Chụp cắt lớp vi tính – Kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh ưu việt của nhân loại

Nếu như trước đây có rất nhiều căn bệnh không thể phát hiện sớm vì hạn chế kỹ thuật thì với sự phát triển của y học, đặc biệt là sự ra đời của kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính, nhiều căn bệnh nguy hiểm đã được phát hiện từ giai đoạn đầu.

1. Chụp cắt lớp vi tính là gì?

Chụp cắt lớp vi tính còn được gọi là kỹ thuật chụp CT – Scanner. Đây là kỹ thuật được đánh giá cao trong lĩnh vực y tế bởi sự ra đời của nó trở thành một thành tựu vượt bậc của kỹ thuật chẩn đoán bệnh thông qua hình ảnh.

Kỹ thuật này sử dụng dòng tia X là dòng tia bức xạ quét lên một bộ phận của cơ thể theo từng lát cắt ngang, thiết bị chụp hình này được kết nối với máy tính từ đó thu được hình ảnh ở dạng 2 chiều hoặc 3 chiều thể hiện bộ phận được chụp. Qua hình ảnh đó, bác sĩ có thể nhìn thấy những tổn thương, những sự khác biệt trong cơ thể từ đó chẩn đoán được các bệnh và có phương pháp điều trị, theo dõi kịp thời.

Máy chụp cắt lớp vi tính -  Công cụ đắc lực giúp phát hiện và theo dõi các bệnh về u và ung thư

Kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính là một trong những kỹ thuật được sử dụng rộng rãi hiện nay. Tuy nhiên, không phải bệnh nào cũng sử dụng kỹ thuật này sẽ mang lại hiệu quả tốt nhất.

Theo đó, kỹ thuật này thường được áp dụng để chẩn đoán các bệnh về não, dạ dày, phổi, lồng ngực,… Nhưng quan trọng hơn cả nó thường được dùng để chẩn đoán lâm sàng các bệnh lý về khối u, ung thư, khối máu đông, chảy máu, phù não… các tổn thương không thể hiện ra bên ngoài của các bộ phận trong cơ thể. Từ đó, kỹ thuật này thường được dùng để theo dõi quá trình điều trị, hướng dẫn phẫu thuật,…

2. Ưu điểm của kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính

Kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính mang lại những ưu điểm sau:

• Hình ảnh 2 chiều hoặc 3 chiều rõ nét, không có sự chồng chéo các chi tiết, hình ảnh lên nhau.

• Hình ảnh thu được có độ phân giải cao, đặc biệt ở những mô mềm mà kỹ thuật chụp X quang không mang lại được.

• Thời gian chuẩn bị và thực hiện tương đối ngắn, thực tế chỉ 1 phút sau quá trình chuẩn bị. Vì vậy, được áp dụng nhiều trong các trường hợp tai nạn giao thông, tai nạn lao động…

• Độ phân giải phần cứng như xương rất cao vì vậy rất tốt để kiểm tra các bệnh lý về xương.

• Kỹ thuật này dùng tia X đi qua các bộ phận của cơ thể nên nó có thể dùng để thay thế cho các bệnh nhân không dùng được kỹ thuật chụp cộng hưởng từ.

Hình ảnh thu được khi chụp cắt lớp thể hiện mức độ tổn thương

3. Nhược điểm khi chụp cắt lớp vi tính

Kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính tồn tại một số hạn chế sau:

• So với kỹ thuật chụp MRI, chụp cắt lớp vi tính sử dụng tia X nên khó phát hiện các tổn thương phần mềm hơn MRI.

• Khó phát hiện các tổn thương ở sụn khớp, tủy sống và dây chằng.

• Do sử dụng tia X gây nhiễu xạ tác dụng lên cơ thể nên sau mỗi lần thực hiện có thể bị nhiễm xạ mặc dù đã khống chế lượng tia X trong giới hạn cho phép. Vì vậy, người bệnh cần cân nhắc trước khi sử dụng kỹ thuật này, đặc biệt chỉ nên thực hiện khi được bác sỹ chỉ định.

Những nhược điểm của chụp cắt lớp vi tính chỉ là một phần nhỏ khi so sánh với những ưu điểm nó mang lại.

4. Các trường hợp được chỉ định thực hiện kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính

4.1. Chụp cắt lớp vi tính sọ não

• Bệnh nhân bị chấn thương sọ não, chấn thương đầu mặt, đa chấn thương vùng đầu.

• Bệnh nhân bị tai biến mạch máu não, liệt mặt hoặc người,…

• Bệnh nhân có hiện tượng co giật, động kinh và đau nửa đầu.

• Có dấu hiệu của hội chứng tăng áp lực ở sọ: đau đầu, giảm thính lực, thị lực,…

• Bệnh nhân đã có tiền sử các bệnh: viêm não, não ứng thủy, viêm màng não,…

4.2. Chụp cắt lớp vi tính đầu mặt cổ

• Bệnh nhân bị chấn thương vùng mặt và cổ.

• Trên vùng mặt cổ xuất hiện các khối u, hạch bất thường.

• Các bệnh lý về xoang và hốc mũi hay viêm, áp xe vùng cổ.

• Đường hô hấp và đường ăn bị dị vật cản trở.

4.3. Chụp cắt lớp vi tính cột sống

• Bệnh nhân bị chấn thương cột sống.

• Bệnh nhân bị tai nạn đa chấn thương nghi ngờ có vùng cột sống.

• Các khối u lành tính, ác tính ở xương, di căn qua xương.

• Các dị tật bẩm sinh ở cột sống: Gù cột sống, vẹo cột sống, dính đốt sống…

4.4. Chụp cắt lớp vi tính phổi và lồng ngực

• Các khối u, ung thư ở phổi.

• Bệnh lý về phế quản, tắc nghẽn mãn tính.

• Bệnh nhiễm trùng phổi, tràn dịch màng phổi...

• Các bệnh lý về xương sườn, sụn sườn, đốt sống ngực…

• Chấn thương vùng ngực, gãy xương…

4.5. Chụp cắt lớp vi tính vùng bụng và chậu

• Các chấn thương về tụy, lá lách và thượng thận.

• Các chấn thương về thận, tiết niệu.

• Các chấn thương về đường tiêu hóa, trong đó hay nhắc đến dạ dày.

• Các chấn thương về tử cung, buồng trứng, tiền liệt tuyến…

• Các bệnh lý u và các bệnh lý nội ngoại khoa khác

4.6. Chụp cắt lớp vi tính xương khớp

• Đa chấn thương, chấn thương xương.

• Các bệnh lý xương về xương như viêm xương, u xương, di căn xương, lao xương.

• Các bất thường về xương và bất thường bẩm sinh xương…

5. Các trường hợp không được chụp cắt lớp vi tính

• Nếu bệnh nhân đang mắc các bệnh như: dị ứng thuốc cản quang, sốt cao, cơ thể mất nước, bị suy thận, suy giảm chức năng gan thì không được sử dụng thuốc cản quang khi chụp cắt lớp vi tính.

• Bệnh nhân là phụ nữ mang thai hay nghi ngờ đang mang thai cần thông báo để không thực hiện kỹ thuật này do nó có nguy cơ gây ảnh hưởng đến thai nhi.

• Trẻ em cũng nên được cân nhắc kỹ lưỡng trước khi thực hiện chụp cắt lớp vi tính, phải làm công tác tư tưởng cho trẻ trước khi tiến hành kỹ thuật này.

Cần cân nhắc kỹ khi thực hiện kỹ thuật chụp cắt lớp với đối tượng trẻ em

Vậy là bài viết đã giúp bạn cập nhật thêm một số thông tin liên quan đến kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính cũng như những ưu nhược điểm mà nó mang lại. Nếu còn bất cứ thắc mắc nào về kỹ thuật này, độc giả có thể liên hệ với bệnh viện Đa khoa MEDLATEC để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.