Hướng dẫn nhận biết màu sắc tinh dịch bình thường và bất thường

Tinh dịch là hỗn hợp của tinh trùng và dịch do nhiều tuyến sinh dục tạo ra như túi tinh, mào tinh hoàn, tuyến tiền liệt. Tinh dịch chứa nhiều chất bảo vệ, nuôi dưỡng tốt nhất cho tinh trùng, do đó hỗn hợp này có dạng đặc sánh, màu trắng đục, nhớt nhất định. Màu sắc tinh dịch phản ánh sức khỏe sinh sản của nam giới. Nếu màu sắc tinh dịch bất thường cần đi khám để tìm ra nguyên nhân chính xác.

1. Tìm hiểu về quá trình hình thành và thành phần tinh dịch

Tinh trùng mang thông tin di truyền quan trọng của nam giới, được tạo ra ở tinh hoàn. Tinh trùng sau khi được tạo ra sẽ được nuôi dưỡng và dự trữ trong mào tinh hoàn. Khi quá trình xuất tinh xảy ra, tinh trùng được vận chuyển bằng ống dẫn tinh đến niệu đạo, hòa vào tinh dịch và xuất ra ngoài cơ thể.

Tinh dịch chứa đồng thời tinh trùng và dịch tiết

Dịch nhầy tạo nên tinh dịch được đồng thời tiết ra từ cả 3 tuyến bao gồm:

Tuyến Cowper

Tuyến này tiết lượng dịch nhầy chiếm khoảng 5% thành phần của tinh dịch, hay còn gọi là dịch trước xuất tinh. Lượng dịch nhầy này không nhiều song có vai trò quan trọng trong việc bôi trơn niệu đạo và trung hòa acid, đảm bảo môi trường tốt nhất để tinh trùng di chuyển.

Tuyến tiền liệt

Dịch từ tuyến tiền liệt tiết ra chiếm khoảng 15 - 30% thành phần tinh dịch, chứa khá nhiều thành phần như acid citric, canxi, kẽm, inositol, magie, acid phosphatase,… Đồng thời, tuyến này cũng tiết ra men ly giải để hóa lỏng tinh dịch sau khi xuất tinh khoảng 15 - 30 phút, tạo điều kiện cho tinh trùng được giải phóng và di chuyển dễ dàng.

Dù trong môi trường tự nhiên hay trong âm đạo phụ nữ, khi tinh dịch hóa lỏng, tinh trùng mới có thể bơi và tìm đến thụ tinh với trứng.

Túi tinh cung cấp lượng dịch lớn nhất cho tinh dịch

Túi tinh

Túi tinh tiết ra lượng dịch lớn nhất, chiếm khoảng 65 - 75% tinh dịch với thành phần gồm:

• Fructose cung cấp năng lượng và nuôi dưỡng tinh trùng.

• Prostaglandins giúp kích thích co thắt cơ âm đạo, từ đó tinh trùng dễ di chuyển tới tìm trứng hơn.

• Túi tinh cũng cung cấp dịch chứa yếu tố giúp tinh dịch ngưng tụ ở dạng gel đặc ngay sau khi xuất tinh để giữ tinh trùng tại chỗ và phóng thích từ từ trong quá trình hóa lỏng.

Như vậy, tinh dịch cần chứa đầy đủ các thành phần từ tinh trùng đến dịch tiết để đảm bảo điều kiện tốt nhất cho sự xuất tinh và thụ tinh. Màu sắc tinh dịch cũng tạo nên từ các thành phần này, sự xuất hiện bất thường của thành phần khác sẽ khiến màu sắc, thể tồn tại cũng như mùi vị tinh dịch thay đổi.

2. Màu sắc tinh dịch bình thường như thế nào?

Màu sắc tinh dịch được đánh giá là bình thường nếu sau khi xuất tinh, nó ở dạng chất lỏng màu trắng đục hoặc hơi vàng nhạt nếu lâu ngày chưa xuất tinh. Khi vừa xuất tinh, tinh dịch có thể hơi đông đặc giống thạch, song sau một thời gian ngắn nó sẽ hóa lỏng và giữ nguyên trạng thái hóa lỏng này.

Tinh dịch thông thường có màu trắng hoặc xám nhạt

Ngoài quan sát màu sắc tinh dịch, nam giới cũng cần kiểm tra thời gian hóa lỏng của tinh dịch. Khi tinh dịch không hóa lỏng hoặc hóa lỏng rất lâu sau khi xuất tinh, điều này cũng là vấn đề ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, thụ tinh.

3. Màu sắc tinh dịch bất thường do nguyên nhân nào?

Tinh dịch có màu sắc bất thường là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe hoặc bệnh lý, cần tiếp tục theo dõi và đi thăm khám nếu tình trạng này tiếp tục xảy ra đi kèm với triệu chứng khác. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến khiến màu sắc tinh dịch bất thường.

3.1. Tinh dịch có màu nâu hoặc đỏ

Màu nâu hoặc đỏ, đôi khi chỉ là màu hồng nhạt của tinh trùng là do sự xuất hiện của tế bào máu, hay còn gọi là xuất tinh ra máu. Nếu tình trạng này chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn, 1 vài lần rồi biến mất thì hầu hết là lành tính do tổn thương chảy máu gây ra.

Tuy nhiên, nếu xuất tinh tái phát nhiều lần, nguyên nhân có thể là tổn thương bệnh lý như giãn tĩnh mạch thừng tinh, bộ phận sinh dục bị nhiễm khuẩn, ung thư tinh hoàn,... Để tìm nguyên nhân gây chảy máu, bác sĩ phải khám đồng thời nhiều cơ quan và tổn thương, từ tinh hoàn, tuyến tiền liệt, niệu đạo.

Tinh dịch màu đỏ nâu có thể do lẫn máu

3.2. Tinh dịch có màu vàng hoặc xanh

Màu vàng hoặc xanh nhạt trong tinh dịch có thể do nguyên nhân khách quan không phải bệnh lý như:

Chế độ ăn

Một số loại thực phẩm có thể thay đổi tinh dịch thành màu vàng đồng thời cả mùi tinh dịch như măng tây, bông cải, tỏi,…

Vàng da

Vàng da do tăng bilirubin trong máu do các vấn đề sức khỏe liên quan đến gan cũng có thể khiến tinh dịch có màu vàng bất thường.

Lẫn nước tiểu

Nước tiểu thường có màu vàng nhạt hoặc vàng đậm tùy theo sức khỏe và cơ thể uống nhiều hay ít nước. Do cả nước tiểu và tinh dịch cùng di chuyển trong cùng niệu đạo nên đôi khi, phần nước tiểu đọng lại có thể lẫn trong tinh dịch và tạo nên sắc tố vàng.

Cần cẩn thận tinh dịch có màu vàng hoặc xanh do sự xuất hiện của nhiều tế bào bạch cầu - dấu hiệu của tình trạng viêm do nhiễm khuẩn hoặc các bệnh lý lây qua đường tình dục như herpes, chlamydia, lậu,… Ngoài màu sắc khác thường, tinh dịch màu vàng hay xanh do nhiễm trùng thường có mùi hôi khó chịu. 

Nếu nguyên nhân do bệnh lý này, người bệnh cần đi khám để được điều trị bằng thuốc kháng sinh khi tác nhân là vi khuẩn hoặc thuốc kháng virus khi tác nhân là virus. Nếu nguyên nhân do thực phẩm thì chỉ cần hạn chế các thực phẩm này, tinh dịch sẽ có lại màu sắc bình thường.

Tinh dịch trong có thể cảnh báo số lượng hoặc chất lượng tinh trùng bất thường

3.3. Tinh dịch trong như nước lã

Thay vì có màu trắng đục và có độ nhớt dính, nhiều nam giới xuất tinh thấy tinh dịch có màu trong như nước lã, đây cũng là tình trạng bất thường. Nguyên nhân có thể do số lượng, chất lượng tinh trùng không ít hoặc môi trường tinh dịch không tốt khiến việc nuôi dưỡng, bảo vệ tinh trùng kém đi. Trong trường hợp này, cần xét nghiệm tinh dịch đồ để tìm ra chính xác vấn đề và điều trị.

Màu sắc tinh dịch nói lên nhiều về tình trạng sức khỏe sinh sản của nam giới, đặc biệt cẩn thận khi màu sắc tinh dịch bất thường kéo dài. Cần đi thăm khám tìm nguyên nhân và điều trị nếu do bệnh lý liên quan.