên được đánh giá tổn thương gan. Tổn thương gan là một chỉ định điều trị.

Nguy cơ phát triển ung thư gan dường như không liên quan đến kiểu gen HCV. Trong nhiễm HCV mạn tính, ung thư biểu mô tế bào gan (ung thư gan) chỉ phát triển sau khi xơ gan đã được xác định. Nếu một người nhiễm bệnh được điều trị hiệu quả trước khi bị xơ gan, thì kiểu gen lây nhiễm không phải là một yếu tố.

Tuy nhiên, ở những người đã bị xơ gan, kiểu gen 1b hoặc 3 có thể tăng nguy cơ gây ung thư. Tầm soát ung thư gan thường được bác sĩ yêu cầu thực hiện đối với tất cả những người bị HCV bị xơ gan.

Hình 3: Tiền triển có thể xuất hiện ở bệnh viêm gan C

Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC hoạt động dưới sự hợp tác của các chuyên gia, bác sĩ hàng đầu trong các lĩnh vực về y học cùng với hệ thống trang thiết bị máy móc hiện đại xứng đáng là một trong những lựa chọn tốt nhất của khách hàng có nhu cầu về sức khỏe.

Gọi đến 1900 565656 để được tư vấn hoàn toàn miễn phí.