Siêu âm qua nội soi (EUS) và vai trò trong đánh giá chẩn đoán bệnh lý

Siêu âm qua nội soi (EUS) là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh có khả năng tiếp cận gần nhất với các mô ở vị trí cần kiểm tra. Vậy kỹ thuật siêu âm này có ý nghĩa gì trong việc đánh giá sức khỏe và điều trị bệnh? Chi tiết sẽ được giải đáp cho độc giả trong bài viết dưới đây.

1. Định nghĩa về siêu âm qua nội soi (EUS)

Siêu âm qua nội soi (EUS) là phương pháp cho phép bác sĩ kiểm tra niêm mạc thực quản và dạ dày cũng như các thành niêm mạc của đường tiêu hóa, bao gồm thực quản, dạ dày, tá tràng, ruột kết và trực tràng. EUS cũng được sử dụng để nghiên cứu các cơ quan gần đường tiêu hóa gồm phổi, gan, túi mật và tuyến tụy và các hạch bạch huyết. 

Phương pháp siêu âm được thực hiện bằng cách sử dụng ống nội soi có tích hợp đầu dò siêu âm thu nhỏ kết hợp với sóng âm thanh cao tần để ghi lại những hình ảnh siêu âm có chất lượng và độ chính xác cao hơn so với siêu âm cổ điển ở bên ngoài cơ thể.

EUS là tên viết tắt của kỹ thuật nội soi siêu âm Endoscopic Ultrasound 

Khi kết hợp với thủ thuật sinh thiết, bác sĩ có thể lấy mẫu bệnh phẩm từ chất lỏng và mô của bệnh nhân, điều này giúp giảm xâm lấn tối thiểu do phẫu thuật thăm dò. Bên cạnh đó, EUS cũng là kỹ thuật được sử dụng để hỗ trợ một số phương pháp điều trị như dẫn lưu nang giả.

2. Ý nghĩa của việc thực hiện siêu âm qua nội soi (EUS)

Hình ảnh chụp từ kỹ thuật siêu âm qua nội soi (EUS) có khả năng cung cấp cho bác sĩ nhiều thông tin hơn so với hình ảnh từ các xét nghiệm khác. Bác sĩ có thể dựa vào những hình ảnh để đưa ra một số chẩn đoán, bao gồm:

• Xác định giai đoạn ung thư, mức độ lan rộng đến các tuyến bạch huyết hay cấu trúc lân cận quan trọng. Mức độ của các loại bệnh ung thư được xác định gồm: ung thư dạ dày, tuyến tụy, thực quản, trực tràng, ung thư phổi. 

• Cung cấp thông tin về các khối u, từ đó hỗ trợ đưa ra hướng dẫn điều trị. 

• Chẩn đoán nguyên nhân sụt cân, đau bụng kéo dài hoặc nguyên nhân gây đại tiện không tự chủ. 

• Đánh giá các bệnh có tác động đến tụy, bao gồm u nang tuyến tụy, viêm tụy mạn tính. 

• Hỗ trợ để bác sĩ thực hiện dẫn lưu nang giả, hoặc các tụ dịch bất thường khác có trong ổ bụng. 

• Hỗ trợ nhắm mục tiêu để phân phối thuốc vào tuyến tụy, gan và các cơ quan khác. 

• Kiểm tra sỏi mật hoặc u gan và nghiên cứu các tình trạng tăng sinh bất thường khác trong ống mật.

• Đánh giá các khối u, tổn thương đã được phát hiện trong nội soi trước đó hoặc các hình ảnh được cung cấp qua xét nghiệm X - quang, chụp CT. 

• Đánh giá độ dày của niêm mạc dạ dày. 

• Đánh giá giai đoạn bóng vater. 

Siêu âm EUS có vai trò quan trọng trong việc đánh giá tình hình hệ tiêu hóa và cơ quan lân cận 

Kỹ thuật siêu âm qua nội soi (EUS) an toàn với hầu hết mọi người. Bệnh nhân không được thực hiện EUS khi đã từng phẫu thuật ổ bụng trước đó. 

Rủi ro khi thực hiện Siêu âm qua nội soi (EUS)

EUS là kỹ thuật nội soi an toàn khi được thực hiện tại trung tâm y tế  với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm chăm sóc. Trước khi thực hiện nội soi, bác sĩ sẽ trao đổi với bệnh nhân về rủi ro có thể xảy ra trong quá trình nội soi. Rủi ro thường liên quan đến việc sinh thiết, bao gồm tăng nguy cơ viêm tụy hoặc nhiễm trùng. 

Một số rủi ro có thể xảy ra gồm:

• Chảy máu tại vị trí sinh thiết. 

• Nhiễm trùng.

• Đau nhức cổ họng trong một ngày hoặc lâu hơn, cũng có thể bị rách thành ruột hoặc cổ họng.

• Viêm tụy nếu chọc hút bằng kim nhỏ tuyến tụy được thực hiện.

• Phản ứng với thuốc an thần. 

Nguy cơ rủi ro có thể được giảm nhẹ bằng cách làm theo cẩn thận hướng dẫn của bác sĩ để chuẩn bị cho EUS .

Sau phẫu thuật, nếu có các biểu hiện như sốt, tức ngực, thở hụt hơi, đại tiện ra phân sẫm màu hoặc đen, và có tình trạng đau bụng dữ dội kéo dài, hãy gọi ngay cho bác sĩ hoặc đến phòng cấp cứu gần nhau. 

Hình ảnh cung cấp bởi đầu dò siêu âm EUS

3. Tiến hành siêu âm nội soi EUS

Cần chuẩn bị gì trước khi tiến hành nội soi

• Nhịn ăn ít nhất 6 tiếng trước khi tiến hành nội soi. 

• Bệnh nhân có thể được yêu cầu uống thuốc nhuận tràng hoặc thuốc xổ, cũng như thực hiện chế độ ăn lỏng trước khi tiến hành nội soi nếu vị trí thực hiện là khu vực trực tràng. 

• Một số loại thuốc cần được ngưng sử dụng trước khi nội soi như thuốc làm loãng máu. Bệnh nhân cũng sẽ được hướng dẫn về thuốc nếu mắc các bệnh mãn tính như bệnh tiểu đường, huyết áp cao,… Bên cạnh đó, hãy cho bác sĩ biết nếu bạn bị dị ứng với latex để được siêu âm với thiết bị đặc biệt. 

• Hầu hết người được kiểm tra EUS đều được dùng thuốc an thần, nên việc sắp xếp người thân làm thủ tục và đưa bệnh nhân về nhà sau phẫu thuật cũng cần được chuẩn bị trước. 

Quá trình thực hiện siêu âm nội soi

Trong quá trình EUS, bác sĩ sẽ đưa một ống nội soi nhỏ, mỏng, mềm dẻo và linh hoạt, ống nội soi được đưa qua miệng để vào đường tiêu hóa, đầu dò (probe) gắn ở đầu ống nội soi sẽ tạo ra sóng âm thanh và hình ảnh chính xác các vùng mô xung quanh, bao gồm cả mạch bạch huyết. Khi đã hoàn thành việc nội soi ở vị trí đã xác định, ống nội soi sẽ được rút ra dần. Quá trình nội soi thường diễn ra từ 30 đến 90 phút. 

Nếu nội soi có kèm với việc sinh thiết, bác sĩ có thể đưa một thiết bị cong thứ hai vào đường tiêu hóa của bệnh nhân, thiết bị này có thể hướng một cây kim rất mảnh đến các hạch bạch huyết, khối u hoặc các vùng mô bất thường khác, kim sẽ chiết xuất chất lỏng để lấy mẫu sinh thiết để phân tích. Quá trình nội soi kèm sinh thiết thường kéo dài ít hơn 1 giờ. 

Kỹ thuật siêu âm EUS có khả năng cung cấp hình ảnh chi tiết và đầy đủ thông tin hơn so với các xét nghiệm hình ảnh khác

Sau siêu âm, bệnh nhân có thể trở về nhà. 

Vì kỹ thuật nội soi EUS có thể tiếp xúc gần hơn với các tạng, hình ảnh thường chi tiết và chính xác hơn các hình ảnh được cung cấp bởi phương pháp siêu âm cổ điển bên ngoài cơ thể. 

Hiện có 2 loại đầu dò siêu âm, đó là đầu dò tròn có thể siêu âm phóng âm thanh vòng tròn, và đầu dò dẹt có thể siêu âm khu trú theo một hướng. 

Sau khi tiến hành nội soi

Bệnh nhân có thể được tiếp tục theo dõi cho đến khi thuốc an thần hết tác dụng. Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể cảm thấy chướng bụng, hơi đau ở cổ họng. Sau khi rời khỏi trung tâm y tế, bạn có thể ăn uống như bình thường nếu không có các hướng dẫn đặc biệt tử bác sĩ. 

Kết quả xét nghiệm thường có ngay trong ngày, kết quả sinh thiết thường sẽ tốn nhiều thời gian hơn.

Thực hiện siêu âm qua nội soi (EUS) là kỹ thuật siêu âm tiếp cận gần nhất với các mô ở vị trí cần kiểm tra, cung cấp đầy đủ thông tin để đánh giá sức khỏe. Nhờ đó, các bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán chính xác về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và lựa chọn can thiệp y khoa phù hợp.