Chu kì hoạt động của tim và các thuật ngữ liên quan

Tim đóng một vai trò quan trọng trong các hoạt động sống của cơ thể. Bài viết sau tìm hiểu rõ về tim, chu kỳ hoạt động của tim và các thuật ngữ liên quan đến hoạt động của tim: nhịp tim, huyết áp.

1. Tim và nhịp tim

Tim bơm máu đến các cơ quan khác nhau của cơ thể và chúng ta cảm nhận hoạt động này của tim qua nhịp đập của tim hay còn gọi là nhịp tim. Nhịp tim bình thường ở một người trưởng thành và khỏe mạnh là khoảng 70 nhịp mỗi phút.

Trong suốt tuổi thọ trung bình, tim con người đập khoảng 2,5 tỷ lần

Bạn có thể cảm thấy tim mình đập trong lồng ngực hoặc cảm nhận mạch đập tim ở cổ tay. Tim bạn đập nhanh hơn khi bạn tập thể dục hoặc khi bạn lo lắng hoặc bồn chồn. Nhịp tim cũng giảm trong đêm khi bạn ngủ và tăng dần sau khi thức dậy. Điều này là do nhịp tim thay đổi tùy thuộc vào trạng thái thể chất (bạn đang tập thể dục hay đang nghỉ ngơi) và trạng thái tâm lý (bạn bình tĩnh hay phấn khích).

Hoạt động bơm máu của tim bao gồm các chu kỳ co bóp và thư giãn của các buồng tim. Những cơn co thắt và thư giãn này được điều chỉnh bởi các tín hiệu điện. Mô tim chuyên biệt tạo ra và truyền các tín hiệu điện này đều đặn, dẫn đến hoạt động bơm máu của tim.

2. Chu kì hoạt động của tim diễn ra như thế nào?

Một chu kỳ tim tương ứng với một nhịp đập của tim, chu kì hoạt động của tim là sự nối tiếp của các pha co bóp (tâm thu) đẩy máu ra khỏi tâm thất trái và các pha thư giãn (tâm trương) cho phép làm đầy khoang tim. Thời gian của một chu kỳ hoạt động của tim hoàn chỉnh kéo dài khoảng 0,92 giây bao gồm 0,27 giây đối với tâm thu và 0,65 giây đối với tâm trương. Trong mỗi lần co bóp, tim đảm bảo một lưu lượng máu nhất định sẽ được tâm thất bơm qua các mạch lớn, phân phối máu đến tất cả các vùng mạch.

Chu kỳ tim liên quan đến sự co bóp và thư giãn của các ngăn khác nhau của tim, cho phép máu lưu thông. Điều này được quy định bởi một hệ thống dẫn điện trong tim. 

Sự lan truyền các xung điện trong chu kỳ tim

Chu kỳ tim được điều chỉnh bởi một hệ thống dẫn điện trong tim. Các cấu trúc chuyên biệt, được tạo thành từ tế bào cơ tim và tế bào thần kinh, chịu trách nhiệm tạo và truyền tín hiệu điện trong tim, khiến các buồng tim co lại khi tín hiệu truyền đến chúng.

Một tín hiệu điện được tạo ra bởi nút xoang khoảng 70 lần mỗi phút

Xung điện đầu tiên được tạo ra bởi nút xoang, nằm ở góc trên bên phải của tâm nhĩ phải. Nút này điều chỉnh tốc độ tim đập và do đó được gọi là máy tạo nhịp tim.

Từ nút xoang, sóng hoạt động điện truyền qua hai tâm nhĩ của tim, dẫn đến sự co bóp của chúng. Nút nhĩ thất nằm gần vách liên thất, là bức tường cơ ngăn cách tâm nhĩ với tâm thất. Nút nhĩ thất nhận tín hiệu từ nút xoang và truyền nó đến bó His, là một bó sợi cơ chuyên biệt dọc theo vách liên thất. Tia này truyền xung điện từ tâm nhĩ đến tâm thất. Bó nhánh His thành nhánh trái và phải dọc theo vách liên thất và hướng về đáy của cả hai tâm thất.

Từ đó, các nhánh trái và phải phân nhánh thành các sợi cơ chuyên biệt, mịn hơn chạy dọc theo thành cơ bên ngoài của tâm thất. Những sợi này được gọi là sợi Purkinje và có thể truyền tín hiệu điện. Tín hiệu điện được mang bởi các sợi Purkinje làm cho hai tâm thất co lại để bơm máu ra khỏi tim.

Hoạt động của tâm thu và tâm trương

Ngoài ra, khi các buồng tim co lại và giãn ra, các van tim khác nhau sẽ mở hoặc đóng tùy thuộc vào lưu lượng máu.

Tâm thất ở hai bên tim nhận máu từ hai tâm nhĩ. Khi tâm thất chứa đầy máu, chúng sẽ co lại để bơm máu ra khỏi tim. Đồng thời, các van nhĩ thất, ngăn chặn đường đi từ tâm nhĩ đến tâm thất, đóng lại. Điều này ngăn máu quay trở lại tâm nhĩ. Giai đoạn này của chu kỳ hoạt động của tim được gọi là tâm thu.

Bộ tâm thu - tâm trương tạo thành chu kỳ tim

Sau khi hoạt động bơm hoàn tất, cả hai tâm thất đều thư giãn và van nhĩ thất mở ra. Điều này cho phép máu đi vào tâm thất từ ​​tâm nhĩ cho một vòng tuần hoàn khác. Giai đoạn này của chu kỳ hoạt động của tim được gọi là tâm trương. Tâm trương xảy ra khi tâm thất thư giãn và van nhĩ thất mở ra.

Máu đi qua các mạch của hệ tuần hoàn ở trạng thái lưu thông liên tục. Trái tim, như chúng ta biết, bơm máu đi khắp cơ thể bằng cách tạo áp lực lên máu. Áp lực này giữ cho máu chảy khắp hệ thống tuần hoàn. Máu lại gây áp lực lên thành mạch máu (động mạch) mang nó. Áp suất này, được gọi là huyết áp, là một phép đo quan trọng giúp thiết lập hoạt động bình thường của tim và mạch máu.

3. Chỉ số huyết áp bình thường và dụng cụ đo huyết áp

Trong giai đoạn tâm thu của chu kỳ tim, khi tâm thất co bóp và máu được bơm ra khỏi tim, huyết áp sẽ ở mức cao nhất. Đây được gọi là huyết áp tâm thu. Ở một người trưởng thành khỏe mạnh, huyết áp tâm thu thường vào khoảng 120 mmHg.

Ngược lại, trong giai đoạn tâm trương, tâm thất thư giãn. Điều này có nghĩa là giữa các nhịp đập, huyết áp ở mức thấp nhất trong giai đoạn tâm trương của chu kỳ tim. Ở một người trưởng thành khỏe mạnh, huyết áp tâm trương thường vào khoảng 80 mmHg.

Do đó, huyết áp bình thường của một người trưởng thành khỏe mạnh được coi là 120/80 mmHg. Cần lưu ý là huyết áp giảm ở các mạch xa tim nhất. Đo huyết áp được thực hiện ở cánh tay vì các mạch gần tim hơn và do đó cho kết quả đo chính xác hơn về mức độ tim bơm máu.

Động mạch có thành dày hơn tĩnh mạch

Đo huyết áp là một cách hữu ích để phát hiện những vấn đề có thể xảy ra ở tim hoặc mạch máu của bệnh nhân.  Huyết áp được đo bằng một dụng cụ gọi là máy đo huyết áp, bao gồm một vòng bít quấn quanh cánh tay và một cột thủy ngân dùng để đọc áp suất dòng máu. Vòng bít được bơm căng và siết chặt quanh cánh tay cho đến khi máu lưu thông đến cẳng tay hoàn toàn bị hạn chế. Sau đó, một ống nghe được đặt ở khuỷu tay, phía trên các mạch máu, trong khi không khí được thoát ra từ từ và liên tục từ vòng bít.

Khi vòng bít nới lỏng, máu bắt đầu chảy ngược vào cẳng tay. Máu này ở áp suất cao nhất có thể, hay nói cách khác là huyết áp tâm thu. Tại thời điểm này, âm thanh nhịp tim có thể được nghe thấy qua ống nghe và áp suất hiển thị trên cột thủy ngân tương ứng với huyết áp tâm thu. Sau vài giây, lưu lượng máu trở lại bình thường và cuối cùng đạt đến áp suất thấp nhất hoặc huyết áp tâm trương. Tại thời điểm này, tiếng đập dừng lại và áp suất được chỉ định trên cột thủy ngân tương ứng với huyết áp tâm trương.

Trên đây là những thông tin chia sẻ về chu kỳ hoạt động của tim, nhịp tim và huyết áp. Nếu bạn có các chỉ số sức khỏe liên quan đến hoạt động của tim bất thường, hãy đến tại chuyên khoa Tim mạch ở các Bệnh viện, Phòng khám thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC để được các bác sĩ thăm khám, kiểm tra và có hướng xử lý kịp thời. Hoặc, bạn có thể gọi đến số tổng đài sau: 1900 56 56 56 để được tư vấn và giải đáp các thắc mắc.