Viêm tinh hoàn do quai bị: cách điều trị và phòng ngừa

Quai bị là bệnh truyền nhiễm cấp tính thường gặp, sau khi nhiễm virus và khởi phát bệnh, nam giới có nguy cơ gặp biến chứng viêm tinh hoàn. Cần phát hiện và điều trị sớm biến chứng này, tránh viêm tinh hoàn do quai bị gây tổn thương nặng cũng như biến chứng khác cho sức khỏe sinh sản.

1. Biến chứng viêm tinh hoàn do quai bị diễn ra như thế nào?

Quai bị có thể gặp ở bất cứ thời điểm nào trong năm, song thường bùng phát thành dịch vào mùa đông xuân khi virus phát triển và phát tán mạnh nhất. Virus xâm nhập qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc gần, gây viêm tuyến nước bọt mang tai nên người bệnh sẽ bị sưng đau vùng bạnh cằm. Quai bị là bệnh viêm, truyền nhiễm khá lành tính, triệu chứng bệnh không nhiều và thường biến mất sau khoảng 10 ngày khởi phát.

Quai bị ở trẻ nam có thể biến chứng viêm tinh hoàn

Tuy nhiên, nếu không chăm sóc, nghỉ ngơi và điều trị đúng cách, quai bị có thể tiến triển gây viêm cho cơ quan sinh dục, cụ thể là viêm tinh hoàn ở nam giới nguy cơ dẫn đến vô sinh. Hầu hết bệnh nhân gặp phải biến chứng này là trẻ trai ở độ tuổi dậy thì, tỉ lệ mắc lên tới 30%.

Dấu hiệu viêm tinh hoàn do quai bị thường phát triển muộn với đặc điểm như sau: tinh hoàn sưng to và đau, da bìu căng, bóng đỏ, phù nề. Cảm giác đau nhức, sưng to ở tinh hoàn sẽ khiến trẻ bị đau thốn khó chịu, nhất là khi vận động mạnh. Viêm tinh hoàn này thường chỉ xảy ra ở một bên, nếu kéo dài có thể gây viêm lan sang bên còn lại.

Biến chứng viêm tinh hoàn do điều trị và nghỉ ngơi  khi bị quai bị không tốt

Nguyên nhân dẫn đến biến chứng viêm tinh hoàn do quai bị này được cho là ở người có sức đề kháng kém, virus không bị tiêu diệt hết mà phát triển và di chuyển xa, xâm nhập gây bệnh đến tụy tạng, tinh hoàn. Khi tiến vào tinh hoàn, virus quai bị sẽ làm tổn thương ống sinh tinh, gây phù nề, thương tổn.

Thông thường, viêm tinh hoàn do quai bị tiến triển trong khoảng từ 2 - 4 ngày, sau đó cảm giác đau và tình trạng sưng to giảm dần rồi biến mất. Thời gian biến chứng này có thể ngắn hoặc dài hơn tùy vào tình trạng sức khỏe và hiệu quả điều trị. Đôi khi khi viêm tinh hoàn đã qua đi nhưng tổn thương ở ống sinh tinh do virus gây ra vẫn còn, làm tăng nguy cơ tổn thương vỡ khi vận động, teo tinh hoàn tiến triển thành vô sinh. Do đó, người bệnh quai bị nếu có dấu hiệu bất thường ở tinh hoàn thì cần nhanh chóng điều trị, tránh gây tổn thương nặng không phục hồi.

Hầu hết bệnh nhân bị viêm tinh hoàn do quai bị khi điều trị sớm và đúng cách, tỉ lệ vô sinh sau đó rất hiếm khi xảy ra. Do đó, không nên chủ quan nếu bé trẻ bị quai bị, cha mẹ và người chăm sóc cần lưu ý đến các triệu chứng trẻ gặp phải, kiểm tra tình trạng tinh hoàn trong và sau khi mắc bệnh.

Điều trị quai bị chủ yếu là điều trị triệu chứng

2. Điều trị viêm tinh hoàn do quai bị như thế nào?

Điều trị đúng cách và sớm là cần thiết để nam giới hạn chế tổn thương tinh hoàn cũng như nguy cơ biến chứng sau đó. Trong điều trị viêm tinh hoàn do quai bị, hiện không có điều trị đặc hiệu mà bệnh nhân chủ yếu được điều trị kiểm soát triệu chứng và tăng cường sức đề kháng. Cụ thể, bệnh nhân sẽ được sử dụng thuốc giảm đau, thuốc kháng viêm cùng với nghỉ ngơi, ăn uống tăng cường sức đề kháng.

Trong thời gian điều trị và sau đó, cần lưu ý theo dõi cẩn thận tình trạng tiến triển của viêm tinh hoàn và tái khám bác sĩ theo lịch hẹn. Nếu triệu chứng bệnh không cải thiện với thuốc hoặc tiến triển nặng hơn, cần sớm đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để được điều trị. 

Sau điều trị viêm tinh hoàn do quai bị, bệnh nhân có thể đánh giá nguy cơ vô sinh¸ giảm chức năng sinh sản do biến chứng bằng xét nghiệm tinh dịch đồ và xét nghiệm nồng độ hormone.

Trong thời gian điều trị quai bị cũng như biến chứng viêm tinh hoàn, bệnh nhân cần nghỉ ngơi tại nhà. Đặc biệt không nên làm việc nặng, vận động mạnh có thể gây tổn thương cho tinh hoàn. Nhiều bệnh nhân cho rằng khi tinh hoàn sưng đau thì không nên mặc quần trong, tuy nhiên các chuyên gia khuyên ngược lại, lúc này mặc quần trong là cần thiết để treo cố định tinh hoàn, hạn chế chấn thương và giảm đau.

Người bị viêm tinh hoàn cần nghỉ ngơi nhiều hơn

3. Phòng ngừa biến chứng viêm tinh hoàn do quai bị

Chủ động phòng ngừa quai bị cũng như điều trị tốt khi bị quai bị là cần thiết để ngăn ngừa biến chứng viêm tinh hoàn gây vô sinh. 

Để phòng ngừa quai bị, cách tốt nhất là tránh xa nguồn nguy cơ gây lây nhiễm virus, đó là những người có dấu hiệu bệnh. Ngoài ra, nên hạn chế tới nơi đông người, tiếp xúc với nguồn dịch nguy cơ trong thời gian bùng phát dịch, nếu cần thiết thì cần có biện pháp bảo vệ như vệ sinh đường hô hấp, rửa tay sát khuẩn thường xuyên, đeo khẩu trang,…

Cách phòng ngừa chủ động tốt nhất với bệnh quai bị ở người chưa có miễn dịch là tiêm phòng vắc xin. Vắc xin này là loại vắc xin sống giảm độc lực, được khuyến cáo nên tiêm cho trẻ nhỏ từ 12 - 14 tháng tuổi. Sau đó cần tiêm liều vắc xin nhắc lại lần thứ 2 khi trẻ từ 4 - 6 tuổi để đạt trạng thái kháng thể tốt nhất.

Với người mắc bệnh quai bị, cần lưu ý nghỉ ngơi và điều trị tại nhà tốt. Đến nay vẫn chưa có phác đồ điều trị đặc hiệu bệnh quai bị, song hệ miễn dịch khỏe mạnh là chìa khóa giúp cơ thể tiêu diệt nhanh chóng virus quai bị nói riêng và virus gây các bệnh truyền nhiễm khác. Bé trai mắc quai bị, đặc biệt ở độ tuổi dậy thì cần đặc biệt lưu ý quan sát các dấu hiệu ở bộ phận sinh sản. Nếu thấy bìu sưng to, đau, nhức, căng đỏ thì cần sớm tới cơ sở y tế khám và điều trị.

Tiêm vắc xin là cách phòng quai bị chủ động và hiệu quả

Không nên chủ quan với biến chứng viêm tinh hoàn do quai bị, nếu kéo dài và tiến triển nặng, nam giới có thể đối mặt với nguy cơ vô sinh, hiếm muộn. Nếu cần tư vấn thêm,  hãy liên hệ tới các chuyên gia bệnh viện MEDLATEC qua hotline 1900565656.