Chụp CT mạch vành: ưu nhược điểm và những lưu ý khi thực hiện

Trong những năm gần đây, chụp cắt lớp vi tính (CT) đã trở thành phương tiện chẩn đoán hình ảnh quan trọng, quen thuộc trong khám chữa bệnh tim mạch nói chung và bệnh mạch vành nói riêng. Chụp CT mạch vành không cần thuốc cản quang giúp khảo sát mức độ vôi hóa mạch vành và dùng thuốc cản quang để đánh giá hẹp động mạch.

1. Ưu nhược điểm và ứng dụng của chụp CT mạch vành

Chụp CT là công cụ chẩn đoán hình ảnh hiệu quả, được ứng dụng phổ biến trong khám chữa bệnh mạch vành. 

Bệnh mạch vành thường gặp ở người cao tuổi

Ưu điểm

Những ưu điểm của kỹ thuật này có thể kể tới như:

- Thời gian chụp ngắn, đặc biệt là máy chụp cắt lớp đa dãy đời cao chỉ mất từ vài giây đến vài chục giây.

- Kết quả hiển thị ngay trên máy vi tính kết nối, sau khi xử lý được in và chẩn đoán nhanh chóng.

- Có thể chẩn đoán các bệnh lý mạch vành với độ chính xác hơn 90%.

- An toàn, ít gây biến chứng, bệnh nhân sau khi chụp CT không cần ở lại bệnh viện.

Nhược điểm

Tuy nhiên, chụp CT còn có nhiều hạn chế đang được khắc phục nhờ cải tiến công nghệ chụp, gồm:

- Thời gian xử lý hình ảnh lâu từ 1 - 2 giờ, nếu mô phỏng 3D sẽ mất nhiều thời gian hơn.

- Bệnh nhân phải nhịn thở ít nhất 10 - 15 giây, có nhịp tim đều khi chụp CT mạch vành.

- Có nguy cơ biến chứng liên quan đến nhiễm xạ tia X và dị ứng, sốc thuốc cản quang.

 Chụp CT mạch vành giúp đánh giá chính xác bệnh mạch vành

2. Chụp CT mạch vành được chỉ định khi nào?

Chụp CT cho phép bác sĩ kiểm tra tình trạng mạch vành và phát hiện các bệnh lý, bất thường liên quan như: hẹp, tắc, xơ vữa, huyết khối mạch vành,… Cụ thể, kỹ thuật này được chỉ định trong các trường hợp sau:

- Sàng lọc, phát hiện bệnh mạch vành ở đối tượng có nguy cơ cao như: người cao tuổi, người mắc nhiều bệnh lý nền như mỡ máu, đái tháo đường, cao huyết áp, tiền sử gia đình,... 

- Tìm nguyên nhân gây đau ngực bất thường.

- Chẩn đoán bất thường cấu trúc cơ tim, đặc biệt là cơ tim hoặc van tim.

- Theo dõi phòng ngừa tái phát sau điều trị bệnh mạch vành, nhất là khi can thiệp phẫu thuật điều trị.

Tuy nhiên chụp CT mạch vành không thực hiện được với bệnh nhân dị ứng với chất cản quang, phụ nữ mang thai, bệnh nhân có nhịp tim không đều, suy thận mạn tính hoặc tiền sử hen phế quản,…

3. Có những loại chụp cắt lớp mạch vành nào?

Chụp CT cơ bản gồm 2 loại là CT mạch vành không tiêm thuốc (không dùng thuốc cản quang, thường để đánh giá vôi hóa mạch vành) và chụp CT có tiêm thuốc cản quang (thường để đánh giá hẹp động mạch). 

Chụp CT không tiêm thuốc cản quang giúp đánh giá mức độ vôi hóa động mạch vành

Cùng tìm hiểu chi tiết hơn sau đây:

3.1. Chụp CT mạch vành không tiêm

Kỹ thuật chụp CT không chuẩn bị này cho phép quan sát tốt mức độ vôi hóa động mạch vành dù có thể chưa nặng đến mức gây hẹp lòng động mạch, giảm máu lưu thông. Như vậy, dựa trên mức độ vôi hóa trên ảnh chụp CT, bác sĩ có thể đánh giá nguy cơ mắc bệnh và đưa ra biện pháp chăm sóc phù hợp.

Người bị vôi hóa mạch vành nhưng chưa có dấu hiệu đau ngực

Nếu kết quả chụp CT mạch vành cho thấy có tình trạng vôi hóa, người bệnh đồng thời có yếu tố nguy cơ cao như mỡ máu cao, đái tháo đường, gia đình có tiền sử mắc bệnh mạch vành,... và chưa có dấu hiệu đau ngực nghĩa là bạn có nguy cơ cao mắc bệnh mạch vành.

Khi đó bệnh nhân được hướng dẫn chăm sóc, theo dõi tại nhà và thường xuyên kiểm tra định kỳ để tránh bệnh mạch vành diễn tiến.

Bệnh nhân có triệu chứng đau ngực

Điểm vôi hóa mạch vành thấy rõ trên ảnh chụp CT kết hợp với triệu chứng đau ngực cho thấy, người bệnh có thể đã mắc bệnh tắc nghẽn động mạch vành. Như vậy bác sĩ có thể chỉ định chụp CT có dùng thuốc cản quang để đánh giá tốt hơn tình trạng tắc nghẽn lòng động mạch, từ đó có biện pháp điều trị sớm.

Bệnh nhân có thể chụp CT kết hợp không dùng thuốc cản quang và dùng thuốc cản quang

Nhìn chung, kỹ thuật chụp CT mạch vành không tiêm thuốc cản quang có ưu điểm là dễ thực hiện, không cần tiêm thuốc cản quang, phù hợp với nhiều đối tượng cần tầm soát nguy cơ mắc bệnh mạch vành. Tuy nhiên kết quả không thể dùng để kết luận và lập kế hoạch điều trị.

3.2. Chụp cắt lớp mạch vành có tiêm thuốc

Kỹ thuật chụp này cho biết chắc chắn tình trạng hẹp động mạch vành và mức độ hẹp tắc, đạt khả năng loại trừ hẹp mạch vành đạt tới 97 - 100%. Hơn nữa, thuốc cản quang cho phép đánh giá tốt mức độ hẹp lòng và thành động mạch trên ảnh chụp CT mạch vành. Những thông tin này có giá trị lớn trong chẩn đoán và điều trị bệnh. 

Có thể đánh giá, đây là kĩ thuật có độ chính xác cao trong đánh giá bệnh mạch vành, cụ thể là hẹp mạch vành do xơ vữa động mạch hoặc đánh giá tái hẹp sau can thiệp điều trị trước đó. Tuy nhiên do sử dụng chất cản quang nên kĩ thuật này không phù hợp với bệnh nhân suy thận hoặc mắc bệnh nặng khác, người bị dị ứng với thuốc cản quang.

4. Lưu ý với bệnh nhân trước khi chụp CT mạch vành

Tùy theo mục đích đánh giá, đặc điểm về tuổi và yếu tố nguy cơ, bác sĩ sẽ chỉ định bạn thực hiện chụp CT mạch vành có hoặc không có chất cản quang hoặc cả hai. 

Dưới đây là một số vấn đề cần biết:

- Cần nhịn ăn trước khi chụp 4 giờ đồng hồ, các trường hợp mắc bệnh thận cần kiểm tra chức năng thận trước khi dùng thuốc cản quang chụp CT. 

- Khi chụp, cần tháo bỏ toàn bộ vật dụng bằng kim loại như điện thoại, trang sức, dây cột tóc,… và thông báo cho bác sĩ nếu bạn dùng thiết bị kim loại trong cơ thể.

- Sau khi chụp xong, nên uống nhiều nước để cơ thể đào thải hết chất cản quang ra ngoài bằng đường tiểu.

Sau khi có kết quả chụp CT mạch vành, các bác sĩ của MEDLATEC sẽ tư vấn tận tình 

Nếu gặp triệu chứng khó chịu khi chụp hoặc sau khi tiêm thuốc cản quang, hãy thông báo với bác sĩ để được kiểm tra và can thiệp y tế kịp thời nếu xảy ra sốc phản vệ, dị ứng thuốc cản quang.

Có thể thấy, chụp CT mạch vành là kỹ thuật chẩn đoán bệnh động mạch vành hiệu quả, giá trị cao, đánh giá được cả nguy cơ lẫn tình trạng bệnh. Đôi khi kết quả chụp CT không đủ để chẩn đoán toàn diện, bệnh nhân sẽ được chỉ định phương pháp chẩn đoán, xét nghiệm khác bổ sung.